នៅឆ្នាំ២០២០នេះ ដល់វេនប្រទេសវៀតណាម ធ្វើជាប្រធានសមាគមអាស៊ានហើយ។ គេរំពឹងថាវៀតណាមនឹងផ្តល់វេទិកាថ្មីសម្រាប់តទល់ជាមួយប្រទេសចិននៅក្នុងជម្លោះក្នុងដែនសមុទ្រ ដែលមានពេលជាយូរមកហើយ និងដែលពាក់ព័ន្ធនឹងប្រទេសជាសមាជិក៣ផ្សេងទៀត។
រដ្ឋាភិបាលក្រុងហាណូយនឹងធ្វើជាប្រធានសមាគមអាស៊ាន ចាប់ពីថ្ងៃទី១មករានេះទៅ ហើយនឹងនៅកាន់តំណែងនេះពេញមួយឆ្នាំ មុននឹងប្រគល់ឲ្យប្រទេសមួយទៀតដែលស្ថិតនៅក្នុងសមាគមអាស៊ាន ដែលមានសមាជិកចំនួន១០ប្រទេសនេះ។ ប្រធាននៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានអាចរៀបចំរបៀបវារៈ ព្រមទាំងធ្វើការផ្ចុងផ្តើមកិច្ចការមួយចំនួន សម្រាប់ឲ្យសមាជិកទាំងអស់ពិនិត្យមើល។
ក្នុងនាមជាប្រធាននៅឆ្នាំ២០២០នេះ វៀតណាមត្រូវគេរំពឹងថានឹងយករឿងជម្លោះក្នុងដែនសមុទ្រ មកដាក់ក្នុងរបៀបវារៈសម្រាប់កិច្ចប្រជុំថ្នាក់រដ្ឋមន្ត្រីអាស៊ាន នៅពាក់កណ្តាលឆ្នាំ និងសម្រាប់កិច្ចប្រជុំកំពូលនៅខែវិច្ឆិកា ព្រមទាំងកិច្ចប្រជុំក្រៅផ្លូវការជាច្រើនផ្សេងទៀត នេះបើតាមការឲ្យដឹងរបស់អ្នកជំនាញកិច្ចការអាស៊ីអគ្នេយ៍មួយចំនួន។
វៀតណាមជាប្រទេសមួយដែលបញ្ចេញសំឡេងយ៉ាងខ្លាំងក្លាមួយជាស្រេចទៅហើយ ក្នុងការទាមទារសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលនៅទីនោះរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងនាំមុខគេ ក្នុងវិស័យយោធា និងបច្ចេកវិទ្យា អស់ពេលមួយទសវត្សរ៍កន្លងទៅនេះ។
លោក Trung Thanh Nguyen ជានាយកនៃមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាអន្តរជាតិ នៃសាកលវិទ្យាល័យវិទ្យាសាស្ត្រសង្គមនៃទីក្រុងហូជីមិញ។ លោកថ្លែងថា៖ «វៀតណាមអាចបញ្ចេញរបៀបវារៈសម្រាប់រយៈពេលពេញមួយឆ្នាំ ឬមួយក៏យកបញ្ហាឲ្យសមាជិកអាស៊ានឯទៀតដោះស្រាយ។ វៀតណាមនឹងនិយាយអំពីរឿងសមុទ្រចិនខាងត្បូង នៅក្នុងរាល់កិច្ចប្រជុំពហុភាគី ក្នុងអាស៊ាន»។
ប្រទេសចិនទាមទារប្រហែល៩០ភាគរយនៃដែនសមុទ្រទំហំប្រហែល ៣លាន៥សែនគីឡូម៉ែត្រការ៉េ ដែលសម្បូរទៅដោយត្រី ជាផ្លូវដឹកជញ្ជូនតាមទឹក ហើយនឹងសម្បូរទៅដោយប្រេងកាត។
វៀតណាមអាចសម្រេចអ្វីដែលអាស៊ានទាំងមូលចាត់ទុកថាជាអាទិភាព តាំងពីជម្លោះដែនសមុទ្រ រហូតដល់ការធ្វើពាណិជ្ជកម្មក្នុងតំបន់ និងកិច្ចការបង្រ្កាបភេរវកម្ម។ ប្រទេសដែលធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ ថែមទាំងជាអ្នកចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម ក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូល ហើយអាចស្នើគំរោងថ្មីមួយ ឧទាហរណ៍ ដូចជាបាវចនា «ពន្លឿនភាពជាដៃគូដើម្បីចីរភាព» ដែលប្រទេសថៃបានប្រើប្រាស់ ក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ាន ក្នុងឆ្នាំ២០១៩។
អាស៊ានជាផ្លូវការគាំទ្រ «សន្តិភាព សន្តិសុខ និង ស្ថិរភាព ដោយមិនបានអំពាវនាវឲ្យមានដំណោះស្រាយអ្វីជាក់លាក់ នៅក្នុងជម្លោះដែនដីទេ។
អង្គការផ្ចុងផ្តើមតម្លាភាពក្នុងតំបន់សមុទ្រអាស៊ី ដែលជាផ្នែកមួយនៃមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវរបស់សរអានោះ និយាយថា៖ តួនាទីជាប្រធានសមាគមអាស៊ាននេះ មានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់វៀតណាម ពីព្រោះតួនាទីនេះ ផ្តល់ឱកាសពិសេសមួយដើម្បីធ្វើឲ្យអាស៊ីអគ្នេយ៍ចាត់វិធានការណ៍ ប្រកបដោយការស្ថាបនា ក្នុងជម្លោះក្នុងដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលជាយូរមកហើយ បានគំរាមកំហែងដល់សន្តិភាពនិងសន្តិសុខក្នុងតំបន់។
ប្រទេសចិនបានយល់ព្រមកាលពីឆ្នាំ២០១៧ ជាមួយអាស៊ានដើម្បីបើកកិច្ចពិភាក្សាឡើងវិញអំពីក្រមប្រតិបត្តិ ដែលមានគោលបំណងការពារកុំឲ្យមានឧបត្តិវហេតុនៅក្នុងតំបន់សមុទ្រ។ សំណួរគឺថាតើអ្នកណានឹងពង្រឹងក្រមប្រតិបត្តិនេះ ហើយតាមវិធីណានោះ នៅតែធ្វើឲ្យពួកអ្នកចរចាចិន មិនសប្បាយចិត្ត។
លោក Collin Koh ជាអ្នកស្រាវជ្រាវកិច្ចការសន្តិសុខសមុទ្រ នៅសាកលវិទ្យាល័យបច្ចេកវិទ្យា Nanyang នៅក្នុងប្រទេសសិង្ហបូរី។ លោកថ្លែងថា៖
«ខ្ញុំគិតថារដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងនឹងបារម្ភថាវៀតណាម ក្នុងនាមជាប្រធានកិច្ចប្រជុំសមាគមអាស៊ាន អាចមានលទ្ធភាពរារាំងដំណើរការបង្កើតក្រមប្រតិបត្តិ ឲ្យបានដាច់ស្រាច់»។
វៀតណាមដំបូងនឹងព្យាយាមពង្រឹងសាមគ្គីភាព ក្នុងចំណោមប្រទេសអាស៊ាន សម្រាប់វិធានការណ៍ណាមួយដែលនឹងធ្វើឲ្យចិនខឹង នេះបើតាមសម្តីលោក Nguyen។
នៅទីបំផុតលោកថ្លែងថា វៀតណាមនឹងមានអារម្មណ៍ល្អ ក្នុងការធ្វើការយាមល្បាតក្នុងសមុទ្រជាមួយជប៉ុន ឬ សរអា។ រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងមិនសប្បាយចិត្តជាមួយប្រទេសជាដៃគូទាំងនោះ នៅពេលដែលពួកគេបញ្ជូននាវាទៅកាន់តំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង។
ការប៉ះទង្គិចរវាងនាវាមកពីប្រទេសវៀតណាម និង ប្រទេសចិន បានបណ្តាលឲ្យមនុស្សស្លាប់លើនាវា កាលពីឆ្នាំ១៩៧៤ និង ១៩៨៨។ ក្នុងអំឡុងឆ្នាំទី១៩៧០ ចិនបានកាន់កាប់ប្រជុំកោះ Paracel ដែលវៀតណាម ទាមទារថាជាកម្មសិទ្ធរបស់ខ្លួនដែរ។ កាលពី៥ឆ្នាំមុន ទូកនេសាទមកពីប្រទេសទាំង២ បានបើកទង្គិចគ្នា នៅពេលដែលចិនដាក់កន្លែងរុករកប្រេង ក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
ពីខែកក្កដាដល់ខែតុលាឆ្នាំ២០១៩ នាវាស្រាវជ្រាវរបស់ចិនមួយគ្រឿង បានបើកបរក្នុងដែនសមុទ្រដែលវៀតណាមកំពុងស្វែងរកប្រេងនិងឧស្ម័ន ហើយរឿងនេះបាននាំឲ្យមានការប្រឈមមុខដាក់គ្នាម្តងទៀត។ សមាជិកអាស៊ាន គឺប្រទេស Brunei Malaysia និង Philippines ទាមទារដែនទឹកមួយចំនួនដែលចិនទាមទារដែរ ក៏ប៉ុន្តែប្រទេសទាំងនេះ ទទួលយកពាណិជ្ជកម្ម និង វិនិយោគពីប្រទេសចិន។
សមាជិកអាស៊ានដែលគាំទ្រចិន ប្រហែលជានឹងមិនព្រមឲ្យមានការប្រើប្រាស់ភាសាណាដែលប្រឆាំងជាមួយចិននៅក្នុងសេចក្តីសម្រេច ឬនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ណាមួយ របស់សមាគមទេនៅឆ្នាំនេះទេ នេះបើតាមសម្តីលោក Carl Thayer សាស្ត្រាចារ្យចូលនិវត្តន៍នៃសាកលវិទ្យាល័យ New South Wales ក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលី។ កម្ពុជា និង លាវ ស្ថិតក្នុងចំណោមសមាជិកដែលគាំទ្រចិន។
ក្រុមអ្នកវិនិយោគចិន កំពុងតែសាងសង់ហេត្ថារចនាសម្ព័ន្ធ ដូចជាផ្លូវថ្នល់ និង អាកាសយានដ្ឋាន នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង បានធ្វើវិនិយោគមានទឹកប្រាក់ប្រមាណ២ពាន់លានដុល្លារ ក្នុងវិស័យហេត្ថារចនាសម្ព័ន្ធ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ក្នុងប្រទេសលាវ មូលនិធិចិនកំពុងជួយសាងសង់ផ្លូវរថភ្លើងល្បឿនលឿនមួយខ្សែ ដែលគេរំពឹងថានឹងចប់សព្វគ្រប់នៅមុនឆ្នាំ២០២១។ លោក Thayer បានថ្លែងថា៖
«វៀតណាមមិនចង់បោះបង់ចោលអាស៊ានឬរិះគន់អាស៊ានទេ។ វៀតណាមអាចទទួលផលប្រយោជន៍ពីអាស៊ានប៉ុន្តែដឹងថាអាស៊ានមានកំណត់ដែរ»។
រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងនឹងព្យាយាមធ្វើឲ្យមានចំណងទាក់ទងល្អ ជាមួយវៀតណាម នៅពេលដែលវៀតណាមធ្វើជាប្រធានសមាគមអាស៊ាន នេះបើតាមសម្តីរបស់លោក Thayer។ លោកទស្សន៍ទាយថាក្នុងឆ្នាំ២០២០នេះចិននឹងរុញច្រានឲ្យមានក្រមប្រតិបត្តិ ដើម្បីទប់ទល់កុំឲ្យមានការដាក់បញ្ចូលពាក្យសម្តីធ្ងន់ធ្ងរ ទៅថ្ងៃអនាគត។
ចិនបានដកនាវាស្រាវជ្រាវរបស់ខ្លួនចេញពីទឹកសមុទ្រ នៅក្បែរប្រទេសវៀតណាម នៅឆ្នាំ២០១៩ ដើម្បីឲ្យមានចំណងទាក់ទងគ្នា ជាមួយវៀតណាម ល្អប្រសើរជាងមុន នេះបើតាមសម្តីរបស់លោក Koh ។ លោកថ្លែងថាចិនធ្វើបែបនេះ គឺដោយសារការព្រួយបារម្ភអំពីការដែលវៀតណាម ធ្វើជាប្រធានសមាគមអាស៊ាន នៅឆ្នាំ២០២០នេះ។
ប្រែសម្រួលដោយ ប៉ូច រាសី
