អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាលោក Vitit Muntarbhorn បានលើកឡើងក្នុងរបាយការណ៍ថ្មីមួយដាក់ជូនមហាសន្និបាទអង្គការសហប្រជាជាតិថា អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សដែលកំពុងស្ថិតក្នុងពន្ធនាគារគួរតែត្រូវបានដោះលែង ដើម្បីរួមចំណែកដល់ការលើកស្ទួយសិទ្ធិមនុស្ស ហើយលម្ហនយោបាយគួរតែត្រូវបានបើកឱ្យបានធំទូលាយជាងស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន។
ការលើកឡើងខាងលើនេះ គឺផ្អែកទៅលើគោលការណ៍អង្កេតគោលៗចំនួន២០ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងលម្ហនយោបាយ នៅពេលគណបក្សជំទាស់ចម្បងមួយត្រូវបានដកហូតសិទ្ធិមិនឱ្យឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតជាតិកាលពីខែកក្កដា។
របាយការណ៍របស់លោក Vitit ដែលមានកម្រាស់១២ទំព័រ បានអត្ថាធិប្បាយថា៖ «ឯកសារនេះ មានបំណងធ្វើឱ្យមានការអនុវត្តសិទ្ធិមនុស្ស និងការកែសម្រួលតាមការស្នើក្រោមការអង្កេតគោលចំនួន២០ កែតម្រង់ភាពមិនស្របគ្នាក្នុងការបោះឆ្នោត បើកលម្ហសិទ្ធិស៊ីវិល និងនយោបាយសម្រាប់ការបោះឆ្នោត ដោះលែងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សដែលត្រូវបានឃុំខ្លួន និងកែទម្រង់ច្បាប់ដែលមានលក្ខណៈ[ផ្ទុយពីគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស]»។
របាយការណ៍របស់លោក Vitit Muntarbhorn ក៏មានគោលដៅដោះស្រាយភាពងាយរងគ្រោះរបស់ក្រុមជាក់លាក់នានា ដោះស្រាយអំពើហិង្សា ការរើសអើង និងជំរុញដំណើរការនយោបាយពហុនិយមផងដែរ។
របាយការណ៍របស់ប្រេសិតពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាលោក Vitit Muntarbhorn កើតមានឡើងក្រោយប្រទេសកម្ពុជាបានរៀបចំការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រកាលពីខែកក្កដា ហើយរដ្ឋាភិបាលថ្មីត្រូវបានបង្កើតឡើងក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត គ្រាបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សបន្តស្ថិតក្រោមការរិះគន់។ នេះបើតាមមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សនៅប្រទេសកម្ពុជា។
នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅរបស់អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូលោក អំ សំអាត យល់ថា កម្ពុជាគួរកែប្រែស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញដើម្បីប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន។
លោកប្រាប់វីអូអេថា៖ «ជនជាប់ឃុំដែលជាសកម្មជនគណបក្សនយោបាយ សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនសង្គម ឬក៏មេដឹកនាំសហជីពអីហ្នឹងគួរតែពិនិត្យនៅក្នុងការដោះលែងឱ្យមានសេរីភាព ដើម្បីបន្ធូរបន្ថយអំពីលម្ហលិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាដើម្បីកម្ពុជាយើងទទួលបាននូវផលចំណេញបន្ថែមពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ហើយជាពិសេសគឺទាក់ទងនឹងការបន្តក្នុងការទទួលបាននៃការអនុគ្រោះពន្ធ EBA របស់សហភាពអឺរ៉ុបក៏ដូចជា GSP របស់សហរដ្ឋអាមេរិកបន្តទៀត»។
រដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌លោក ជិន ម៉ាលីន ច្រានចោលរបាយការណ៍របស់លោក Vitit ថា ធ្វើឡើងដោយគ្មានព័ត៌មានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ហើយចម្លងតែតាមការរាយការណ៍របស់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលក្នុងស្រុកមួយចំនួន។
លោកថ្លែងថា៖ «យើងមើលទៅរបាយការណ៍គាត់ដូចអត់មានអី។ ខ្ញុំមើលទៅដូចអត់មានអីប្លែកទេ ជា copy [ចម្លង] paste [ដាក់ឡើងវិញ] យកពីរបាយការណ៍របស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនដែលមាននិន្នាការប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាល។ ហើយមើលទៅដូចជាបញ្ហាដែលគាត់លើកឡើងពាក់ព័ន្ធរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស វាសុទ្ធតែជាទិដ្ឋភាពផ្លូវច្បាប់ ការអនុវត្តច្បាប់។ ហើយអ្វីដែលគាត់លើកហ្នឹង វាអត់មានមូលដ្ឋានផ្លូវច្បាប់អីមកបញ្ជាក់អះអាង ក្រៅតែពីការសន្និដា្ឋនផ្អែកទៅលើរូបភាព។ អ៊ីចឹងទេការណ៍ដែលធ្វើការសន្និដ្ឋាន ពាក់ព័ន្ធនឹងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សដោយសារតែ វិធានការច្បាប់ ហើយអត់មានបង្ហាញមូលដ្ឋានផ្លូវច្បាប់រឹងមាំច្បាស់លាស់ អាហ្នឹងគឺជាការសន្និដ្ឋានមួយដែលវាមិនមានលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រ។ ហើយក៏មិនផ្អែកទៅតាមគោលការណ៍ទ្រឹស្តីច្បាប់អន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សដែរ»។
របាយការណ៍របស់លោក Vitit Muntarbhorn ក៏បានលើកជាអនុសាសន៍ដល់អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងភាគីពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត ឱ្យពង្រឹងវិធានការសិទ្ធិមនុស្ស បណ្តាញវាយតម្លៃ ការអនុវត្តតាមដានការបោះឆ្នោត ធ្វើសកម្មភាពក្នុងនាមជនរងគ្រោះ លើកកម្ពស់ការអប់រំស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស តាមដាន និងពង្រឹងតម្លាភាព និងលើកកម្ពស់ចំណេះដឹងអំពីប្រវត្តិសាស្រ្តអតីតកាលរបស់ប្រទេស។
ដោយឡែក សម្រាប់អង្គការសហប្រជាជាតិ និងសហគមន៍អន្តរជាតិ របាយការណ៍នេះសង្កត់ធ្ងន់លើសារៈសំខាន់នៃការគាំទ្រ និងតាមដានការអនុវត្តសិទ្ធិមនុស្ស ការលើកកម្ពស់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដោយពហុនិយម ប្រព័ន្ធពហុបក្ស និងការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌។ របាយការណ៍ក៏សង្កត់ធ្ងន់លើការគាំទ្រវិធានការស្តារឡើងវិញក្រោយវិបត្តិកូវីដ១៩ ស្របតាមស្តង់ដារអន្តរជាតិ រួមទាំងវិធានការការពារសង្គមដែលរួមបញ្ចូលផងដែរសង្គមស៊ីវិលគួរតែត្រូវបានគាំទ្រក្នុងការលើកកម្ពស់ និងការពារសិទ្ធិមនុស្ស ការត្រួតពិនិត្យការបោះឆ្នោត និងការផ្តល់ជំនួយបច្ចេកទេស។
លើសពីនេះរបាយការណ៍នេះសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើការទទួលបានសិទ្ធិទទួលបានការការពារផ្នែករូបវ័ន្ត និងផ្លូវច្បាប់ជាអតិបរមាសម្រាប់អ្នកជាប់ឃុំ និងប្រើប្រាស់ការចូលរួម និងការគាំទ្រពហុកម្រិត ដើម្បីធានាបាននូវការព្យាបាលប្រកបដោយមនុស្សធម៌ចំពោះអ្នកដែលត្រូវបានដកហូតសេរីភាព។
នៅក្នុងការផ្តល់អនុសាសន៍ដល់មេដឹកនាំថ្មីរបស់កម្ពុជា លោក Vitit Muntarbhorn លើកឡើងថា របាយការណ៍បោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ឆ្នាំ២០២២ បង្ហាញពីមេរៀនដែលត្រូវរៀន និងការប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះការបោះឆ្នោតជាតិខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ ជាពិសេសការដកសិទ្ធិនៃគណបក្សនយោបាយប្រឆាំង និងការផ្លាស់ប្តូរអំណាចពីជំនាន់មួយទៅជំនាន់មួយទៀត។
យ៉ាងណាក៏ដោយ របាយការណ៍ដដែលថា មានចំណុចចាប់ផ្តើមថ្មីៗដែលមានសក្តានុពលសម្រាប់ការផ្លាស់ប្តូរ ដូចជាវិធានការប្រឆាំងភាពក្រីក្រ និងការការពារសង្គម ការអប់រំ ការថែទាំសុខភាព ការបន្ស៊ាំបរិស្ថាន ថវិកាសមធម៌ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិដែលមានការយោគយល់គ្នាទៅវិញទៅមក៕
ប្រេសិតពិសេសសិទ្ធិមនុស្សរបស់អ.ស.ប.៖ ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាមានការប្រែប្រួលតិចតួច ខណៈមានការផ្លាស់ប្តូរការកាន់អំណាចតជំនាន់
ភ្នំពេញ —
