ក្រុមមន្ត្រីអង្គការសិទ្ធិមនុស្សនៅប្រទេសកម្ពុជាចង់ឃើញ អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត (Rhona Smith) អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គសហប្រជាជាតិ(អ.ស.ប.)ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាផ្ដោតលើបញ្ហារសើប និងសំខាន់ៗជុំវិញការរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្ស និងកំណែទម្រង់ក្នុងវិស័យយុត្តិធម៌។
ការលើកឡើងនេះធ្វើឡើង ខណៈដែលអ្នកជំនាញការពិសេសរបស់ អ.ស.ប. រូបនេះ បានចាប់ផ្ដើមដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់អ្នកស្រីនៅថ្ងៃចន្ទនេះ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ជាទីដែលអ្នកស្រីគ្រោងនឹងជួបពិភាក្សាជាមួយមន្ត្រីរបស់រដ្ឋាភិបាល ក្រុមអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងតំណាងអង្គទូតនានានៅក្នុងប្រទេសនេះ។ នេះបើយោងតាមសេចក្ដីប្រកាសរបស់ការិយាល័យឧត្ដមស្នងការអ.ស.ប.ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។
លោក អំ សំអាត ប្រធានការិយាល័យបច្ចេកទេសស៊ើបនៃ អង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (Licadho) ប្រាប់ VOA នៅថ្ងៃចន្ទនេះថា អ្នកស្រី ស្មីត នឹងនៅតែផ្ដោតជាសំខាន់លើបញ្ហានៃការធ្លាក់ចុះការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ក្រោយពីគណបក្សប្រឆាំងធំមួយត្រូវបានគេផាត់ចេញមិនឲ្យចូលរួមការបោះឆ្នោតជាតិថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា កន្លងទៅ។
ក្នុងបរិបថដែលវត្តមានការវិនិយោគទុនចិនកាន់តែហូរច្រើនចូលក្នុងប្រទេសកម្ពុជានោះ លោកថា អ្នកស្រី ស្មីត ក៏លើកឡើងពីបញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងវិនិយោគទុនចិននៅកម្ពុជាផងដែរ។
«ហើយមួយទៀត ក៏ផ្ដោត ផ្ដោតទៅលើ ការវិនិយោគផ្សារភ្ជាប់ នឹងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សផងដែរ ពីព្រោះ កម្ពុជាយើងឃើញថា ការវិនិយោគកំពុងមាន ការសន្ទុះខ្លាំងជាពិសេសគឺវិនិយោគពីប្រទេសចិន ហើយយើងដឹងហើយថា ការវិនិយោគប្រទេសចិន វាខុសពីការវិនិយោគរបស់ប្រទេសលោកខាងលិច។ លោកខាងលិច លោកសេរី អ៊ីចឹងគឺវាមានការប៉ះពាល់ទៅដល់បញ្ហានៃសិទ្ធិមនុស្ស និងនេះគឺជាគោលការណ៍សំខាន់»។
មន្ត្រីការពារសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះ លើកឡើងបន្តថា លោកចង់ឃើញអ្នកស្រី ស្មីត លើកយកការបន្តកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅប្រទេសកម្ពុជា នៅពេលអ្នកស្រីមានវត្តមាននៅក្នុងប្រទេសនេះ ជាពិសេសគឺការកែទម្រង់ស្ថាប័នតុលាការ ដែលអាចធានាបាននូវនីតិរដ្ឋ និងការវិនិយោគមួយដែលមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងការបង្ការផលប៉ះពាល់លើសង្គម។
ចំណែកលោក រ៉ុង ឈុន ប្រធានសហភាពសហជីពកម្ពុជា និងជាអតីតសមាជិកមួយរូបរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) យល់ថា អ្នកស្រី ស្មីត អាចនឹងលើកពីបញ្ហាប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធលើការនាំចេញទំនិញទៅទីផ្សារសហភាពអឺរ៉ុប ក្នុងពេលកម្ពុជា កំពុងមានបញ្ហារកាំរកូសជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប ទាក់ទិនការធ្លាក់ចុះនូវលំហប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា ការបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ ដែលគេស្គាល់យ៉ាងទូលំទូលាយថា EBA នោះនឹងបង្កផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ស្ថានភាពរស់នៅរបស់ពលរដ្ឋកម្ពុជា។
លោកបានបន្ថែមថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នៅមិនទាន់ហួសពេលនៅឡើយ ក្នុងការរកច្រកចេញ ដើម្បីរក្សាទុកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ ដែលមានការទ្រទ្រង់យ៉ាងសំខាន់ពីការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនោះ។
«ថ្នាក់ដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មិនទាន់ហួសពេលទេ។ យើងអាចពិនិត្យមើល ហើយនិងរកវិធីរកច្រកចេញបាន បើសិនជាមានឆន្ទៈ តម្កល់ផលប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋ ក៏ដូចជាផលប្រយោជន៍ជាតិខ្មែរជាធំ»។
សេចក្ដីប្រកាសរបស់ការិយាល័យឧត្ដមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា បានឲ្យដឹងថា អ្នកស្រី ស្មីត គ្រោងនឹងធ្វើទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា ចាប់ពីថ្ងៃទី២៩ តុលា ដល់ថ្ងៃទី៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៨។ អ្នកជំនាញរូបនេះ នឹងបញ្ចប់ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់អ្នកស្រី ដោយមានសន្និសីទសារព័ត៌មានមួយដើម្បីពិភាក្សាអំពីរបកគំហើញបឋមនៃដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់អ្នកស្រី។ សន្និសីទព័ត៌មាន គ្រោងនឹងធ្វើឡើងនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី៨ ខែវិច្ឆិកា ពោលគឺនៅថ្ងៃបិទបញ្ចប់ដំណើរទស្សនកិច្ចរយៈពេល១១ថ្ងៃរបស់អ្នកស្រីនៅកម្ពុជា។
លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ថ្លែងថា អ្នកស្រីស្មីតគួរតែដាក់ខ្លួនស្ថិតនៅឲ្យឆ្ងាយ អំពីបញ្ហាវិនិយោគទុន ដែលលោកថា មិនស្ថិតក្នុងវិសាលភាពការងាររបស់អ្នកស្រី ស្មីត នោះទេ។
«ការបណ្ដាក់ទុន គឺការកំណើនមិនត្រឹមតែសេដ្ឋកិច្ចទេ គឺកំណើនពលកម្មការងាររបស់កម្មកររបស់យើង ហើយការងាររបស់កម្មកររបស់យើងស្ថិតនៅ...ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ច្បាប់រដ្ឋ ច្បាប់ ILO...អាស្រ័យហេតុដូច្នេះ គួរតែលោកស្រី ស្មីត ហ្នឹង បិទមាត់ទៅ ទុកការងារទុកឲ្យរដ្ឋាភិបាលចាត់ចែងទៅវិញ»។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលរូបនេះ បានបន្ថែមថា អ្នកស្រី ស្មីត មិនអាចនិយាយពីបញ្ហាប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBAនោះទេដោយហេតុថា អ្នកជំនាញខាងសិទ្ធិមនុស្សដែលនឹងផ្ដល់ព័ត៌មានផ្សេងៗ ពាក់ព័ន្ធនឹង EBA នេះ មិនមានការយល់ដឹងជ្រៅជ្រះ លើប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះទេ។ លោកថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះ៖
«ខ្ញុំបានចូលរួមជាមួយនឹងការជជែកគ្នាពីរឿង EBAគាត់លើកឡើងគ្រាន់តែដើម្បីឲ្យមានតម្លៃខ្លួនគាត់ គាត់គ្មានអ្វីដែលត្រូវពាក់ព័ន្ធនឹង EBAទេបាទ»។
VOA មិនទាន់អាចសុំការអធិប្បាយពីមន្ត្រីស្ថានទូតចិនប្រចាំកម្ពុជា ពាក់ព័ន្ធបញ្ហាវិនិយោគទុនចិននៅកម្ពុជាបានទេនៅថ្ងៃចន្ទនេះ។
អ្នកស្រី ស្មីត មិនបានឲ្យដឹងពីរបៀបវារៈសំខាន់ៗនៃដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់អ្នកស្រីនៅកម្ពុជានោះទេ តែអ្នកស្រីបានបញ្ជាក់ប្រាប់VOA តាមសារEmail នៅរសៀលថ្ងៃចន្ទនេះថា អ្នកស្រីបានស្នើសុំឲ្យមានការជួបជាមួយមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលនៅតាមក្រសួងជាច្រើននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
អ្នកស្រីបានបញ្ជាក់ជាភាសាអង់គ្លេស និងត្រូវបានប្រែសម្រួលជាភាសាខ្មែរតាមន័យដើមថា៖
«ខ្ញុំនឹងជួបផងដែរជាមួយតំណាងនានានៃសហគមន៍ការទូត និងពីអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលកំពុងធ្វើការលើផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស និងជាមួយផលប្រយោជន៍ជាក់លាក់នៃបេសកកម្មសិទ្ធិមនុស្ស ដែលនឹងផ្ដោតជាពិសេសលើសិទ្ធិមនុស្ស និងគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចិរភាព»។
ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់អ្នកស្រីកាលពីពេលមុនៗមកនោះ អ្នកស្រី ស្មីត តែងតែបានលើកឡើងពីការបារម្ភរបស់អ្នកស្រីចំពោះការបន្តធ្លាក់ចុះនូវការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងលំហសេរីភាពដែលកាន់តែរួញទៅនៅប្រទេសកម្ពុជា។
នាអំឡុងពេលទស្សនកិច្ចចុងក្រោយនៅកម្ពុជា នាដើមឆ្នាំ២០១៨នេះ អ្នកស្រី ស្មីត បានលើកឡើងថា«ប្រទេសកម្ពុជាបានមកដល់ផ្លូវបំបែកហើយ» និងបានស្នើបានឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា តម្កល់ការគោរពសិទ្ធិមនុស្សជាធំ ដែលជាគ្រឹះមូលដ្ឋាននៃការរក្សាឲ្យបានសន្តិភាព ស្ថិរភាព និងការអភិវឌ្ឍន៍ យូរអង្វែង។
អ្នកស្រី បានកត់សម្គាល់យ៉ាងដូច្នេះ នៅក្រោយការរំលាយ និងការបែងចែកអាសនៈជាតំណាងនៅសភា និងនៅថ្នាក់មូលដ្ឋានរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលទទួលបានការគាំទ្រពីអ្នកបោះឆ្នោត ជាង៤១ភាគរយក្នុងការបោះឆ្នោតពីរលើកចុងក្រោយគឺការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ ២០១៣ និងការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ឆ្នាំ២០១៧ ក៏ដូចជា ការហាមឃាត់សមាជិក១១៨ រូប នៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មិនឲ្យធ្វើសកម្មភាពនយោបាយ សម្រាប់រយៈពេលប្រាំឆ្នាំ។
នាពេលធ្វើទស្សនកិច្ចចុងក្រោយនៅកម្ពុជាដដែលនោះ អ្នកស្រី បានស្នើឡើងវិញដល់រដ្ឋាភិបាលឲ្យស្តាលំហសម្រាប់ឲ្យប្រជាជនកម្ពុជាគ្រប់រូប អាចអនុវត្តសិទ្ធិឈរឈ្មោះ ឲ្យគេបោះឆ្នោតឡើងវិញដោយគ្មានសេចក្ដីភ័យខ្លាច ឬការបំភិតបំភ័យ ហើយក៏បានអំពាវនាវផងដែរ ឲ្យមានការពិចារណាឡើងវិញជាបន្ទាន់មួយ ទៅលើបម្រាមជាទូទៅដែលហាមឃាត់តួអង្គនយោបាយទាំង១១៨រូបនោះ៕
