កំណត់និពន្ធ៖ ក្នុងពេលមានភាពតានតឹងផ្នែកនយោបាយនៅកម្ពុជា ដែលគេបានឃើញថា រដ្ឋាភិបាលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន បានបិទសារព័ត៌មានសេរី តម្រង់គោលដៅទៅជនបរទេសដែលរដ្ឋាភិបាលអះអាងថា ប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល ហើយនឹងការចាប់ខ្លួនមេដឹកនាំគណបក្សជំទាស់ផងនោះ លោក សុខ ខេមរា នៃ VOA បានសម្ភាសលោកសមាជិកសភា Alan Lowenthal អំពីដំណើរការឈានទៅរកការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ ២០១៨។ កាលពីឆ្នាំទៅលោក Alan Lowenthal តំណាងឲ្យពលរដ្ឋក្នុងរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា (California) ដែលរួមបញ្ចូលទាំងទីក្រុងឡុងប៊ិច (Long Beach) មានពលរដ្ឋខ្មែររស់នៅយ៉ាងច្រើនផងនោះបានបង្កើតគណៈកម្មាធិការសភាដើម្បីពិនិត្យតាមដានស្ថានការណ៍នៅកម្ពុជា (Congressional Focus on Cambodia) ដើម្បីប្រមូលសមាជិកសភាអាមេរិកាំងដ៏ទៃទៀតឲ្យចាប់អារម្មណ៍អំពីនយោបាយកម្ពុជា។
VOA៖ ដូចដែលលោកបានដឹងហើយថា នាយករដ្ឋមន្រ្តីកម្ពុជាបានសម្រេចចិត្តបណ្តេញអង្គការវិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យ (NDI) ចេញពីប្រទេសកម្ពុជាដោយចោទប្រកាន់ថា អង្គការនេះមិនបានគោរពតាមច្បាប់នៃប្រទេសកម្ពុជា ក៏ដូចជាភ្នាក់ងារកាសែតភាសាអង់គ្លេសឯករាជ្យ The Cambodia Daily។ អីចឹង តើលោកមានប្រតិកម្មយ៉ាងណាដែរ?
Alan Lowenthal៖ បាទ ខ្ញុំធ្វើជាសហប្រធានជាមួយនឹងលោកសមាជិកសភា Chabot នៃគណៈកម្មាធិការសភាដើម្បីពិនិត្យតាមដានស្ថានការណ៍នៅកម្ពុជា (Congressional Focus on Cambodia) ហើយកាលពីម្សិលមិញ (ថ្ងៃទី២៤ ខែសីហា) យើងបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមមួយថ្កោលទោសទង្វើរបស់រដ្ឋាភិបាលប្រឆាំងនឹងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ស្ថានីយវិទ្យុ កាសែត ការវាយប្រហារវិទ្យុអាស៊ីសេរី គំរាមកំហែងពួកគេនិងវិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក VOA គំរាមកំហែងកាសែត The Cambodia Daily ជាមួយនឹងវិក្កយបត្រពន្ធ និងការបណ្តេញអង្គការវិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យ (NDI)។ ទាំងអស់នេះជាផ្នែកមួយនៃការវាយប្រហារដោយរដ្ឋាភិបាលលោកហ៊ុន សែន ដើម្បីធានាមិនឲ្យមានការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅឆ្នាំក្រោយទេ និងដើម្បីបំបិទមាត់អ្នករិះគន់ទាំងអស់ដែលប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល។
VOA៖ លោកបានអំពាវនាវឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិមានវិធានការចំពោះប្រទេសកម្ពុជា។ តើពួកគេអាចធ្វើអ្វីបាន?
Alan Lowenthal៖ ខ្ញុំគិតថាអ្វីមួយដែលសហគមន៍អន្តរជាតិ ត្រូវតែចេញមុខធ្វើដំបូងនោះគឺបង្កើនការយល់ដឹងអំពីកិច្ចព្រមព្រៀងដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានសន្យាកាលពីឆ្នាំ២០១៣ ដើម្បីរៀបចំការបោះឆ្នោតដោយសេរីនិងយុត្តិធម៌ក្នុងឆ្នាំ២០១៨នោះ កំពុងតែស្ថិតក្រោមការគំរាមកំហែង ដោយសាររដ្ឋាភិបាលមានបំណងចង់បំបិទមាត់អ្នករិះគន់ទាំងអស់ដែលប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល។ ដូច្នេះសហគមន៍អន្តរជាតិត្រូវតែបង្កើនការថ្កោលទោសចំពោះទង្វើប្រឆាំងនឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរបស់រដ្ឋាភិបាលលោកហ៊ុន សែន។ សហរដ្ឋអាមេរិក ត្រូវតែពិចារណាថា តើគួរតែចាប់ផ្តើមផ្អាកការផ្តល់ជំនួយឲ្យកម្ពុជារហូតទាល់តែកម្ពុជាគោរពកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន ឬ យ៉ាងណា។
VOA៖ តើមានផលវិបាកសំខាន់ៗអ្វីខ្លះចំពោះការវិវត្តថ្មីៗសម្រាប់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក្នុងប្រទេសកម្ពុជា?
Alan Lowenthal៖ នេះ គឺជាល្បែងដែលវាមានការវាយប្រហារពិតប្រាកដលើស្ថាប័ន គាំទ្រសេរីភាពនានា។ កម្ពុជាមិនអាចមានការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌បានទេបើសិនជាអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដែលលើកស្ទួយលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យទាំងនោះ និងកាសែតដែលរាយការណ៍អំពីអ្វីដែលកំពុងកើតឡើងពិតៗក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានគេបំបិទសំឡេង។ វាបានបញ្ជូនសារមួយដ៏គួរឲ្យខ្លាចទៅកាន់ពិភពលោកថា កម្ពុជានឹងមិនគោរពតាមកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួនឡើយ។ ខ្ញុំគិតថា ពិភពលោកត្រូវតែថ្កោលទោសចំៗនិងខ្លាំងៗចំពោះទង្វើដែលកំពុងកើតមានក្នុងប្រទេសកម្ពុជានេះ។
VOA៖ រដ្ឋាភិបាលក៏បានតម្រង់ទៅស្ថានីយវិទ្យុក្នុងស្រុកជាច្រើនដែរ។ តើលោកគិតយ៉ាងណា?
Alan Lowenthal៖ នេះគ្រាន់តែជាគំរូមួយរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការបង្កើនការព្យាយាមពេលនេះ ដើម្បីលុបបំបាត់សារព័ត៌មានសេរី លុបបំបាត់ការរិះគន់រដ្ឋាភិបាល លុបបំបាត់ការជួយឲ្យប្រជាជនយល់អំពីសិទ្ធិក្នុងការបោះឆ្នោត។ យើងមិនបាច់ឆ្ងល់ទេថារដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្នលែងនៅស្ងៀមទៀតហើយ ហើយពិតជាចង់រឹតបន្តឹងសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិទាំងអស់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយសហរដ្ឋអាមេរិកគួរតែបង្កើនការថ្កោលទោសកម្ពុជាឲ្យតឹងតែង។ យើងនឹងសង្ឃឹមថាសភាទាំងមូលនឹងធ្វើបែបនោះ ហើយយើងនឹងស្នើឲ្យរដ្ឋបាលធ្វើអ្វីៗខ្លាំងជាងមុន។
VOA៖ តើទំនាក់ទំនងរវាងសហរដ្ឋអាមេរិកនឹងកម្ពុជាអាចប៉ះពាល់ដែរឬទេ?
Alan Lowenthal៖ ខ្ញុំគិតថាអ្វីដែលយើងទាមទារមុនគេនោះ គឺមិនឲ្យមានការចោទប្រកាន់បែបប្រឌិត ការចោទប្រកាន់រឿងពន្ធដាប្រឆាំងនឹងកាសែតThe Cambodia Daily វិទ្យុអាស៊ីសេរី និងសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក។ យើងចាំបាច់ត្រូវតែទាមទារចម្លើយពីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាថា នេះគឺជាការរំលោភច្បាប់អន្តរជាតិ។ កាលពីឆ្នាំមុនខ្ញុំគិតថា យើងបានកាត់ជំនួយដែលផ្តល់ឲ្យកម្ពុជាចំនួន៥ភាគរយ។ ខ្ញុំគិតថាយើងត្រូវតែចាប់ផ្តើមមើលលើបញ្ហានេះ ហើយចាប់ផ្តើមដាក់សម្ពាធសេដ្ឋកិច្ចលើកម្ពុជាឲ្យកាន់តែខ្លាំងថែមទៀត។
VOA៖ តើលោកមានសារអ្វីទៅកាន់ប្រជាជនកម្ពុជានៅក្នុងពេលនេះ?
Alan Lowenthal៖ បាទ សម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជា និងអ្នកដែលក្រោកឈរការពារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការពារការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ យើងសូមសរសើរអ្នកទាំងនោះ។ យើងកោតសរសើរដែលអ្នកក្រោកឈរដើម្បីសេរីភាពនិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ចំណែកសារទៅកាន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាវិញ យើងកំពុងឃ្លាំមើលជាជាងពេលណាទាំងអស់។ ការផ្តោតជាសំខាន់ពេលនេះ គឺគេផ្តោតលើកម្ពុជា ហើយរដ្ឋាភិបាលស.រ.អា កំពុងឃ្លាំមើលប្រទេសកម្ពុជា ហើយប្រទេសកម្ពុជានឹងចេញពីទំព័រក្រោយ មកទំព័រមុខហើយ។ យើងនឹងបន្តឃ្លាំមើលអ្វីដែលកំពុងកើតឡើង៕