បញ្ហាកកស្ទះចរាចរណ៍ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដែលកើតមានឡើងដដែលៗនោះហាក់ដូចជាមិនទាន់មានដំណោះស្រាយដែលមានប្រសិទ្ធភាពនៅឡើយនោះទេ។ ក្រៅពីកត្តាអនុវត្តច្បាប់ ដែលនៅមានភាពធូររលុងនោះ ឥរិយាបទបើកបររបស់ម្ចាស់យានជំនិះក៏ជាបញ្ហាចម្បងបង្កឲ្យមានការកកស្ទះចរាចរណ៍កាន់តែអាក្រក់ឡើងៗផងដែរ។
ការកកស្ទះចរាចរណ៍នៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញមិនមែនជាប្រធានបទថ្មីនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែដំណោះស្រាយឆ្លើយតបទៅហ្នឹងបញ្ហាដែលកើតមានឡើងដដែលៗ និងជារៀងរាល់ថ្ងៃនេះ ហាក់ដូចជាគ្មានប្រសិទ្ធភាពនៅឡើយ។
កន្លងមក មានយន្តការជាច្រើនត្រូវបានលើកយកមកអនុវត្តដើម្បីរួមចំណែកដោះស្រាយបញ្ហាកកស្ទះនេះ តួយ៉ាងដូចជា ការកែប្រែការរឹតបន្តឹងការអនុវត្តច្បាប់ចរាចរណ៍ ការបំពាក់កាមេរាសុវត្ថិភាពនៅតាមភ្លើងស្តុបសំខាន់ៗ ការសងសង់ស្ពានអាកាសបន្ថែមពីលើផ្លូវដែលមានស្រាប់ ព្រមទាំងការសម្រួលចរាចរណ៍ពីក្រុមយុវជនកាកបាទក្រហមកម្ពុជា និងក្រុមកាយឫទ្ធិនាចុងសប្តាហ៍ជាដើម។ ក៏ប៉ុន្តែយន្តការទាំងនោះហាក់ដូចជាមិនទទួលបានការសហការពីសាធារណជននោះទេ។
ប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញរមែងតែងរអ៊ូរទាំ និងបន្ទោសទៅលើភាគីរាជរដ្ឋាភិបាល ដែលជារឿយៗនិយាយថា មន្រ្តីនគរបាលថ្នាក់មូលដ្ឋានខ្វះការយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើការពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ ហើយថា ផ្លូវថ្នល់មានទំហំតូចមិនសមាមាត្រនឹងកំណើនយានយន្ត។ ក៏ប៉ុន្តែពួកគេហាក់ដូចជាមើលរំលងចំណុចដែលថា ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលជាអ្នកបើកបរខ្លួនឯងក៏ជាតួអង្គដ៏សំខាន់មួយក្នុងការបញ្ជៀសការកកស្ទះចរាចរណ៍នោះដែរ។
កំហុសឆ្គងមួយចំនួនរបស់អ្នកបើកបរ ដែលយើងអាចមើលឃើញយ៉ាងច្បាស់នៅលើទ្រូងផ្លូវនោះគឺការបន្ថែមល្បឿននៅពេលឃើញភ្លើងស្តុបពណ៌លឿង ការបញ្ជ្រៀតរុលទៅមុខនៅពេលមានការកកស្ទះបន្តិចបន្តួច ម៉ូតូកង់៣ ដែលមានទំហំប្រហែលឡាន ដែលបើកបរនៅលើផ្លូវម៉ូតូ ការយកចំណីផ្លូវប្រកបរបរអាជីវកម្ម ការប្រើប្រាស់ចំណីផ្លូវជាចំណតយានយន្តផ្ទាល់ខ្លួន និងការជិះបញ្ច្រាសផ្លូវជាដើម។ លើសពីនេះទៀត ឥរិយាបទនៃការបើកបរបែបនេះមើលទៅដូចជារឿងសាមញ្ញធម្មតា ក៏ប៉ុន្តែតាមពិតទៅ ការបំពានម្នាក់បន្តិចៗ វាអាចធ្វើឲ្យការកកស្ទះចរាចរណ៍នេះ គ្មានថ្ងៃអាចកាត់បន្ថយបាន។ នេះបើតាមកិច្ចពិភាក្សារបស់ក្រុមអ្នកជំនាញកាលពីសប្តាហ៍កន្លងទៅ។
ក្នុងសន្និសីទថ្នាក់ជាតិស្តីអំពី«ការកកស្ទះចរាចរណ៍នៅកម្ពុជា ការប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាន និងសុខមាលភាព៖ បញ្ហាប្រឈម និងដំណោះស្រាយ» ដែលរៀបចំដោយរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងមានសមាសភាពអ្នកចូលរួមមកពីភាគីពាក់ព័ន្ធនានានោះ លោក ស៊ុំ ឈុំប៊ុន អនុប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានលើកឡើងថា បញ្ហាស្ទះចរាចរណ៍គឺជាបញ្ហារួមមួយ ដែលតម្រូវឲ្យគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធចូលរួមដោះស្រាយ។
«រឿងកកស្ទះចរាចរណ៍គឺជារឿងប្រឈមរបស់យើងទាំងអស់គ្នា។ មិនមែនរឿងចរាចរណ៍នេះធ្វើឡើងតែប៉ូលិសចរាចរណ៍ទេ។ យើងត្រូវតែរួមចំណែកទាំងអស់គ្នា ពីព្រោះរឿងចរាចរណ៍នេះ វាប៉ះពាល់ទាំងអស់គ្នា ប៉ះពាល់ទាំងអាយុជីវិត ប៉ះពាល់ទាំងទ្រព្យសម្បត្តិ ផ្លូវចិត្ត សុខុមាលភាពប្រជាជន ក៏ដូចជាសុខុមាលភាពសង្គម សុខុមាលភាពសេដ្ឋកិច្ច និងបរិស្ថានផងដែរ»។
ថ្លែងនៅក្នុងសន្និសីទថ្នាក់ជាតិស្តីអំពីការកកស្ទះចរាចរណ៍នេះ លោកអៀង អូនី អភិបាលរងរាជធានីភ្នំពេញបានលើកឡើងពីទិដ្ឋភាពខ្លះៗទាក់ទងនឹងការបង្កឲ្យមានការកកស្ទះយ៉ាងដូច្នេះថា៖
«ការកកស្ទះនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញជាការកកស្ទះដែលភ្លើងក្រហមក៏ទៅមិនបាន ភ្លើងខៀវក៏ទៅមិនបាន។ ស្ថានភាពខ្លះ ប៉ូលិសឈរផ្លុំកញ្ចែហើយ ក៏អត់ស្តាប់ទៀត។ ស្ថានភាពខ្លះ ការឈប់បំពានលើគំនូសហាមឃាត់។ សូម្បីតែអ្នកថ្មើរជើងក៏ដើរមិនបាន។ ការប្រើប្រាស់ចញ្ចើមផ្លូវបានក្លាយជាចំណុចប្រឈមធំមួយ ដែលបានលេបយកលំហសាធារណៈរបស់យើង។ ការកកស្ទះដោយមានការសាងសង់រោង រោងបុណ្យ រោងកឋិន រោងការ ដែលទាមទារឲ្យស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធទាំងអស់រួមទាំងប្រជាជនទាំងអស់ និងអ្នកបញ្ជាយានយន្តទាំងអស់ត្រូវធ្វើការជាមួយគ្នា»។
លោក អៀង អូនីបានបង្ហាញការសោកស្តាយ ដែលចំនួនអ្នកប្រើប្រាស់រថយន្តសាធារណៈនៅមានចំនួនតិចតួចនៅឡើយ។ ជាក់ស្តែងមានអ្នកធ្វើដំណើរតាមរថយន្តក្រុងប្រមាណតែជាង១០នាក់តែប៉ុណ្ណោះ ខណៈដែលក្នុងមួយដងៗ រថយន្តសាធារណៈនេះអាចផ្ទុកអ្នកដំណើរចន្លោះពី៣៥នាក់ទៅ៤០នាក់។ លោកនិយាយថា៖
«អញ្ចឹងធ្វើយ៉ាងម៉េចដើម្បីឲ្យប្រជាជនងាកពីមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនឯកជន មកប្រើប្រាស់មធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនសាធារណៈក៏អាចរួមចំណែកដោះស្រាយបញ្ហានេះបានដែរ»។
លោក កែម ឡី ដែលជាអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវសង្គម យល់ថា ការគោរពច្បាប់ចរាចរណ៍របស់ថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងសង្គមកម្ពុជា ឬអ្នកដែលមានចំណេះដឹងនោះ អាចជាគម្រូល្អសម្រាប់ប្រជាជនសាមញ្ញ។
លោក កែម ឡី បានប្រាប់ VOA យ៉ាងដូច្នេះថា៖
«នៅក្នុងសង្គម អ្នកធំត្រូវមានគម្រូទៅលើអ្នកតូច។ បើអ្នកធំចតឡាននៅកណ្តាលថ្នល់ វាធ្វើឲ្យប្រជាជនទូទៅចតឡានកណ្តាលថ្នល់ដែរហើយ។ ការអប់រំប្រជាជនឲ្យកែប្រែចិត្តគំនិត អាកប្បកិរិយា វាយូរ។ តែបើវាមានគម្រូល្អពីអ្នកមានឥទ្ធិពលក្នុងសង្គម វាឆាប់»។
ក្រឡេកទៅមើលឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែងនៅឯប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង និងប្រទេសជប៉ុនវិញ យើងឃើញថា នៅក្នុងប្រទេសកូរ៉េមិនមានឡើយនូវការចតឡាននៅតាមដងផ្លូវសាធារណៈ។ អ្នកបើកបរយានជំនិះភាគច្រើនចតយានជំនិះរបស់ពួកគេនៅតាមចំណតក្រោមដីនានារបស់អគារខ្ពស់ៗ រួចទើបធ្វើដំណើរដោយថ្មើរជើងទៅកាន់ទីតាំង ឬភោជនីយដ្ឋានដែលពួកគេចង់ទៅ។ ចំណុចគួរឲ្យកត់សម្គាល់មួយទៀតគឺអ្នកបើកបរយានជំនិះមិនជិះឆ្លងគំនូសសពុះទ្រូងផ្លូវនោះទេ បើទោះជាផ្លូវខាងមុខស្ទះយ៉ាងណាក៏ដោយ ពោលគឺការបើកបររបស់ពួកគេមានរបៀបរៀបរយ មិនបើកបរកាត់គំនូសស្រេចតែចិត្តនោះទេ។
រីឯប្រទេសជប៉ុនវិញនោះ ប្រជាជនស្ទើរតែទាំងស្រុង ជ្រើសរើសយកសេវាសាធារណៈ ដូចជារថយន្តក្រុង ជាជាងការប្រើប្រាស់យានជំនិះផ្ទាល់ខ្លួន។ ការណ៍នេះជាកត្តាយ៉ាងសំខាន់មួយក្នុងការបន្ថយការកកស្ទះចរាចរណ៍ឲ្យកាន់តែតិចទៅៗ។
លោក អ៊ា ចរិយា អ្នកប្រឹក្សាឯករាជ្យផ្នែកសុវត្ថិភាពចរាចរណ៍ បានយល់ស្របចំពោះកិច្ចពិភាក្សានិងការលើកឡើងនាសប្តាហ៍កន្លងទៅ។ លោកបានប្រាប់ VOA នាថ្ងៃច័ន្ទថា ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាកកស្ទះចរាចរណ៍នេះ វាទាមទារយ៉ាងសំខាន់នូវការសហការគ្នារវាងរាជរដ្ឋាភិបាលក្នុងការរឹតបន្តឹងច្បាប់ និងសាធារណជនក្នុងការអនុវត្ត និងគោរពច្បាប់ចរាចរណ៍យ៉ាងសកម្ម។
«ជាទូទៅ មនុស្សភាគច្រើន អ្នកប្រព្រឹត្តខុស គាត់មិនទទួលស្គាល់ថា ហ្នឹងជាកំហុសគាត់។ អញ្ចឹងពេលដែលគាត់បើករំលោភភ្លើង ឬគំនូសសញ្ញា ឬគាត់បើកបញ្ជ្រាសទិសម្តងម្កាល គាត់គិតថា មិនអីទេ។ ប៉ុន្តែម្នាក់ៗ បើចូលរួមកំហុសបន្តិចៗ វាអាចធ្វើឲ្យបញ្ហានឹងកាន់តែធំ»។
លោកបានធ្វើការប្រៀបធៀបករណីកាត់បន្ថយការកកស្ទះចរាចរណ៍ទៅនឹងប្រទេសដទៃយ៉ាងដូច្នេះ៖
«នៅស្រុកគេ គេបង្កើតនូវវប្បធម៌ ឬទម្លាប់នៃការអនុវត្តច្បាប់ចរាចរណ៍។ ការផាកពិន័យ វាមានកម្រិតធ្ងន់ជាងនៅស្រុកគេទៀត។ អញ្ចឹងម្នាក់ៗគាត់ខ្លាចក្នុងការប្រព្រឹត្តខុស ខ្លាចប្រឈមការផាកពិន័យ ឬដល់ដាក់ពន្ធធនាគារទៀត»។
លោក អ៊ា ចរិយាគូសបញ្ជាក់ថា ការអប់រំផ្នែកចរាចរណ៍គួរមានតាំងពីថ្នាក់បឋមសិក្សាដល់ថ្នាក់មហាវិទ្យាល័យគឺជារឿងចាំបាច់មួយដើម្បីបញ្ជ្រៀបចំណេះដឹងផ្នែកចរាចរណ៍នេះ និងអាចកាត់បន្ថយការកកស្ទះនេះនាពេលខាងមុខ។ ក៏ប៉ុន្តែការអប់រំផ្នែកចរាចរណ៍នៅកម្ពុជានៅមានតិចតួចនៅឡើយ។
ស្របពេលដែលការអភិវឌ្ឍក្នុងក្រុងភ្នំពេញមានការរីកដុះដាល ការធ្វើចរាចរក៏មានភាពកកស្ទះខ្លាំងឡើងៗក្នុងពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ជាពិសេសពេលព្រឹក ពេលថ្ងៃត្រង់ និងពេលល្ងាច ខណៈពេលដែលប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាភាគច្រើនចេញពីកន្លែងធ្វើការទៅគេហដ្ឋានរៀងៗខ្លួន។ ហើយសេវារថយន្តក្រុងរាជធានីភ្នំពេញ ដែលទើបតែមានអាយុជាង១ឆ្នាំនោះ នៅមានកម្រិតទាបនៅឡើយ។
គិតមកត្រឹមចុងឆ្នាំ២០១៤នេះ ចំនួនយានជំនិះនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមានចំនួនជិត៣លានគ្រឿង ដែលក្នុងនោះមានម៉ូតូជាង២លានគ្រឿង និងមានឡានជាង៤០ម៉ឺនគ្រឿង។ នេះបើយោងតាមទិន្នន័យរបស់ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន ហើយតួលេខនេះមានការកើនឡើងប្រមាណជា១៥% បើធៀបទៅនឹងឆ្នាំ២០១៣៕
