ខណៈប្រទេសចិនបានប្រកាសថាជួយកម្ពុជាក្នុងការដោះគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះ នាយករដ្ឋមន្ត្រីខ្មែរលោក ហ៊ុន សែន បានរាយការណ៍ដល់អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិលោកអាន់ តូញ៉ូ ហ្គុយតេរេស (Antonio Guterres) ថា ប្រទេសកម្ពុជា បានរកឃើញគ្រាប់បែកគីមី ដែលសហរដ្ឋអាមេរិកបានទម្លាក់ក្នុងចុងទសវត្សរ៍១៩៦០ និងដើមទសវត្សរ៍១៩៧០។ នេះបើយោងតាមសារជូនដំណឹងមួយដែលបង្ហោះលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់លោក ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃអង្គារ។
សារជូនដំណឹងលើទំព័រហ្វេសប៊ុកលោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងក្នុងន័យដើមថា៖ «ថ្មីៗនេះកម្ពុជាបានរកឃើញនូវគ្រាប់បែកគីមីក្នុងទឹកដីកម្ពុជា ដែលអាមេរិកទម្លាក់ចុងទស្សវត្សទី៦០ និងដើមទស្សវត្ស៧០ ដែលរយៈពេលប្រមាណ៤០ឆ្នាំនេះ ពលរដ្ឋកម្ពុជាបាន និងកំពុងរងគ្រោះដោយឥទ្ធិពលរបស់វា»។
លោក ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងថា កម្ពុជាក៏បានធ្វើលិខិតផ្លូវការបញ្ជូនទៅកាន់អង្គការអន្តរជាតិផ្នែកអាវុធគីមី ហើយដើម្បីជួយកម្ពុជា។
អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិលោក អាន់តូញ៉ូ ហ្គុយតេរេស មិនបានឆ្លើយតបទៅនឹងបញ្ហានៃការរកឃើញអាវុធគីមីរបស់អាមេរិកនោះទេ ប៉ុន្តែបានឆ្លើយតបនឹងការដោះគ្រាប់មីន និងយុទ្ធភណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះជាទូទៅ។ នេះបើតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ការិយាល័យលោកអគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ។
កិច្ចសន្ទនាគ្នារវាងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងអគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ កើតមានឡើងមួយថ្ងៃក្រោយជំនួបទេ្វភាគីរបស់លោក ហ៊ុន សែន ជាមួយនាយករដ្ឋមន្ត្រីចិន លោក លី ខឺឈាង (Li Keqiang) នៅក្នុងប្រទេសហ្វីលីពីន ដែលបានធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានឆ្នាំ២០១៧នេះ។ លោក លី បានថ្លែងថាការដោះមីន និងយុទ្ធភ័ណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះជាសកម្មភាពអាទិភាពដ៏សំខាន់មួយរបស់រដ្ឋាភិបាលចិន ក្នុងការជួយប្រទេសនានា ដែលកំពុងជួបប្រទះនូវបញ្ហានេះ។ នេះបើយោងតាមសារជូនដំណឹងដែលបង្ហោះលើទំព័រហ្វេសប៊ុកលោក ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧។
ទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់លោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាក់អំពីជំហរចិនក្នុងបញ្ហាគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះនេះ តាមន័យដើមថា៖ «មិត្តចិនសន្យាថា នឹងជួយឱ្យអស់លទ្ធភាពដើម្បីបោសសម្អាតមីននិងយុទ្ធភ័ណ្ឌ មិនទាន់ផ្ទុះឱ្យបានឆាប់រហ័ស និងស្នើឱ្យស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធនៃប្រទេសទាំងពីរធ្វើការពិភាក្សាលើទិដ្ឋភាពជាក់ស្តែង ហើយដាក់ជូនថ្នាក់ដឹកនាំទាំងពីរពិនិត្យនិងសម្រេចឱ្យបានមុនពេលទស្សនកិច្ចផ្លូវការរបស់ឯកឧត្តមនាយករដ្ឋមន្រ្តីចិននៅកម្ពុជានាពេលខាងមុខនេះ»។
VOA ព្យាយាមសុំការអធិប្បាយពីអ្នកនាំពាក្យស្ថានទូតចិនប្រចាំនៅកម្ពុជា តែមិនទាន់អាចទាក់ទងបានមកដល់រសៀលថ្ងៃពុធនេះ។
នៅដើមខែនេះ សហរដ្ឋអាមេរិកបានបញ្ជាក់ថា សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងបញ្ចប់ជំនួយសម្រាប់ប្រតិបត្តិការដោះមីននៅកម្ពុជាទៅឱ្យមជ្ឈមណ្ឌលសកម្មភាពកម្ចាត់មីនកម្ពុជា (CMAC) ត្រឹមឆ្នាំ២០១៧ ក៏ប៉ុន្តែនឹងបន្តផ្តល់ជំនួយដល់កម្ពុជាតាមមូលដ្ឋានប្រកួតប្រជែង ដើម្បីបោសសម្អាតគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះនេះ។
លោក David Josar អ្នកនាំពាក្យរបស់ស្ថានទូតអាមេរិក បានបញ្ជាក់ VOA ឲ្យដឹងតាមសារអេឡិចត្រូនិក ឬ Email កាលពីដើមខែនេះថា សហរដ្ឋអាមេរិកនៅបន្តប្តេជ្ញាយ៉ាងខ្លាំងក្លាចំពោះភាពជាដៃគូរបស់អាមេរិកជាមួយប្រជាជនកម្ពុជា នៅក្នុងការគាំទ្រគោលដៅរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា ដើម្បីធ្វើឲ្យប្រទេសពួកគេ រួចផុតពីផលប៉ះពាល់នៃគ្រាប់មីននៅត្រឹម ២០២៥ ក៏ដូចជាសម្រេចឲ្យបានគោលដៅរួមគ្នារបស់អាមេរិកនៃការសម្អាតគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះដែលមានប្រភពចេញពីសហរដ្ឋអាមេរិក។
VOA ព្យាយាមសុំការអធិប្បាយពីលោក ហេង រតនា អគ្គនាយកនៃមជ្ឈមណ្ឌលសកម្មភាពកម្ចាត់មីននៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ស៊ីម៉ាក់ (CMAC) តែទូរស័ព្ទលោករោទិ៍គ្មានអ្នកទទួល។
ទាក់ទិននឹងការរាយការណ៍របស់កម្ពុជាអំពីវត្តមាននៃគ្រាប់បែកគីមីនៅកម្ពុជាទៅកាន់អង្គការសហប្រជាជាតិ លោក David Josar អ្នកនាំពាក្យស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិក បានបញ្ជាក់ថា ស្ថានទូតបានដឹងអំពីលិខិតរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ផ្ញើទៅកាន់អង្គការហាមឃាត់អាវុធគីមី ហៅកាត់ថា OPCW។ លោក David បានថ្លែងបញ្ជាក់ក្នុងន័យដើមតាមសារអេឡិចត្រូនិកថា៖
«យើងស្វាគមន៍អ្នកជំនាញបច្ចេកទេសរបស់ពួកគេ។ ស្ថានទូតនៅរក្សាទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយក្រុមបេសកកម្មអាមេរិកនៅអង្គការហាមឃាត់អាវុធគីមី ស្ថិតក្នុងទីក្រុងឡាអេ (The Hague) និងនៅរដ្ឋធានី Washington សម្រាប់ជំហានបន្តបន្ទាប់ទៀត ក្នុងដំណើរការរបស់អង្គការហាមឃាត់អាវុធគីមីនេះ»។
ឯកអគ្គរដ្ឋទូតអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា គឺលោក William Heidt ធ្លាប់បានបញ្ជាក់កន្លងទៅថា រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកបានចំណាយថវិកាជាង១៦០លានដុល្លារ ក្នុងរយៈពេលជាង២០ឆ្នាំកន្លងទៅនេះ សម្រាប់គម្រោងបោសសម្អាតគ្រាប់មីន និងយុទ្ធភណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះនៅកម្ពុជា។ ក្រៅពីនេះ រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកក៏បានផ្តល់ជំនួយផ្សេងៗទៀតដល់កម្ពុជា ដោយផ្តោតលើវិស័យយោធា ពាណិជ្ជកម្ម កសិកម្ម សេដ្ឋកិច្ច និងអប់រំជាដើម។
ប្រទេសចិន ក៏ត្រូវគេដឹងថាជាប្រទេសដែលផ្តល់ជំនួយច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ដល់ប្រទេសកម្ពុជាខាងសេដ្ឋកិច្ច និងយោធា។
ក្នុងជំនួបថ្មីៗរវាងលោក ហ៊ុន សែន និងនាយករដ្ឋមន្ត្រីចិន លោក លី ខឺឈាង (Li Keqiang) នៅក្រៅកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន ក្នុងទីក្រុងម៉ានីល ប្រទេសហ្វីលីពីន ភាគីចិនបានសន្យាថានឹងខិតខំប្រឹងប្រែងឱ្យអស់ពីសមត្ថភាពក្នុងការជួយជំរុញឱ្យមានការកសាងផ្លូវល្បឿនលឿនភ្នំពេញ-ក្រុងព្រះសីហនុ ដែលជាផ្លូវសេដ្ឋកិច្ចដ៏សំខាន់មួយនៅកម្ពុជា។ ភាគីចិនសន្យាថា ខ្លួននឹងធ្វើឲ្យការកសាងផ្លូវនេះ បានសម្រចឆាប់រហ័ស ដើម្បីចូលរួមវិភាគទានជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងលើកតម្កើងជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា។ នេះបើយោងតាមសារជូនដំណឹងដែលបង្ហោះលើទំព័រហ្វេសប៊ុកលោក ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃច័ន្ទកន្លងទៅ។
អ្នកវិភាគបានសង្ស័យថា ការសើរើបញ្ហាគ្រាប់បែក ឬអាវុធគីមីនៅពេលនេះ គឺមានការជាប់ទាក់ទិនបញ្ហានយោបាយនៅកម្ពុជា និងបញ្ហារកាំរកូសនៃចំណងការទូតកម្ពុជា អាមេរិក ដែលមិនព្រមទម្លាក់ចោលបំណុលរាប់រយលានដុល្លារអាមេរិក ដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានជំពាក់ខ្លួនក្នុងរបបសាធារណរដ្ឋដឹកនាំដោយលោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់៕
