ប៉េកាំង៖ នៅក្នុងតំបន់អាស៊ី គឺមេត្តាធម៌និងសេចក្តីក្លាហានរបស់លោក Nelson Mandela នេះហើយ ដែលជាប្រភពនៃការបំផុសគំនិតនៅក្នុងទីកន្លែងនានាដែលពលរដ្ឋនៅតែប្រឈមនឹងការរឹតបន្តឹងយ៉ាងខ្លាំងលើសេរីភាពមូលដ្ឋាន។
ចាប់ពីពលរដ្ឋសាមញ្ញរហូតដល់ជ័យលាភីរង្វាន់ណូបែល មនុស្សជាច្រើនបានចំណាយពេលប្រារព្ធអបអរដល់បុរសមួយរូបដែលក្លាយជានិមិត្តរូបសម្រាប់ជំហររបស់លោកក្នុងការទាមទារសេរីភាពដោយអហិង្សា។
លោកស្រីអោង សាន សូជី មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងនៅភូមា និងជាជ័យលាភីរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាព។
អ្នកនយោបាយភូមាដែលជាមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងនិងជាជ័យលាភីរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាព លោកស្រីអោង សាន សូជី បាននិយាយថា ប្រធានាធិបតីទីមួយរបស់អាហ្វិ្រកដែលត្រូវបានជ្រើសរើសតាមបែបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរបស់ប្រទេសអាហ្វ្រិកខាងត្បូងរូបនេះ បានជួយពិភពលោកទាំងមូលឲ្យយល់ថា គ្មានមនុស្សណាម្នាក់គួរត្រូវទទួលទណ្ឌកម្មដោយសារតែសម្បុរស្បែកនិងដោយសារតែគេកើតចំកាលៈទេសៈណាមួយនោះទេ។
«លោកក៏បានឲ្យយើងយល់ផងដែរថា យើងអាចផ្លាស់ប្តូរពិភពលោកបាន។ យើងអាចផ្លាស់ប្តូរពិភពលោកបាន តាមរយៈការផ្លាស់ប្តូរឥរិយាបទ និងទស្សនៈរបស់យើង។ ដោយសារហេតុផលនេះ ខ្ញុំសូមសម្តែងការគោរពដល់លោកថា ជាបុរសដ៏អស្ចារ្យមួយរូប ដែលបានលើកបទដ្ឋានមនុស្សធម៌ឲ្យខ្ពស់ឡើង»។
សម្តេចសង្ឃដាឡៃ ឡាម៉ា ដែលជាមេដឹកនាំសាសនាភៀសខ្លួននៃដែនដីទីបេ និងជាជ័យលាភីរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាព។
សម្តេចសង្ឃដាឡៃ ឡាម៉ា ដែលជាមេដឹកនាំសាសនាភៀសខ្លួននៃដែនដីទីបេ និងជាជ័យលាភីរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាព មានសង្ឃដីកាថា ព្រះអង្គបានចាត់ទុកលោកNelson Mandelaជាបងប្រុសជាទីគោរពរបស់ព្រះអង្គ។ សម្តេចសង្ឃ ដាឡៃ ឡាម៉ា ក៏មានសង្ឃដីកាផងដែរថា ព្រះអង្គសង្ឃឹមថា ការកាន់មរណៈទុក្ខចំពោះការស្លាប់របស់លោកMandelaនេះ នឹងត្រូវបានគេប្រើជាការបំផុសគំនិត។
«នេះជាពេលវេលាដ៏ក្រៀមក្រំសម្រាប់អ្នកទាំងឡាយរួមទាំងរូបខ្ញុំផង ដែលសរសើរដល់មនុស្សដ៏អស្ចារ្យនេះ។ ភាពក្រៀមក្រំ គឺគ្រាន់តែជាភាពក្រៀមក្រំហើយយើងបួងសួង តែវាគ្មានន័យច្រើនទេ។ តែរបៀបដែលយើងអភិវឌ្ឍន៍ការប្តេជ្ញាចិត្ត ឬសន្ទុះចិត្តដើម្បីបន្តស្មារតីរបស់លោកនោះ គឺពិតជាមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ពីព្រោះ ជួនកាល ភាពក្រៀមក្រំ អាចក្លាយទៅជា កម្លាំងចិត្តដ៏មុតមាំជាងមុន»។
លោកប្រធានាធិបតីឥណ្ឌា Pranab Mukherjee
ចំណែកប្រធានាធិបតីឥណ្ឌាវិញបានមានប្រសាសន៍ថា ពិភពលោកបានបាត់បង់ជនជានិមិត្តរូបនៃមនុស្សធម៌ ឬដូចដែលលោកបានហៅលោកNelson Mandela ថា អ្នកតស៊ូ អ្នកប្រយុទ្ធ អ្នកប្រឆាំងនឹងភាពអយុត្តិធម៌ទាំងអស់។ លោកប្រធានាធិបតីបានប្រៀបធៀបលោក Mandela ទៅនឹងបិតាជាតិរបស់ខ្លួនគឺ Mahatma Gandhi។
លោកHemant Khuranaជាអ្នកក្រុង New Delhi ម្នាក់ បានបង្ហាញអារម្មណ៍ប្រហែលគ្នានេះផងដែរ។
«នេះជាដំណឹងដ៏រន្ធត់មួយសម្រាប់ពិភពលោកទាំងមូល ពីព្រោះលោកជាឥស្សរជនដ៏សំខាន់មួយរូបក្នុងពិភពលោកក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ ហើយលោក Mandela បានទទួលការបំផុសគំនិតពីMahatma Gandhi ដូច្នេះ ឥណ្ឌា មានអារម្មណ៍ពិសេសចំពោះបុរសដ៏អស្ចារ្យនេះ»។
នៅខាងក្រៅស្ថានទូតអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ចាប់ពីអូស្រ្តាលីដល់ចិន អ្នកខ្លះបានមកសម្តែងការគោរព។ នៅក្នុងរដ្ឋធានីប៉េកាំង និស្សិតចិនមួយចំនួនបានមកជួបជុំគ្នា ហើយនិយាយអំពីឥទ្ធិពលរបស់លោក Nelson Mandela។
និស្សិតម្នាក់នេះ និយាយថា លោក Nelson Mandela បានប្រយុទ្ធដើម្បីសេរីភាព ហើយលោកជាអ្នកប្រយុទ្ធពេញមួយជីវិតរបស់លោក។ លោកមិនរាថយដោយសារតែឧបសគ្គបណ្តោះអាសន្ន ឬ ដោយសារតែគ្មានការរីកចម្រើនទៅមុខនោះទេ។ និស្សិតនេះថ្លែងបន្តទៀតថា ស្មារតីរបស់លោក Mandela មានឥទ្ធិពលលើពួកយើង។
លោកប្រធានាធិបតីចិន Xi Jinping
លោកប្រធានាធិបតីចិន Xi Jinping បានសរសើរលោក Mandela ថាជាបុរសជាតិមួយរូបដែលគេស្គាល់ពេញពិភពលោក ហើយបានលើកឡើងអំពីការដឹកនាំពលរដ្ឋអាហ្វ្រិកខាងត្បូងក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបបរើសអើងជាតិសាសន៍អាប៉ាថេត (apartheid)។
លោក Xi ក៏បានលើកឡើងអំពីការចូលរួមចំណែករបស់លោក Mandela ជាមួយប្រទេសចិនផងដែរ ហើយថា លោក Mandela ជាស្ថាបនិកមួយរូបនៃទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរបស់ក្រុងប៉េកាំងជាមួយទីក្រុង Pretoria នៃប្រទេសអាហ្វ្រិកខាងត្បូង។ នៅឆ្នាំ១៩៩៨ ប្រទេសអាហ្វ្រិកខាងត្បូង បានផ្លាស់ប្តូរការទទួលស្គាល់ផ្នែកការទូតរបស់ខ្លួនពីកោះតៃវ៉ាន់ ទៅជាមួយចិនវិញ។
បណ្តាញព័ត៌មានរដ្ឋចិន បានលើកសរសើរលោកម៉ាន់ឌែលឡាយ៉ាងច្រើនហើយមរណភាពរបស់លោកបានគ្របដណ្តប់បណ្តាញឃោសនាស្ទើរពេញមួយថ្ងៃតាមបណ្តាញទូរទស្សន៍រដ្ឋដោយអ្នកធ្វើអត្ថាធិប្បាយនិយាយដោយចំហរអំពីវិធីដែលលោកជាអ្នកប្រយុទ្ធដើម្បីសេរីភាពនិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
ក្នុងខណៈពេលដែលបណ្តាញឃោសនារដ្ឋចិនបានប្រៀបធៀបរវាងលោកម៉ាន់ឌែលឡា និងលោកម៉ៅ សេទុង មានអ្នកខ្លះបានកត់សម្គាល់ថាអតីតមេដឹកនាំសិង្ហបុរី លី ក្វាន់យូរ កាលពីដើមឆ្នាំបានប្រៀបធៀបថាលោកម៉ាន់ឌែលឡាដូចគ្នានឹងលោកប្រធានាធិបតី ចិន ស៊ី ជិនពីង។ អត្ថាធិប្បាយដូចនេះត្រូវបានគេពិភាក្សាយ៉ាងក្តៅគគុកហើយការផ្សាយតាមបណ្តាញសង្គមត្រូវបានគេដកចេញវិញយ៉ាងរហ័សផងដែរ។
នៅតាមបណ្តាញអ៊ីនធឺណិត មានអ្នកខ្លះបានធ្វើការប្រៀបធៀបទៅនឹងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សចិន ក្នុងនោះមានលោកលីវ ស៊ាវបូ ជ័យលាភីរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាពដែលត្រូវបានគេចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ។
អ្នកដទៃទៀតដាក់ជាចម្ងល់ថាតើប្រទេសចិនអាចនឹងមានបុគ្គលណាស្រដៀងនឹងរដ្ឋបុរសអាហ្វ្រិកខាងត្បូងម្នាក់នេះឬទេ។ អ្នកប្រវត្តិសាស្រ្ត ហ្សាង លីហ្វាន់ និយាយថាប្រហែលជាមិនអាចធ្វើទៅ បានទេ។
លោកហ្សាងមានប្រសាសន៍ថាមានមនុស្សជាច្រើនបានសាកសួរតាមបណ្តាញអ៊ីនធឺណិត ថាតើប្រទេសចិនអាចនឹងមានមនុស្សណាម្នាក់ស្រដៀងទៅនឹងលោកនែលសិន ម៉ាន់ឌែលឡាឬទេ ហើយអ្នកខ្លះនិយាយថានោះគឺជារឿងវប្បធម៌។ លោកនិយាយថាលោកយល់ស្របនិងកត់សម្គាល់ថាវប្បធម៌និងគណបក្សកំម្មុយនិស្តដែលបានបង្កើតក្នុងសង្គមចិនធ្វើឱ្យពិបាកនឹងមានមនុស្សណាម្នាក់ដូចជាលោកម៉ាន់ឌែលឡា។
អ្នកនិពន្ធ ហេ ប៉ាវហ្គ័រ បានសរសេរក្នុងទំព័រវៃបូ ដែលដូចគ្នានឹងធ្វីតធឺ ថាប្រសិនបើលោកម៉ាន់ឌែលឡាបានកើតនៅ ប្រទេសចិនលោកប្រហែលជាត្រូវគេវាយធ្វើទារុណកម្មក្នុងពន្ធនាគារហើយបង្ខំឱ្យសារភាពនៅតាមទូរទស្សន៍រដ្ឋ៕
ប្រែសម្រួលដោយលី ម៉ូរីវ៉ាន់ និងម៉ែន គីមសេង
ចាប់ពីពលរដ្ឋសាមញ្ញរហូតដល់ជ័យលាភីរង្វាន់ណូបែល មនុស្សជាច្រើនបានចំណាយពេលប្រារព្ធអបអរដល់បុរសមួយរូបដែលក្លាយជានិមិត្តរូបសម្រាប់ជំហររបស់លោកក្នុងការទាមទារសេរីភាពដោយអហិង្សា។
«លោកក៏បានឲ្យយើងយល់ផងដែរថា យើងអាចផ្លាស់ប្តូរពិភពលោកបាន។ យើងអាចផ្លាស់ប្តូរពិភពលោកបាន តាមរយៈការផ្លាស់ប្តូរឥរិយាបទ និងទស្សនៈរបស់យើង។ ដោយសារហេតុផលនេះ ខ្ញុំសូមសម្តែងការគោរពដល់លោកថា ជាបុរសដ៏អស្ចារ្យមួយរូប ដែលបានលើកបទដ្ឋានមនុស្សធម៌ឲ្យខ្ពស់ឡើង»។
«នេះជាពេលវេលាដ៏ក្រៀមក្រំសម្រាប់អ្នកទាំងឡាយរួមទាំងរូបខ្ញុំផង ដែលសរសើរដល់មនុស្សដ៏អស្ចារ្យនេះ។ ភាពក្រៀមក្រំ គឺគ្រាន់តែជាភាពក្រៀមក្រំហើយយើងបួងសួង តែវាគ្មានន័យច្រើនទេ។ តែរបៀបដែលយើងអភិវឌ្ឍន៍ការប្តេជ្ញាចិត្ត ឬសន្ទុះចិត្តដើម្បីបន្តស្មារតីរបស់លោកនោះ គឺពិតជាមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ពីព្រោះ ជួនកាល ភាពក្រៀមក្រំ អាចក្លាយទៅជា កម្លាំងចិត្តដ៏មុតមាំជាងមុន»។
លោកHemant Khuranaជាអ្នកក្រុង New Delhi ម្នាក់ បានបង្ហាញអារម្មណ៍ប្រហែលគ្នានេះផងដែរ។
«នេះជាដំណឹងដ៏រន្ធត់មួយសម្រាប់ពិភពលោកទាំងមូល ពីព្រោះលោកជាឥស្សរជនដ៏សំខាន់មួយរូបក្នុងពិភពលោកក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ ហើយលោក Mandela បានទទួលការបំផុសគំនិតពីMahatma Gandhi ដូច្នេះ ឥណ្ឌា មានអារម្មណ៍ពិសេសចំពោះបុរសដ៏អស្ចារ្យនេះ»។
នៅខាងក្រៅស្ថានទូតអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ចាប់ពីអូស្រ្តាលីដល់ចិន អ្នកខ្លះបានមកសម្តែងការគោរព។ នៅក្នុងរដ្ឋធានីប៉េកាំង និស្សិតចិនមួយចំនួនបានមកជួបជុំគ្នា ហើយនិយាយអំពីឥទ្ធិពលរបស់លោក Nelson Mandela។
និស្សិតម្នាក់នេះ និយាយថា លោក Nelson Mandela បានប្រយុទ្ធដើម្បីសេរីភាព ហើយលោកជាអ្នកប្រយុទ្ធពេញមួយជីវិតរបស់លោក។ លោកមិនរាថយដោយសារតែឧបសគ្គបណ្តោះអាសន្ន ឬ ដោយសារតែគ្មានការរីកចម្រើនទៅមុខនោះទេ។ និស្សិតនេះថ្លែងបន្តទៀតថា ស្មារតីរបស់លោក Mandela មានឥទ្ធិពលលើពួកយើង។
លោក Xi ក៏បានលើកឡើងអំពីការចូលរួមចំណែករបស់លោក Mandela ជាមួយប្រទេសចិនផងដែរ ហើយថា លោក Mandela ជាស្ថាបនិកមួយរូបនៃទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរបស់ក្រុងប៉េកាំងជាមួយទីក្រុង Pretoria នៃប្រទេសអាហ្វ្រិកខាងត្បូង។ នៅឆ្នាំ១៩៩៨ ប្រទេសអាហ្វ្រិកខាងត្បូង បានផ្លាស់ប្តូរការទទួលស្គាល់ផ្នែកការទូតរបស់ខ្លួនពីកោះតៃវ៉ាន់ ទៅជាមួយចិនវិញ។
បណ្តាញព័ត៌មានរដ្ឋចិន បានលើកសរសើរលោកម៉ាន់ឌែលឡាយ៉ាងច្រើនហើយមរណភាពរបស់លោកបានគ្របដណ្តប់បណ្តាញឃោសនាស្ទើរពេញមួយថ្ងៃតាមបណ្តាញទូរទស្សន៍រដ្ឋដោយអ្នកធ្វើអត្ថាធិប្បាយនិយាយដោយចំហរអំពីវិធីដែលលោកជាអ្នកប្រយុទ្ធដើម្បីសេរីភាពនិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
ក្នុងខណៈពេលដែលបណ្តាញឃោសនារដ្ឋចិនបានប្រៀបធៀបរវាងលោកម៉ាន់ឌែលឡា និងលោកម៉ៅ សេទុង មានអ្នកខ្លះបានកត់សម្គាល់ថាអតីតមេដឹកនាំសិង្ហបុរី លី ក្វាន់យូរ កាលពីដើមឆ្នាំបានប្រៀបធៀបថាលោកម៉ាន់ឌែលឡាដូចគ្នានឹងលោកប្រធានាធិបតី ចិន ស៊ី ជិនពីង។ អត្ថាធិប្បាយដូចនេះត្រូវបានគេពិភាក្សាយ៉ាងក្តៅគគុកហើយការផ្សាយតាមបណ្តាញសង្គមត្រូវបានគេដកចេញវិញយ៉ាងរហ័សផងដែរ។
នៅតាមបណ្តាញអ៊ីនធឺណិត មានអ្នកខ្លះបានធ្វើការប្រៀបធៀបទៅនឹងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សចិន ក្នុងនោះមានលោកលីវ ស៊ាវបូ ជ័យលាភីរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាពដែលត្រូវបានគេចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ។
អ្នកដទៃទៀតដាក់ជាចម្ងល់ថាតើប្រទេសចិនអាចនឹងមានបុគ្គលណាស្រដៀងនឹងរដ្ឋបុរសអាហ្វ្រិកខាងត្បូងម្នាក់នេះឬទេ។ អ្នកប្រវត្តិសាស្រ្ត ហ្សាង លីហ្វាន់ និយាយថាប្រហែលជាមិនអាចធ្វើទៅ បានទេ។
លោកហ្សាងមានប្រសាសន៍ថាមានមនុស្សជាច្រើនបានសាកសួរតាមបណ្តាញអ៊ីនធឺណិត ថាតើប្រទេសចិនអាចនឹងមានមនុស្សណាម្នាក់ស្រដៀងទៅនឹងលោកនែលសិន ម៉ាន់ឌែលឡាឬទេ ហើយអ្នកខ្លះនិយាយថានោះគឺជារឿងវប្បធម៌។ លោកនិយាយថាលោកយល់ស្របនិងកត់សម្គាល់ថាវប្បធម៌និងគណបក្សកំម្មុយនិស្តដែលបានបង្កើតក្នុងសង្គមចិនធ្វើឱ្យពិបាកនឹងមានមនុស្សណាម្នាក់ដូចជាលោកម៉ាន់ឌែលឡា។
អ្នកនិពន្ធ ហេ ប៉ាវហ្គ័រ បានសរសេរក្នុងទំព័រវៃបូ ដែលដូចគ្នានឹងធ្វីតធឺ ថាប្រសិនបើលោកម៉ាន់ឌែលឡាបានកើតនៅ ប្រទេសចិនលោកប្រហែលជាត្រូវគេវាយធ្វើទារុណកម្មក្នុងពន្ធនាគារហើយបង្ខំឱ្យសារភាពនៅតាមទូរទស្សន៍រដ្ឋ៕
ប្រែសម្រួលដោយលី ម៉ូរីវ៉ាន់ និងម៉ែន គីមសេង
