សេដ្ឋវិទូនានាបានឯកភាពគ្នាស្ទើរតែទាំងស្រុងក្នុងការវាយតម្លៃរបស់ពួកគេថា ផលប៉ះពាល់ដោយសារវីរុសកូរ៉ូណា នឹងធ្វើឲ្យមានវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចសាកលដែល មានទំហំស្មើនឹងមហាវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចសាកលកាលពីទសវត្សរ៍១៩៣០។ ក៏ប៉ុន្តែ មានហេតុផលដែលគួរឲ្យជឿបានថា នៅពេលដែលគេទប់ទល់នឹងវីរុសនេះបាន ទីផ្សារហិរញ្ញវត្ថុនឹងរើបឡើងវិញលឿនជាងអ្វីដែលពួកគេបានជួបប្រទះនៅពេលដែលមហាវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចសាកលបានបញ្ចប់។
តើសេដ្ឋកិច្ចនឹងមានទម្រង់បែបណា នៅពេលទីផ្សារហិរញ្ញវត្ថុកើនឡើង? នៅពេលនេះ ចម្លើយមិនមានភាពច្បាស់លាស់ទេ។
កាលពីពាក់កណ្តាលខែមេសាកន្លងទៅនេះ មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្ដរជាតិIMF បានចេញផ្សាយរបាយការណ៍មួយដោយព្យាករណ៍ពីការធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំងនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកក្នុងឆ្នាំ ២០២០នេះ។ តាមការព្យាករណ៍ពីដើមដំបូងអំពីកំណើនសេដ្ឋកិច្ចថា នឹងមានកើនឡើងប្រហែលជា ៣ ភាគរយ តែមូលនិធិ IMF បានកែពីការកើនឡើងនោះ មកការធ្លាក់ចុះ-៣ ភាគរយវិញសម្រាប់ឆ្នាំនេះ។
សេដ្ឋវិទូលោក Robert Scott ដែលជានាយកស្រាវជ្រាវគោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្ម និងសង្វាក់ផលិតកម្មនៅវិទ្យាស្ថានគោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន បានថ្លែងក្នុងសម្តីដើមថា៖
«ខ្ញុំគិតថាគ្មានអ្វីគួរឲ្យសង្ស័យទេថា សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកកំពុងឈានទៅរកការធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង រាប់ចាប់តាំងពីសង្គ្រាមលោកលើកទី ២ និងចាប់តាំងពីមហាវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចនោះមក»។
ជាឧទាហរណ៍ នៅសហរដ្ឋអាមេរិកមានអាជីវកម្មខ្នាតតូចប្រហែល ៥ លាន ដែលអាជីវកម្មនិមួយៗ អាចមានបុគ្គលិករហូតដល់ ៥០០ នាក់។ អាជីវកម្មទាំងនោះ បានធ្វើប្រតិបត្តិការជាច្រើនខែ មុនការផ្ទុះរាតត្បាតនៃវីរុសកូរ៉ូណានេះ។ ក្នុងពេលឥឡូវនេះ ភាគច្រើននៃអាជីវកម្មទាំងនោះ ត្រូវបានបង្ខំឲ្យបិទជាបណ្តោះអាសន្ន ហើយអាជីវកម្មទាំងនោះដែលចំនួនភាគរយគេមិនទាន់ដឹងនៅឡើយ នឹងមានការលំបាកក្នុងការបើកប្រតិបត្តិការឡើងវិញ។ លោក Robert Scott បានថ្លែងបន្តក្នុងសម្តីដើមថា៖
«វាច្បាស់ណាស់ថា យើងនឹងឃើញការដួលរលំដ៏ច្រើននៃវិស័យជំនួញខ្នាតតូច។ យើងនឹងបាត់បង់អាជីវកម្មខ្នាតតូចទាំងនោះជាច្រើន។ ពួកគេ នឹងមិនអាចជៀសផុតពីវិបត្តិនៃការធ្លាក់ចុះសេដ្ឋកិច្ចនេះបានទេ»។
មហាវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចសាកលនៅទសវត្សរ៍ ២០២០ និង ១៩៣០
តែទោះជាយ៉ាងនេះក្តី លោក Scott និងសេដ្ឋវិទូដទៃទៀតចង្អុលបង្ហាញថា បណ្តាប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចធំជាងគេបំផុតនៅលើពិភពលោក មានវិធីប្រសើរជាងមុនក្នុងការដោះស្រាយមហាវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដូចនេះ ជាងកាលពីដើមពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍ទី ២០។
លោក Maurice Obstfeld គឺជាសាស្រ្តាចារ្យផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចនៅសាកលវិទ្យាល័យ California-Berkeley និងជាអ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់មិនអចិន្ត្រៃយ៍នៅវិទ្យាស្ថាន Peterson សម្រាប់សេដ្ឋកិច្ចអន្តរជាតិ។ លោក Maurice Obstfeld បានថ្លែងក្នុងសម្តីដើមថា៖ ។
«បើប្រៀបធៀបទៅនឹងមហាវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចនៅទសវត្សរ៍១៩៣០នោះ ឥឡូវនេះយើងស្ថិតនៅក្នុងស្ថានការណ៍ដែលប្រសើរជាង។ យើងមានការយល់ដឹងកាន់តែច្បាស់ និងស៊ីជម្រៅជាងមុន អំពីគោលនយោបាយរូបិយវត្ថុ និងសារពើពន្ធនិងវិធីប្រើប្រាស់វា។ យើងមានការយល់ដឹងកាន់តែច្បាស់ថា តើត្រូវប្រតិកម្មបែបណាចំពោះវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុ និងវិធីដែលធនាគារកណ្តាលអាចជាធាតុផ្សំដ៏សំខាន់ក្នុងការរារាំងមិនឲ្យមានការធ្លាក់ចុះនៃវិស័យហិរញ្ញវត្ថុ»។
ប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍មានវិធីសាស្រ្តដើម្បីការពារសេដ្ឋកិច្ចរបស់ពួកគេមិនឲ្យធ្លាក់ចុះទៅក្នុងសភាពធ្ងន់ធ្ងរ ហើយនឹងក៏មានវិធីសាស្រ្តក្នុងការពន្លឿនការងើបឡើងវិញក្រោយពីមានវិបត្តិផងដែរ។
គាំទ្រតម្រូវការ
លោក Obstfeld បានចង្អុលបង្ហាញថា ដូចវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុដែលបានកើតឡើងនៅឆ្នាំ ២០០៨ និង២០០៩ ដែរ កាលៈទេសៈអាចនាំឲ្យមានមហាវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដ៏អាក្រក់មួយទៀត។
ក៏ប៉ុន្តែ (ពេលនោះ)ធនាគារកណ្តាលបានគាំទ្រយ៉ាងខ្លាំងដល់តម្រូវការទំនិញនិងសេវាកម្មដោយធ្វើឲ្យអត្រាការប្រាក់មានតំលៃទាបក្នុងការខ្ចី និងការធានាមានសាច់ប្រាក់យ៉ាងទូលំទូលាយ។ សព្វថ្ងៃនេះ ធនាគារសហព័ន្ធសហរដ្ឋអាមេរិក និងសមភាគីរបស់ខ្លួននៅក្នុងបណ្តាប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចជឿនលឿនដទៃទៀត កំពុងធ្វើការក្នុងរបៀប(or យុទ្ធសាស្ត្រ) ដូចគ្នានេះ ដោយរក្សាអត្រាការប្រាក់ទាបបំផុត និងបង្កើនលំហូរសាច់ប្រាក់ចូលក្នុងសេដ្ឋកិច្ចតាមរយៈការទិញប័ណ្ណមូលប័ត្រ និងទ្រព្យសម្បត្តិរយៈពេលយូរផ្សេងៗទៀត។
ការបង្កើតការងារឡើងវិញ
ក្នុងកម្រិតណាមួយនោះ ការបាត់បង់ការងារនៅក្នុងប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ អាចត្រូវបានទទួលការងារមកវិញ ដោយសារតែកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីនាំយកការផលិតគ្រឿងផ្គត់ផ្គង់វេជ្ជសាស្ត្រសំខាន់ៗមកផលិតនៅក្នុងបណ្តាប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ទាំងនោះវិញ។ ការបញ្ចូនផលិតកម្មទៅក្រៅប្រទេសជាច្រើនទសវត្សរ៍មកនេះ មានន័យថា ឧបករណ៍វេជ្ជសាស្រ្ត ឧបករណ៍ការពារផ្ទាល់ខ្លួន និងឱសថជាច្រើន ត្រូវបានផលិតនៅក្រៅប្រទេសក្នុងនោះរួមទាំងប្រទេសចិន ដែលជាប្រភពនៃវីរុសកូរ៉ូណានេះ។
បង្កើតការងារថ្មីៗ
ការផលិតគ្រឿងផ្គត់ផ្គង់វេជ្ជសាស្រ្តនៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក នឹងបង្កើតការងារបានតែមួយចំណែកតូចប៉ុណ្ណោះនៃការងារដែលប្រទេសនេះ នឹងត្រូវការដើម្បីស្តារសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញ។ ក៏ប៉ុន្តែ លោក Scott ថ្លែងថា «មានឱកាសច្រើនណាស់ក្នុងការណ៍ដាក់មនុស្សឲ្យធ្វើការងារល្អ នៅក្នុងអន្តរកាលមួយឆ្ពោះទៅរកសេដ្ឋកិច្ចដែលមិនប៉ះពាល់បរិស្ថាន ថាមពលប្រើប្រាស់ឡើងវិញ និងផលិតអ្វីៗដែលយើងត្រូវការ»។
លោក Scott បានថ្លែងទៀតថា វិធីដែលមានប្រសិទ្ធភាពជាងមុនក្នុងការបង្កើតការងារថ្មីរាប់លាននៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក គឺរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធត្រូវអនុវត្តកម្មវិធីលើកស្ទួយសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំមួយដែលផ្តោតលើការកែលម្អហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដែលចាស់របស់ប្រទេស និងបង្កើនការវិនិយោគលើថាមពលដែលប្រើប្រាស់ឡើងវិញ។ លោកប្រធានាធិបតី Trump និងសមាជិកគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងសភាបាននិយាយអំពីគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ខណៈពេលដែលការអនុវត្តជាក់ស្តែងមានតិចតួច។ សំណួរសួរថា តើខាងផ្នែកនយោបាយនៅសហរដ្ឋអាមេរិក អាចសម្រេចរឿងនេះបានទេ នៅក្នុងឆ្នាំបោះឆ្នោតនេះ គឺមិនទាន់មានចម្លើយនៅឡើយទេ។
សម្រាប់ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍វិញ ស្ថានភាពមើលទៅមានការលំបាកជាង។ ខណៈពេលដែលប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចជឿនលឿនភាគច្រើន កំពុងអនុវត្តកម្មវិធីធំៗដើម្បីលើកស្ទួយសេដ្ឋកិច្ចនោះ ប្រទេសក្រីក្រកំពុងប្រឈមនឹងផ្លូវលំបាកជាងនេះឆ្ងាយណាស់។
នៅពេលដើមដំបូងនៃវិបត្តិនេះ អ្នកវិនិយោគចាប់ផ្តើមដកប្រាក់វិនិយោគចេញពីសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងបណ្តាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍនៅក្នុងអ្វីដែលមូលនិធិ IMF បានពណ៌នាថា នេះជាលំហូរចេញនូវប្រាក់វិនិយោគដ៏ច្រើនបំផុតមិនធ្លាប់មាន ពីប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ។ នេះមានន័យថា នៅពេលដែលប្រទេស(អ្នកមាន)ដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក អាចខ្ចីប្រាក់ដើម្បីអនុវត្តកម្មវិធីលើកស្ទួយសេដ្ឋកិច្ចនោះ ប្រទេសក្រីក្រត្រូវជម្នះវិបត្តិនេះ ដោយប្រើដើមទុនដែលខ្លួនមាន ហើយនឹងត្រូវជួបការលំបាកក្នុងការស្វែងរកអ្នកផ្តល់ប្រាក់កម្ចីដែលសុខចិត្តផ្តល់មូលនិធិដល់កម្មវិធីលើកស្ទួយសេដ្ឋកិច្ច។
តើប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍នឹងអាចជួយខ្លួនឯងឲ្យដើរលើផ្លូវឆ្ពោះទៅការងើបឡើងវិញបាន យ៉ាងដូចម្តេច? មិនមានវិធីសាស្រ្តងាយស្រួលទេ ប៉ុន្តែនៅពេលដែលគេអាចទប់ទល់វីរុសកូរ៉ូណាបាន នោះនឹងឃើញវិធានការដំបូងៗ ដែលពួកគេអាចធ្វើបាន។
ការគាំទ្រផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ
បណ្តាប្រទេសដែលអ្នកវិនិយោគបានដកប្រាក់វិនិយោគច្រើននោះ កំពុងត្រូវការសាច់ប្រាក់។ ធនាគារពិភពលោក និងមូលនិធិ IMF បានបង្កើនការផ្តល់ប្រាក់កម្ចី និងជំនួយឥតសំណងនៅក្នុងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ ហើយក្នុងករណីខ្លះ ពួកគេបានបន្ធូរបន្ថយលក្ខខណ្ឌទទួលប្រាក់ជំនួយ។ បណ្តាប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចរីកចម្រើន និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដទៃទៀត កំពុងតែបង្កើនថវិការបស់ខ្លួនដើម្បីផ្តល់ជំនួយបន្ថែម។
ចាប់ផ្តើមការផលិតឡើងវិញ
ដំណឹងល្អសម្រាប់ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍនោះ គឺថា ចលនាមួយរបស់ប្រទេសលោកខាងលិចដើម្បីនាំយកផលិតកម្មសំខាន់ៗមកស្រុកវិញ ទំនងជាមិនរាប់បញ្ចូលផលិតផលទូទៅដូចជាសម្លៀកបំពាក់ និងគ្រឿងអេឡិចត្រូនិចនោះទេ។ នៅពេលដែលគេអាចទប់ទល់វីរុសកូរ៉ូណាបាន ហើយបណ្តាប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចធំៗ បង្កើនតម្រូវការជាថ្មីនោះ ការងារគួរតែចាប់ផ្តើមលេចឡើងម្តងទៀតនៅតាមតំបន់ជាច្រើនក្នុងពិភពលោក។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ក៏សេដ្ឋវិទូកត់សម្គាល់ថា វាចាំបាច់សម្រាប់ប្រទេសនានាដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក ធ្វើការបន្ធូរបន្ថយពន្ធ និងបន្ថយការរឹតត្បិតការនាំចូល ដើម្បីកុំឲ្យជាឧបសគ្គដល់ការចាប់ផ្តើមខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ជាសកលឡើងវិញ។
ធ្វើឲ្យខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់មានលក្ខណៈចម្រុះជាងមុន
ប្រសិនបើមានឱកាសនោះ អាជីវកម្មនានាទំនងជានឹងពង្រីកបណ្តាញផ្គត់ផ្គង់របស់ពួកគេទៅច្រើនកន្លែង ក្នុងគោលបំណងដើម្បីកាត់បន្ថយហានិភ័យ គឺក្នុងករណីថា បើមួយកន្លែងមានឧបសគ្គនោះ ពួកគេនៅអាចទទួលការផ្គត់ផ្គង់ពីកន្លែងផ្សេងទៀតបាន។ នេះអាចមានន័យថា ការងារផលិតកម្មនឹងត្រូវបានពង្រាយទៅទូទាំងពិភពលោក មិនមែនផ្តោតតែទៅលើតំបន់ជាក់លាក់ណាមួយទេ ដែលការណ៍នេះ អនុញ្ញាតឲ្យប្រទេសជាច្រើន អាចងើបឡើងវិញពីវិបត្តិ។
លោក Obstfeld ដែលធ្លាប់ធ្វើជាប្រធានសេដ្ឋវិទូរបស់មូលនិធិ IMF ពីចុងឆ្នាំ ២០១៥ ដល់ឆ្នាំ ២០១៨ បាននិយាយថា ខណៈពេលដែលបណ្តាញផ្គត់ផ្គង់សកល នឹងផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងជាក់ច្បាស់ក្រោយពីមានវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចនេះ ការផ្លាស់ប្តូរនោះភាគច្រើននឹងស្ថិតក្នុងទម្រង់ទៅរកពហុភាព គឺមិនមែនទាញការវិនិយោគនៅឯក្រៅប្រទេសមកក្នុងស្រុកវិញនោះទេ។ លោក Obstfeld បានថ្លែងក្នុងសម្តីដើមថា៖
«អាជីវកម្មឯកជន នឹងមិនមានគោលដៅអ្វីក្រៅតែពីរកប្រាក់ចំណេញឲ្យបានច្រើនបំផុតនោះឡើយ។ ដូច្នេះប្រសិនបើស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ច កំណត់ថា វាមានតម្លៃថោកជាងក្នុងការផលិតគ្រឿងបន្លាស់នៅឯបរទេស នោះពួកគេនឹងត្រូវថ្លឹងថ្លែងអំពី កត្តាដូចជាឧបសគ្គរាំងស្ទះដែលអាចកើតមាន ការធ្វើដំណើរឆ្លងប្រទេស និងហានិភ័យផ្នែកភូមិសាស្ត្រនយោបាយជាដើម។ ក៏ប៉ុន្តែ ទាំងអស់នោះ មិនមែនជារឿងថ្មីទេ»។
លោក Obstfeld បានថ្លែងបន្តក្នុងសម្តីដើមថា៖
«ខ្ញុំគិតថា កត្តាទាំងនេះនឹងមិនបណ្តាលឲ្យពួកគេដកខ្លួនចេញពីសាកលភាវូបនីយកម្មនោះទេ»៕
ប្រែសម្រួលដោយអ្នកស្រី លី ម៉ូរីវ៉ាន់
