បច្ចុប្បន្ននេះ ក្នុងនាមជានាយកសាលា TCV Day School Samyeling នៅក្នុងរដ្ឋធានីនៃប្រទេសឥណ្ឌា លោក Tsering ដែលមានអាយុ ២៩ ឆ្នាំរូបនេះ និងបុគ្គលិករបស់លោកខិតខំធ្វើយ៉ាងណាធានាឲ្យបានថា កុមារទីបេជាង ១ រយនាក់ដែលបានចុះឈ្មោះរៀននៅក្នុងសាលានេះអាចទទួលបាននូវចំណេះដឹងផ្នែកវប្បធម៌ទីបេដូចដែលលោកបានទទួលដូច្នេះដែរ។
លោក Tsering និយាយថា៖ «ពួកគេបង្រៀនក្មេងៗអំពីស្ថានការណ៍នៅទីបេ ដោយមិនជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងនយោបាយនោះទេ ដូចជា យើងមានប្រទេសដ៏ស្រស់ស្អាត យើងមានភាសាដ៏ល្អ យើងមានអត្តសញ្ញាណល្អ និងសាសនាល្អជាដើម»។
ក្រោមការបង្ហាត់បង្ហាញពីលោកគ្រូអ្នកគ្រូដែលស្លៀកសំលៀកបំពាក់ Chuba ដែលជាសំលៀកបំពាក់ប្រពៃណីទីបេ ក្មេងៗទាំងនេះរៀនសរសេរអក្សរនិងច្រៀងចម្រៀងសម្រាប់កុមារដែលគេបកប្រែជាភាសាទីបេ។ ក្មេងៗទាំងនោះនិយាយភាសាទីបេ នៅពេលពួកគេរត់លេង និងលេងជាមួយគ្នា។
ស្របពេលដែលមានការភ័យខ្លាចថា ការស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ចិនក្នុងរយៈពេល ៦ ទសវត្សរ៍មកនេះអាចធ្វើឲ្យប្រពៃណីរបស់ទីបេបាត់បង់ ហើយវប្បធម៌របស់ទីបេជ្រាបចូលទៅក្នុងវប្បធម៌របស់ចិននោះ សម្តេចសង្ឃដាឡៃឡាម៉ា ដែលជាមេដឹកនាំសាសនាតំបន់ទីបេ ជារឿយៗបានសង្កត់ធ្ងន់អំពីភាពចាំបាច់នៅក្នុងការការពារវប្បធម៌របស់ទីបេ។
ហើយស្របពេលដែលរដ្ឋបាលនិរទេសរបស់ទីបេនឹងឈានដល់ខួបទី ៦០ ចាប់តាំងពីពេលដែលសម្តេចសង្ឃ ដាឡៃឡាម៉ា បានភៀសខ្លួនទៅកាន់ប្រទេសឥណ្ឌាមក អ្នកវិភាគនានាបាននិយាយថា គោលបំណងនេះទទួលបានជោគជ័យជាងការតស៊ូលផ្នែកនយោបាយដើម្បីទាមទារយកស្វ័យភាពសម្រាប់តំបន់ទីបេទៅទៀត។
សមិទ្ធផលដែលកើតចេញពីការខិតខំទាំងនោះគឺ មានសាលារៀនប្រហែលជា ៧០ ខ្នង ដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋបាលនិរទេសនៃតំបន់ទីបេដែលមានមូលដ្ឋាននៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា។ ប្រទេសឥណ្ឌាគឺជាទីតាំងដែលមានសហគមន៍ជនភៀសខ្លួនទីបេធំជាងគេបំផុតនៅលើពិភពលោក។
បន្ទាប់ពីសម្តេចសង្ឃ ដាឡៃឡាម៉ា បានភៀសខ្លួនទៅកាន់ប្រទេសឥណ្ឌាក្រោយពីមានការបរាជ័យនៅក្នុងការបះបោរប្រឆាំងនឹងការគ្រប់គ្រងរបស់ចិននៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៩ មក រដ្ឋាភិបាលក្រុងញូដេលីបានអនុញ្ញាតឲ្យមានការបង្កើតដាច់ដោយឡែកមួយនូវតំបន់ស្នាក់នៅ និងសាលារៀននានាសម្រាប់ជនភៀសខ្លួនទីបេជំនាន់ទី ៣ ដើម្បីសិក្សារៀនសូត្រ។
សាលារៀនទាំងនេះផ្ដោតលើការសិក្សាជាភាសាទីបេរហូតដល់ថ្នាក់ទី ៣។ អ្នកគ្រូ Sonam Choedon នៃសាលាបង្រៀនភាសាទីបេមួយកន្លែងក្នុងរដ្ឋធានីរបស់ប្រទេសឥណ្ឌា បានចង្អុលបង្ហាញថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងបានកាត់បន្ថយការបង្រៀនភាសាដែលនិយាយដោយជនជាតិដើមភាគតិចនានា។
អ្នកគ្រូបាននិយាយយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «ឥឡូវនេះភាសាទីបេនៅតំបន់ទីបេ ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលចិនធ្វើការគាបសង្កត់ សូម្បីតែនៅក្នុងថ្នាក់រៀនក៏ពួកគេមិនអនុញ្ញាតឲ្យនិយាយភាសាទីបេដែរ។ ដូច្នេះដើម្បីរក្សានូវភាសារបស់ពួកយើងនៅកន្លែងដែលពួកយើងធ្វើនិរទេសនេះ ពួកយើងបានព្យាយាមបង្រៀនអ្វីគ្រប់យ៉ាងជាភាសាទីបេ ជាពិសេសនៅតាមសាលារៀន»។
គ្រប់មុខវិជ្ជាទាំងអស់តាំងពីវិទ្យាសាស្ត្ររហូតដល់គណិតវិទ្យា និងការសិក្សាអំពីបរិស្ថានជាដើម ត្រូវបានបង្រៀនជាភាសាទីបេ នៅក្នុងថ្នាក់សិក្សាកម្រិតខ្ពស់បន្តិច។ នៅក្នុងបន្ទប់សម្រាប់អានមិនត្រឹមតែមានសៀវភៅដែលបកប្រែជាភាសាទីបេប៉ុណ្ណោះទេ ក្មេងៗថែមទាំងអង្គុយផ្ទាល់នឹងឥដ្ឋដើម្បីអានសៀវភៅដែលគេដាក់នៅលើតុទាបៗផងដែរដើម្បីស្វែងយល់អំពីប្រពៃណីរបស់តំបន់ទីបេ។ នៅក្នុងបន្ទប់នៅក្បែរនោះ ក្មេងៗមួយចំនួនទៀតទាំងប្រុសទាំងស្រីកំពុងលេងតន្ត្រីដោយប្រើឧបករណ៍ប្រពៃណីទីបេ។
លោក Lobsang Sangay នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃរដ្ឋបាលនិរទេសទីបេបានថ្លែងកាលពីពេលថ្មីៗនេះក្នុងកម្មវិធីមួយឈ្មោះថា «សូមអរគុណប្រទេសឥណ្ឌា» ដែលបានរៀបចំឡើងដើម្បីប្រារព្ធខួបទី ៦០ នៃការធ្វើដំណើរមកដល់ប្រទេសឥណ្ឌារបស់សម្ដេចសង្ឃ ដាឡៃឡាម៉ា យ៉ាងដូច្នេះថា៖ «ដោយមានការគាំទ្រយ៉ាងពេញទំហឹងពីសំណាក់ប្រទេសឥណ្ឌា យើងបានធ្វើឲ្យអរិយធម៌របស់ទីបេរស់ឡើងវិញចេញពីផេះផង់នៃការបំផ្លិចបំផ្លាញ យើងបានកសាងព្រះពុទ្ធសាសនាទីបេឡើងវិញ បានធ្វើឲ្យវប្បធម៌ទីបេរស់ឡើងវិញ និងបានរក្សា ក៏ដូចជាលើកកម្ពស់អត្តសញ្ញាណរបស់ទីបេនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌាផងដែរ»។
កិច្ចខិតខំទាំងនេះទទួលបានលទ្ធផលជាផ្លែផ្កា។ នៅតំបន់ Majnu-ka-Tilla ដែលជាតំបន់ស្នាក់អាស្រ័យរបស់ជនភៀសខ្លួនទីបេដែលជាទីតាំងរបស់សាលារៀនមួយកន្លែងរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងញូដេលី គេឃើញមានទង់ជាតិជាច្រើនរបស់អ្នកបួងសួងដែលបានដោតនៅពាសពេញទីធ្លាកណ្ដាល ព្រះសង្ឃកំពុងអុជទៀននៅក្នុងវត្តព្រះពុទ្ធសាសនាមួយកន្លែង មនុស្សម្នាទាំងចាស់ទាំងក្មេងបានចូលមកបង្វិលកង់សម្រាប់បួងសួង ហើយជាទូទៅគេក៏ឃើញមានម្ហូបអាហារទីបេនៅទីនោះផងដែរ។ នៅក្បែរនោះ គេក៏ឃើញមានការដាក់លក់នូវសិប្បកម្មរបស់ទីបេផងដែរ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏នៅតែមានបញ្ហាប្រឈមកើតឡើងផងដែរ ដោយហេតុថាមនុស្សជំនាន់ក្មេងៗដែលធំដឹងក្ដីនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌាមានភាពអន្ទះសា ហើយភាគច្រើនកំពុងស្វែងរកឱកាសនានានៅក្រៅប្រទេស ដែលនៅទីនោះ ជនជាតិទីបេរស់នៅមិនផ្ដុំគ្នាច្រើនដូចនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌានោះទេ។ នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ជនភៀសខ្លួនទីបេដែលមកប្រទេសឥណ្ឌាក៏មានចំនួនតិចតួចផងដែរ។
ទោះជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ ក៏សហគមន៍និរទេសទីបេនៅតែមានក្ដីសង្ឃឹមខ្ពស់ថា អ្នកដែលទទួលបានការអប់រំ ហើយធំដឹងក្ដីនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌានឹងពាំនាំឥទ្ធិពលនិងប្រពៃណីរបស់ទីបេទៅកាន់ពិភពលោកខាងក្រៅ។
កញ្ញា Tenzin Dekong វ័យ ២៣ ឆ្នាំ បានធ្វើដំណើរទៅរស់នៅក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលីជាមួយនឹងក្រុមគ្រួសាររបស់នាងកាលពីឆ្នាំ ២០១៤។ នាងបានមកលេងប្រទេសឥណ្ឌាកាលពីពេលថ្មីៗនេះ ហើយបាននិយាយថា នាងនឹកបរិយាកាសបែបទីបេនៅក្នុងសហគមន៍នានាដូចជាសហគមន៍ Majnu-ka-Tilla ជាដើម។ ប៉ុន្តែវប្បធម៌ដែលនាងទទួលបាននៅពេលនាងធំដឹងក្ដី និងទទួលបានពីការសិក្សានៅទីក្រុង Dharamsala ក៏ដូចជាទីតាំងរបស់រដ្ឋាភិបាលនិរទេសទីបេ នៅតែដក់ជាប់នៅក្នុងអារម្មណ៍របស់នាងដដែល។
នាង Tenzin Dekong បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំពិតជាអាក់អន់ចិត្តណាស់ ដែលមិនបានមើលឃើញតំបន់ទីបេដោយផ្ទាល់នឹងភ្នែក ប៉ុន្តែតាមរយៈការរៀបរាប់របស់ចាស់ៗ និងតាមរយៈការបង្រៀនរបស់លោកគ្រូអ្នកគ្រូអំពីតំបន់ទីបេ យើងមានការយល់ដឹងច្រើនអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រ ហើយខ្ញុំពិតជាមានអារម្មណ៍ផ្សារភ្ជាប់ជាមួយនឹងវប្បធម៌ទីបេ ហើយខ្ញុំអាចស្រមៃបានថាតើទីបេមានរូបរាងបែបណានៅពេលដែលមានភ្នំ និងវត្តអារាមជាច្រើនព័ទ្ធជុំវិញនោះ»។
នៅឯពិធីគម្រប់ខួបលើកទី ៦០ នៃការរស់នៅនិរទេសរបស់ព្រះអង្គនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា សម្តេចសង្ឃ ដាឡៃឡាម៉ា បានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ម្ដងទៀតអំពីសារៈសំខាន់នៃការជួយសង្គ្រោះវប្បធម៌ទីបេ។ ព្រះអង្គបានថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «យើងមិនទាមទារឲ្យមានការផ្ដាច់ខ្លួនចេញពីប្រទេសចិននោះទេ។ ប៉ុន្តែប្រជាពលរដ្ឋទីបេគួរតែមានស្វ័យភាពដើម្បីរក្សានូវវប្បធម៌ ភាសា បរិស្ថាន និងសាសនារបស់ខ្លួន»។
មនុស្សភាគច្រើន ដូចជានាយកសាលាលោក Tsering ជាដើម សង្ឃឹមថា ថ្ងៃណាមួយពួកគេអាចពាំនាំឫសគល់វប្បធម៌ដែលពួកគេកំពុងតែថែទាំយ៉ាងប្រុងប្រយ័ត្ននៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា ត្រឡប់ទៅកាន់ទឹកដីកំណើតវិញ ដែលជាកន្លែងដែលពួកគេបានរត់គេចចេញ ឬក៏មិនដែលបានឃើញសោះនៅក្នុងជីវិតរបស់ពួកគេ។
លោកគ្រូ Tsering បាននិយាយថា៖ «យើងមានការពិត ខ្ញុំសង្ឃឹមថា ថ្ងៃណាមួយយើងនឹងទៅទីបេវិញ»៕
ប្រែសម្រួលដោយ នៀម ឆេង
