អ្នកវិភាគនានាបាននិយាយថា ការសម្រេចរបស់ប្រទេសរុស្ស៊ីនៅក្នុងការបញ្ជូនកងទ័ពចូលទៅក្នុងតំបន់ផ្ដាច់ខ្លួនពីរនៅភាគខាងកើតប្រទេសអ៊ុយក្រែនបានធ្វើឱ្យប្រទេសចិនប្រឈមនឹងជម្រើសដ៏ពិបាកមួយ ដោយសារប្រទេសនេះមានទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាងមុនជាមួយប្រទេសរុស្ស៊ី និងអាចប្រឈមនឹងផលអវិជ្ជមាន ប្រសិនបើគេមើលឃើញថា ប្រទេសនេះគាំទ្រលើការគូសព្រំដែនជាថ្មីណាមួយជាឯកតោភាគី [របស់រុស្ស៊ី]។
កាលពីថ្ងៃចន្ទទី ២១ ខែកុម្ភៈ រដ្ឋាភិបាលរបស់ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ីលោក Vladimir Putin បានទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការនូវតំបន់ Donetsk និងតំបន់ Luhansk ថាជាតំបន់ឯករាជ្យ។ តំបន់ទាំងពីរនេះបានអះអាងខ្លួនឯងថាជាសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិត។
ក្រោយពីបានប្រកាសទទួលស្គាល់តំបន់ទាំងពីរនេះមក លោក Putin បានបញ្ជាឱ្យកងទ័ព ដែលខ្លួនហៅថាជា «កងរក្សាសន្តិភាព» ចូលទៅក្នុងតំបន់ដែលមានជម្លោះទាំងពីរនោះ។
វិធានការនេះបានធ្វើឡើង បន្ទាប់ពីលោក Putin បានថ្លែងសុន្ទរកថាបែបក្ដៅក្រហាយមួយ ដោយចោទសួរអំពីភាពជាប្រទេសឯករាជ្យរបស់ប្រទេសអ៊ុយក្រែន និងបង្កឱ្យមានក្ដីបារម្ភថា លោកកំពុងត្រៀមឈ្លានពានអ៊ុយក្រែនទ្រង់ទ្រាយធំ។
ស្ថានការណ៍នេះមានលក្ខណៈពិបាកសម្រាប់ប្រធានាធិបតីចិនលោក Xi Jinping ដែលកាលពីដើមខែកុម្ភៈនេះ លោកបានប្រកាសអំពីភាពជាដៃគូ «គ្មានកម្រិត» ជាមួយនឹងប្រទេសរុស្ស៊ី បន្ទាប់ពីបានជួបពិភាក្សាជាមួយនឹងលោក Putin មក។
ជំនួបរវាងលោក Xi និងលោក Putin នេះ គឺជាភស្តុតាងថ្មីចុងក្រោយបង្អស់ដែលបង្ហាញថា រុស្ស៊ីនិងចិនបានកៀកកាន់តែជិតគ្នា ស្របពេលដែលប្រទេសទាំងពីរព្យាយាមទប់ទល់នឹងឥទ្ធិពលរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅលើពិភពលោក។
ប៉ុន្តែ វិបត្តិអ៊ុយក្រែននេះកំពុងសាកល្បងភាពជាដៃគូរបស់រុស្ស៊ីនិងចិននេះថាតើភាពជាដៃគូនេះអាចថិតថេរបានយូរប៉ុណ្ណា។
អ្នកវិភាគនានាបាននិយាយថា ប្រទេសចិនទំនងជាមានការព្រួយបារម្ភអំពីភាពចលាចលនៅបរទេសនេះ ដែលអាចជះឥទ្ធិពលដល់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួន ជាពិសេសនៅក្នុងអំឡុងពេលនេះដែលជាឆ្នាំដ៏សំខាន់មួយនៃការចាត់ចែងនយោបាយក្នុងប្រទេសក្នុងគោលបំណងរៀបចំនូវអ្វីដែលគេរំពឹងថាជាការដឹកនាំគ្មានការកំណត់របស់លោក Xi។
ប្រទសចិន ដែលបានទទូចជាយូរមកហើយថា ខ្លួនប្រឆាំងនឹងការធ្វើអន្តរាគមន៍ណាមួយនៅក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសដទៃ ក៏ប្រហែលជាមានការបារម្ភផងដែរអំពីការបាត់បង់កិត្តិនាមរបស់ខ្លួននៅលើឆាកអន្តរជាតិ។
កាលពីថ្ងៃទី ១៩ ខែកុម្ភៈ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិនលោក Wang Yi បានបញ្ជាក់នៅក្នុងសន្និសីទទីក្រុង Munich ស្ដីពីសន្តិសុខថា អធិបតេយ្យភាពនៃប្រទេសទាំងអស់គួរតែត្រូវបានគោរព។ លោកបានបន្ថែមថា «ប្រទេសអ៊ុយក្រែនក៏ដូចគ្នានេះដែរ»។
នៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានសប្ដាហ៍ថ្មីៗនេះ ប្រទេសចិនបានអំពាវនាវឱ្យភាគីទាំងអស់ដែលពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងវិបត្តិអ៊ុយក្រែនរក្សាការអត់ធ្មត់ ក៏ដូចជាត្រឡប់ទៅរកកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងមីនស្កិ៍ឡើងវិញ។ កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងមីនស្កិ៍នេះមានបំណងស្ដារសន្តិភាព បន្ទាប់ពីមានអំពើហិង្សាផ្ទុះឡើងនៅតាមបណ្ដោយព្រំដែនរវាងរុស្ស៊ីនិងអ៊ុយក្រែនកាលពីឆ្នាំ ២០១៤។
ប៉ុន្តែ តាមរយៈការទទួលស្គាល់ដែនដីជម្លោះពីររបស់អ៊ុយក្រែននេះ លោក Putin «បានបំផ្លាញ» ដល់កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងមីនស្កិ៍ និងកំពុងបំផ្លាញជាពិសេសដល់ការអំពាវនាវខាងលើរបស់ប្រទេសចិន។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោក Derek Grossman អ្នកវិភាគជាន់ខ្ពស់ដែលផ្ដោតលើកិច្ចការអាស៊ីនៃអង្គការ RAND Corporation ដែលជាអង្គការស្រាវជ្រាវគោលនយោបាយសាកលលោក មានមូលដ្ឋាននៅក្នុងរដ្ឋ California សហរដ្ឋអាមេរិក។
លោក Grossman បានប្រាប់ VOA មុនពេលរុស្ស៊ីឈ្លានពានអ៊ុយក្រែនថា៖ «រឿងទាំងអស់នេះនឹងត្រូវផាត់ចោលទាំងស្រុង ប្រសិនបើរុស្ស៊ីពិតជាលុកលុយអ៊ុយក្រែនមែន»។
នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំបន្ទាន់មួយរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីវិបត្តិអ៊ុយក្រែន កាលពីយប់ថ្ងៃទី ២១ ខែកុម្ភៈ ឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិលោក Zhang Jun បានថ្លែងយ៉ាងខ្លី ដោយអំពាវនាវឱ្យគ្រប់ភាគីទាំងអស់ «រក្សាការអត់ធ្មត់»។ លោកមិនបានលើកឡើងអំពីកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងមីនស្កិ៍នោះទេ។
អ្នកស្រី Bonnie Glaser ប្រធានកម្មវិធីអាស៊ីនៃអង្គការ German Marshall Fund of the United States បាននិយាយថា៖ «ប្រទេសចិនមិនទាន់បានធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចិត្តអំពីគោលនយោបាយរបស់ខ្លួននៅក្នុងការឆ្លើយតប [ចំពោះវិបត្តិអ៊ុយក្រែន] នៅឡើយទេ»។
ក្នុងករណីខ្លះ ស្ថានការណ៍នៅអ៊ុយក្រែននាពេលបច្ចុប្នប្បន្ននេះបានឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញអំពីស្ថានការណ៍កាលពីឆ្នាំ ២០១៤ ដែលនៅពេលនោះ ប្រទេសរុស្ស៊ីបានដណ្ដើមកាន់កាប់ឧបទ្វីប Crimea របស់អ៊ុយក្រែន។ នៅពេលនោះផងដែរ ប្រទេសចិនបានឆ្លើយតបដោយទទូចថា អធិបតេយ្យភាពដែនដីរបស់ប្រទេសអ៊ុយក្រែនគួរតែត្រូវបានគោរព ប៉ុន្តែបានបញ្ជាក់ថា ក្រុមបស្ចិមប្រទេសគួរតែពិចារណាអំពី «ក្ដីបារម្ភផ្នែកសន្តិសុខដ៏សមហេតុសមផល» របស់ប្រទេសរុស្ស៊ី។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក ភូមិសាស្ត្រនយោបាយបានប្រែប្រួល។ ទំនាក់ទំនងរវាងសហរដ្ឋអាមេរិកនិងប្រទេសចិនមានសភាពកាន់តែយ៉ាប់យ៉ឺនជាងមុន ហើយប្រទេសចិនកាន់តែរីកចម្រើនជាងមុនទាំងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចនិងយោធា ហើយឥឡូវនេះចិនហ៊ានប្រឈមជាមួយនឹងឥទ្ធិពលរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។
ប៉ុន្តែ លោក Ryan Hass ដែលជាអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីប្រទេសចិននៃវិទ្យាស្ថាន Brookings ដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក បានបញ្ជាក់ថា គេមិនគួរសន្មតថា ប្រទេសចិនបានជ្រើសយកការគាំទ្រប្រទេសរុស្ស៊ីទាក់ទិននឹងវិបត្តិអ៊ុយក្រែននេះទេ។
លោកបានសរសេរនៅលើ Twitter មុនពេលរុស្ស៊ីឈ្លានពានប្រទេសអ៊ុយក្រែនថា៖ «ប្រសិនបើមានសង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែន ហើយប្រសិនបើចិនប៉ុនប៉ងការពាររុស្ស៊ីពីការថ្កោលទោសរបស់អន្តរជាតិ នោះប្រទេសចិនប្រហែលជានឹងធ្វើឱ្យមានផលវិបាកមកលើខ្លួនឯង តាមរយៈការបង្កើតជាប្លុកក្រុមប្រទេសផ្សេងៗ» ដែលនៅក្នុងនោះ ប្រទេសចិននឹងចងសម្ព័ន្ធជាមួយនឹង «ប្រទេសមហាអំណាចដែលខ្សោយបំផុតផ្សេងទៀត»។
ប្រទេសចិនក៏ប្រហែលជាស្ទាក់ស្ទើរនៅក្នុងការធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ទំនាក់ទំនងការទូតនិងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនជាមួយនឹងទ្វីបអឺរ៉ុបផងដែរ ដែលបណ្ដាប្រទេសនៅអឺរ៉ុបបានប្រឆាំងខ្លាំងក្លានឹងការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីលើអ៊ុយក្រែន។
លោក Hass បាននិយាយថា៖ «គេត្រូវជួយរដ្ឋាភិបាលចិនឱ្យយល់ថា ការបង្កើនទំនាក់ទំនងជ្រុលពេកជាមួយនឹងប្រទេសរុស្ស៊ីនឹងបណ្ដាលឱ្យមានហានិភ័យច្រើនជាងប្រយោជន៍»។
អ្នកវិភាគផ្សេងទៀតមានទុទ្ទិដ្ឋិនិយមជាងនេះ។
ប្រទេសរុស្ស៊ីនិងចិនប្រហែលជាតាំងចិត្តបង្កើតទំនាក់ទំនងមួយ ដែលអាចបំផ្លាញភាគច្រើនដល់ឥទ្ធិពលមានប្រៀបរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោក Robert Kagan អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់នៃវិទ្យាស្ថាន Brookings នៅក្នុងអត្ថបទបញ្ចេញមតិមួយដែលចុះផ្សាយនៅក្នុងសារព័ត៌មាន Washington Post។
លោក Kagan បានបញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖ «វាពិតជាបំណងរួមរបស់ប្រទេសរុស្ស៊ីនិងចិននៅក្នុងការបង្អាក់ដល់ប្រព័ន្ធរៀបរយអន្តរជាតិ ដែលបង្កើតឱ្យបានប្រយោជន៍រួម»៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ឈឹម សុមេធ
