នៅថ្ងៃសុក្រនេះ អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត ( Rhona Smith) អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អ.ស.ប.ប្រចាំនៅប្រទេសកម្ពុជា បានបង្ហាញចំណាប់អារម្មណ៍របស់អ្នកស្រីចំនួន៥ចំណុចទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នោត។ អ្នកស្រីបានបង្ហាញចំណាប់អារម្មណ៍នេះនៅក្នុងជំនួបជាមួយមន្ត្រីគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត។ ក្តីបារម្ភទាំងនោះរួមមាន៖ ទី១ ការចេញអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណមិនទាន់ពេលវេលាសម្រាប់យកទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត។ ទី២ ពលករចំណាកស្រុក ដែលអាចបាត់ឱកាសបោះឆ្នោត។ ទី៣ ការផ្សព្វផ្សាយការអប់រំអំពីការបោះឆ្នោតដល់ជនជាតិដើមភាគតិចដែលមិនចេះភាសាខ្មែរ។ ទី៤ ចំនួនបេក្ខនារីមានចំនួនតិចពេក បើប្រៀបធៀបនឹងបេក្ខជនបុរស ខណៈដែលប្រទេសកម្ពុជាមានស្ត្រីច្រើនជាងបុរស និងទី៥គឺការលេចឮព័ត៌មានថា ការអប់រំពីការបោះឆ្នោតកន្លងមកមានការលម្អៀង គឺអត់អព្យាក្រិត្យ។
លោក ហង្ស ពុទ្ធា អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតបានឲ្យដឹងថា លោកស៊ិក ប៊ុនហុក ប្រធានគ.ជ.ប.បានសន្យាថា គ.ជ.ប.នឹងសម្រួលនីតិវិធី ដែលអ្នកអត់មានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណសញ្ជាតិខ្មែរអាចសុំលិខិតបញ្ជាក់ពីមន្ត្រីឃុំសង្កាត់ដែលអាចប្រើជំនួសអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណសម្រាប់ការបោះឆ្នោត។
ទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នោតរបស់ពលករចំណាកស្រុក លោកប្រធានគ.ជ.ប.បានប្រាប់អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត ថា គ.ជ.ប.មិនទាន់មានលទ្ធភាពរៀបចំចុះឈ្មោះនិងបោះឆ្នោតនៅក្រៅប្រទេសទេ ហើយច្បាប់ក៏មិនអនុញ្ញាតដែរ។ គ.ជ.ប.ក៏មានកម្មវិធីបកប្រែភាសា មានកម្មវិធីភាសាកាយវិការ និងការអប់រំជារូបភាពសម្រាប់ជនជាតិដើមភាគតិចមិនចេះអក្សរ និងមិនចេះភាសាខ្មែរ។ គ.ជ.ប.បានបង្កើតគណៈកម្មការចំពោះកិច្ចមួយសម្រាប់សហការជាមួយអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដែលធ្វើការទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នោត។
«តើការអប់រំជាអ្វីណា៎។ ការអប់រំមិនមែនជាការឆ្លៀតឱកាសដើម្បីកេងចំណេញខាងនយោបាយនោះទេ។ រឿងនេះយើងកំពុងតែធ្វើហើយ ហើយទូលំទូលាយជាងនេះទៀត»។
លោក ហង្ស ពុទ្ធា បន្តថា ការកំណត់ចំនួនបេក្ខនារី មិនមែនជាសមត្ថកិច្ចរបស់គ.ជ.ប.ទេ។
លោក សុន ឆ័យ តំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិប្រាប់ VOA ថា កន្លងមកគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានបង្កើនតួនារីស្ត្រីទាំងថ្នាក់មូលដ្ឋាននិងថ្នាក់ជាតិ។ តែកំណើននៅថ្នាក់ជាតិមិនបានច្រើនដូចថ្នាក់មូលដ្ឋានទេ។ លោកនិយាយថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិនឹងបង្កើនឲ្យស្ត្រីមានតួនាទីពី ២៥% ទៅ៣០% ហើយបេក្ខនារីដែលមានសមត្ថភាពស្មើបុរសនឹងឋិតនៅលំដាប់លើសម្រាប់ការបោះឆ្នោតខាងមុខ។
«យើងមានពិសោធន៍ដែលក្នុងនោះមានអ្នកដឹកនាំជាស្ត្រីក្នុងឃុំមួយចំនួន គឺទទួលបានការគាំទ្រ ហើយយើងឃើញការគ្រប់គ្រងរបស់គាត់នៅមូលដ្ឋាននោះគឺមានប្រសិទ្ធភាពគឺគាត់ហ៊ានការពារ ច្បាស់លាស់ក្នុងតួនាទីបម្រើប្រជាពលរដ្ឋមូលដ្ឋាន»។
រីឯលោក ឈឹម ផលវរុណ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាថ្លែងថា៖
«លោកស្រីរ៉ូណាស្មីត ជាអ្នករាយការណ៍ពិសេសខាងសិទ្ធិមនុស្សឲ្យអ.ស.ប. បែរទៅជាចេញសម្តីឲ្យគណបក្សកំណត់កូតាស្ត្រីឈរជាបេក្ខជន មានន័យថា លោកស្រីរ៉ូណា ស្មីត ជាអ្នករំលោភសេរីភាពនយោបាយរបស់គណបក្សទាំងស្រុង។ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមានសិទ្ធិស្វ័យសម្រេចនឹងជ្រើសរើសបេក្ខភាពអ្នកនយោបាយឈរឈ្មោះជាបុរស ឬជាស្ត្រីទៅតាមចំនួន ជាកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់គណបក្ស ហើយចាំមើលជាក់ស្តែងនៅពេលដែលបញ្ជីឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតចេញជាផ្លូវការ បាទ»។
ទាក់ទងនឹងការចេញអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណប្រជាជន កាលពីថ្ងៃទី២៣ខែកុម្ភៈ លោកស ខេង រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃបានជំរុញការធ្វើអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណថ្មីជូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរឲ្យបានទាន់ពេលបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ឆ្នាំ២០១៧នេះ។ លោកនិយាយថា លោកសង្ឃឹមថា ធ្វើទាន់។ លោកស ខេងបញ្ជាក់ថា មានប្រជាជនជាង១០លាននាក់ត្រូវមានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ ហើយបច្ចុប្បន្ននៅសល់តែ៣,៦លានទៀតប៉ុណ្ណោះដែលក្រសួងត្រូវធ្វើអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណជូន។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែនធ្លាប់បានព្រមានមន្ត្រីអត្រានុគោលដ្ឋានឲ្យពន្លឿនការធ្វើអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ ដែលជាភារកិច្ចរបស់ខ្លួន៕
