សមាគមការពារសិទ្ធិអ្នកកាសែតក្នុងស្រុកខេមបូចាបានលើកឡើងថា អ្នកសារព័ត៌មានបន្តរងការយាយីក្នុងពេលបំពេញការងាររបស់ពួកគេ ហើយអះអាងថាក្រសួងព័ត៌មាន បានផ្តល់ឱកាសឲ្យអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើអ្នកសារព័ត៌មាន។ នេះបើតាមរបាយការណ៍ឃ្លាំមើលប្រចាំត្រីមាសស្តីពីស្ថានភាពអ្នកសារព័ត៌មានរបស់សមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ខេមបូចា។
ខេមបូចា បានរកឃើញករណីយាយីអ្នកកាសែតចំនួន២១ករណី ដែលរួមមានការយាយីលើអ្នកកាសែតពេលធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍ពាក់ព័ន្ធនឹងជម្លោះដីធ្លី និងការឈូសឆាយដីព្រៃរបស់រដ្ឋ។
របាយការណ៍ជាភាសាខ្មែរកមា្រស់៣០ទំព័រឲ្យដឹងថា ក្រោយមានការតវ៉ាជាច្រើនលើកច្រើនសារបស់ពលរដ្ឋទាក់ទងនឹងបញ្ហាដីធ្លីនៅក្នុងតំបន់គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ព្រលានយន្តហោះថ្មី នៅក្នុងស្រុកកណ្តាលស្ទឹង ខេត្តកណ្តាល អ្នកកាសែតមកពីអង្គភាពផ្សេងៗបានចុះទៅប្រមូលព័ត៌មាន និងថតសកម្មភាពតវ៉ាទាំងនោះ ដែលជាញឹកញាប់ត្រូវអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានចេញមករារាំង។
របាយការណ៍របស់ខេមបូចាបន្ថែមថា ចាប់ពីខែកក្កដា ដល់ខែកញ្ញាឆ្នាំ២០២១ យ៉ាងហោចណាស់ អ្នកសារព័ត៌មាន៨នាក់ ត្រូវបានយាយី និងគំរាមកំហែង ហើយអ្នកកាសែតម្នាក់ ត្រូវបានផ្តន្ទាទោសដោយសារធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍អំពីវិវាទដីធ្លី។
ប្រភេទនៃការយាយីមកលើអ្នកសារព័ត៌មាន ក្នុងនោះ មានវិធានការផ្លូវច្បាប់មាន២ករណី អំពើហិង្សា និងការគំរាមកំហែងមាន២ករណី ការឃាត់ខ្លួនដើម្បីសាកសួរមាន២ករណី និងការចាប់ដាក់ពន្ធនាគារមាន៣ករណី ដែលធ្វើទៅលើអ្នកកាសែតចំនួន១១នាក់។ នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍។
សមាគមបានដាក់ការស្តីបន្ទោសលើលិខិតរបស់ក្រសួងព័ត៌មានមួយ ដែលធ្វើឡើងកាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២១ថា បានផ្តល់សិទ្ធិអំណាចឲ្យអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចក្នុងខេត្តកណ្តាល ចាត់វិធានការច្បាប់ប្រឆាំងនឹងអ្នកកាសែតរូបណាដែលចុះទៅយកព័ត៌មាននៅតំបន់ដែលអាជ្ញាធរចាត់ទុកថា ជាតំបន់ហាមឃាត់។
ខេមបូចាបានដកស្រង់ខ្លឹមសារនៃលិខិតរបស់ក្រសួងព័ត៌មានចុះថ្ងៃទី២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២១ថា៖ «ផ្អែកលើមូលដ្ឋានគតិយុត្តិ អ្នកសារព័ត៌មានពុំមានសិទ្ធិចូលទៅក្នុងតំបន់ហាមឃាត់ដោយអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ដែលធ្វើឲ្យរំខានប៉ះពាល់ដល់ការអនុវត្តការងារតាមផ្លូវច្បាប់ ឬបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់កិច្ចប្រតិបត្តិការរបស់អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ឬការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត ញុះញង់ឲ្យតវ៉ាប្រឆាំងនឹងការអនុវត្តការងាររបស់អាជ្ញាធរសាធារណៈ ដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខសណ្តាប់ធ្នាប់សង្គម និងធ្វើឲ្យមហាជនមានការភាន់ច្រឡំ លើការអនុវត្តការងារតាមផ្លូវច្បាប់របស់អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចនោះឡើយ»។
របាយការណ៍បញ្ជាក់ថា៖ «ក្រសួងព័ត៌មានដែលបានអះអាងថា ជាអ្នកការពារសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា បានបង្កើតគោលការណ៍ណែនាំតាមអំពើចិត្តដែលកំពុងត្រូវបានគេយកមកប្រើប្រាស់ ដើម្បីបណ្តេញអ្នកសារព័ត៌មានចេញពីទីកន្លែងកើតហេតុ ដែលអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន និងក្រុមហ៊ុនអភិវឌ្ឍន៍ឯកជនចង់លាក់បាំងពីសាធារណជន»។
លោក ណុប វី នាយកប្រតិបត្តិសមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា បានលើកឡើងថា អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ពេលខ្លះអនុវត្តការណែនាំរបស់ថ្នាក់លើហួសពីកម្រិតមួយ ដែលបង្កការរំខានដល់អ្នកកាសែត ពេលចុះយកព័ត៌មាន។ លោកបន្ថែមថា លិខិតរបស់ក្រសួងព័ត៌មាន ដែលលោកថា មានចរិតរឹតត្បិតសេរីភាពអ្នកសារព័ត៌មាន គួរត្រូវបានកែសម្រួល ឬលុបចោល។
លោកប្រាប់វីអូអេថា៖ «ខ្ញុំគិតថា ក្រសួងលោកគួរតែពិនិត្យ ហើយនឹងលុបចោលនូវអ្វីដែលលោកធ្លាប់បានធ្វើការបង្គាប់ ឬមួយក៏ជាការផ្តល់យោបល់ទៅដល់អាជ្ញាធរសាធារណៈនៅថ្នាក់មូលដ្ឋានឲ្យអនុវត្តនៅក្នុងន័យរឹតត្បិត ឬមួយក៏ក្នុងន័យមួយហាមប្រាមចំពោះការអនុវត្តតួនាទីភារកិច្ចរបស់អ្នកសារព័ត៌មានហ្នឹងបាទ»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន លោក មាស សុភ័ណ្ឌ បានចោទប្រកាន់សមាគមខេមបូចាថា ចេញរបាយការណ៍ដែល«មិនមានភាពស្មោះត្រង់» និងជារឿយៗជំទាស់នឹងសេចក្តីសម្រេចរបស់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធនានាកន្លងមក។
លោកប្រាប់វីអូអេថា៖ «របាយការណ៍ដែលចេញដោយខេមបូចានេះ គឺជារបាយការណ៍ដែលមិនមានភាពស្មោះត្រង់ និងមានចេតនាចោទប្រកាន់មកលើស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ច ដែលកំពុងអនុវត្តន៍តួនាទី ភារកិច្ចរបស់ខ្លួនហ្នឹង ទៅតាមច្បាប់ដែលមានជាធរមាន»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ទីពីរ គឺរបាយការណ៍នេះ ក៏មិនបានសិក្សាស្រាវជ្រាវឲ្យបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយទៅលើលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តិដែលក្រសួងព័ត៌មានបានចេញនាពេលកន្លងមក។ ហើយសមាគមនេះ គឺតែងតែជំទាស់រាល់សេចក្តីសម្រេចនានារបស់ស្ថាប័នសាធារណៈ និងមិនដែលទទួលយកការពន្យល់ ឬការបញ្ជាក់របស់ស្ថាប័នសាធារណៈ ឬស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចណាម្តងឡើយ»។
បើតាមលោក មាស សុភ័ណ្ឌ អះអាងថា សមាគមខេមបូចាកាលពីកន្លងទៅ ក៏បានធ្វើសេចក្តីថ្លែងការណ៍ ថ្កោលទោស និងចោទប្រកាន់មកលើស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចថា បានគំរាមកំហែងអ្នកសាព័ត៌មានឲ្យលុបរូបភាព ដកហូតបណ្ណអ្នកសារព័ត៌មានខេមបូចា វីអូអេ និងបានជិះម៉ូតូដេញឃាត់អ្នកយកព័ត៌មានវីអូឌី (VOD) ជាដើម។ ប៉ុន្តែលោកថា ពេលដែលក្រសួងព័ត៌មាន ក៏ដូចជាក្រសួងពាក់ព័ន្ធស្នើឲ្យអ្នកកាសែតទាំងនោះមកផ្តល់ព័ត៌មានលម្អិតបន្ថែម ពួកគេមិនដែលមកបង្ហាញខ្លួនទេ។
ខេមបូចាបានឲ្យដឹងថា កាលពីកន្លងទៅ អាជ្ញាធរ បានយាយីអ្នកសារព័ត៌មានម្នាក់របស់វិទ្យុសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យ (VOD) គឺលោក ពក ខឺយ ដែលត្រូវអាជ្ញាធរស្រុកកណ្តាលស្ទឹងយាយី ពេលលោកកំពុងចុះយកព័ត៌មានជម្លោះដីធ្លីរវាងគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ព្រលានយន្តហោះថ្មី និងក្រុមអ្នកភូមិដែលរងផលប៉ះពាល់ដោយសារគម្រោងនោះ។ ចំណែកកាលពីពេលថ្មីៗនេះ ចាងហ្វាងកាសែតអនឡាញម្នាក់នៅខេត្តកោះកុង គឺលោក យួន ឈីវ ត្រូវតុលាការចេញសេចក្តីសម្រេចយ៉ាងឆាប់រហ័សផ្តន្ទាទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារមួយឆ្នាំ ពីបទញុះញង់ បន្ទាប់ពីមានពាក្យបណ្តឹងពីអភិបាលរងខេត្ត សុខ សុទ្ធី និងបទបញ្ជារបស់លោក ទៀ បាញ់ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ។
លោក យួន យីហ៊ីន អាយុ១៩ឆ្នាំ កូនប្រុសរបស់លោក យួន ឈីវ បានប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ថា ឪពុករបស់លោកមិនមានកំហុស ដែលត្រូវជាប់ពន្ធនាគារ បើសិនអាជ្ញាធរអនុវត្តតាមច្បាប់ស្តីពីរបបសារព័ត៌មាន។ លោកបញ្ជាក់ថា ឪពុកលោកគ្រាន់តែបំពេញការងារជាអ្នកកាសែតផ្សព្វផ្សាយពីទំនាស់ដីធ្លីរបស់ពលរដ្ឋដែលបានកើតឡើងក្នុងខេត្តកោះកុងតែប៉ុណ្ណោះ។
លោកនិយាយថា៖ «គាត់គ្រាន់ផ្សាយហ្នឹង ដើម្បីប្រជាពលរដ្ឋ ទាំងមិនមែនតែគាត់ខ្លួនឯងទេ»។
គួរបញ្ជាក់ថា កម្ពុជា ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ១៤៤ ក្នុងចំណោមប្រទេសចំនួន១៨០ ក្នុងសន្ទស្សន៍សេរីភាពសារព័ត៌មានឆ្នាំ២០២១ ដែលជាចំណាត់ថ្នាក់មិនផ្លាស់ប្តូរចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០២០មក។ នេះបើយោងតាមអង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន(Reporters Without Borders)៕
