ក្រុមអគ្គមេបញ្ជាការយោធាជើងទឹកឥណ្ឌូណេស៊ីបាននិយាយកាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែវិច្ឆិកាថា ទីបញ្ជាការកងទ័ពជើងទឹក នឹងផ្លាស់ប្តូរទីតាំងជាអចិន្រ្តៃយ៍ទៅកាន់កោះ Natuna ដែលស្ថិតនៅចម្ងាយ១.១០០គីឡូម៉ែត្រពីរដ្ឋធានីហ្សាកាតា។
ក្រុមអ្នកវិភាគនៅក្នុងតំបន់និយាយថា ផែនការរបស់រដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌូណេស៊ីក្នុងការប្តូរទីតាំងបញ្ជាការដ្ឋានកងប្រយុទ្ធជើងទឹករបស់ខ្លួនទៅកាន់កោះតូចមួយឆ្ងាយពីរដ្ឋធានីហ្សាការតា គឺបង្ហាញពីការបេ្តជ្ញាដើម្បីរាំងខ្ទប់នាវាចិន ដែលឆ្លងកាត់តំបន់ដែនទឹកនេះ ដែលជាផ្នែកមួយនៃជម្លោះដែនទឹកដ៏ញាំញី។
ទីបញ្ជាការកងប្រយុទ្ធជើងទឹកឥណ្ឌូណេស៊ីនៅក្រុងហ្សាការតា នឹងត្រូវផ្លាស់ទៅកាន់ប្រជុំកោះ Natuna ដែលកាលបរិច្ឆេទនៃការផ្លាស់ប្តូរទីតាំងនេះមិនទាន់ត្រូវបានបញ្ជាក់ច្បាស់នៅឡើយនោះទេ ដើម្បីឲ្យកងយោធាជើងទឹកអាចឆ្លើយតបបានរហ័សជាងមុនទៅនឹងឧប្បទ្ទវហេតុនានានៅតំបន់សមុទ្រ។ នេះបើតាមអគ្គមេបញ្ជាការជើងទឹកឥណ្ឌូណេស៊ីដែលត្រូវបានវិទ្យុអាស៊ីសេរីដកស្រង់សម្តីមកចុះផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែវិច្ឆិកា។
កងទ័ពជើងទឹកនេះ នឹងពង្រឹងការការពារបូរណភាពដែនទឹក ដែលរួមមានការទាមទាររបស់ឥណ្ឌូណេស៊ីនៅតំបន់សមុទ្រក្បែរប្រជុំកោះ Natuna ដែលនៅទីនោះនាវាកងទ័ពជើងទឹក និងនាវានេសាទចិនបានឆ្លងកាត់ជារឿយៗ ដោយបានធ្វើឲ្យមេដឹកនាំនៅរដ្ឋធានីហ្សាការតាថ្នាំងថ្នាក់ចិត្ត។ ហើយមេបញ្ជាការកងទ័ពជើងទឹកនេះអាច «ដឹកនាំនាវាចម្បាំងនៃកងកម្លាំងប្រយុទ្ធនៅទីនោះដោយផ្ទាល់»។ នេះបើយោងទៅតាមសម្រង់សម្តីរបស់អគ្គមេបញ្ជាការយោធាជើងទឹកឥណ្ឌូណេស៊ីលោក Yudo Margono។
លោក Evan Laksamana អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់នៅមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវយុទ្ធសាស្រ្តនិងការសិក្សាអន្តរជាតិនៅក្រុងហ្សាការតា បានប្រាប់ VOA ថា៖ «ជាទូទៅ គោលគំនិតនេះគឺថា ប្រសិនបើមានជម្លោះខ្លាំងនៅក្នុងតំបន់ដែលសកម្មភាពកងទ័ពជើងទឹកនិងផែនការផ្សេងៗត្រូវអនុវត្តឡើង ហើយការអនុវត្តនេះ គឺស្ថិតនៅតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង»។
លោក Laksamana បានបន្តទៀតថា កងទ័ពប្រយុទ្ធជើងទឹកធ្វើប្រតិបត្តិការជាមួយនាវាបួនគ្រឿងនិងយន្តហោះដឹកជញ្ជូនប្រភេទ CN-235។ ការផ្លាស់ប្តូរទីតាំងទីបញ្ជាការនឹងស្របជាមួយនឹងផែនការ១៥ឆ្នាំរបស់រដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌូណេស៊ីដើម្បីពង្រឹងការការពារ «ជាយុទ្ធសាស្រ្ត» នៅតំបន់កោះជុំវិញដែលក្នុងនោះ មានប្រជុំកោះ Natuna ផងដែរ។ ប្រជុំកោះ Natuna ដែលមានកោះចំនួន ២៧២ ស្ថិតនៅចម្ងាយប្រហែល ១.១០០ គីឡូម៉ែត្រពីក្រុងហ្សាការតា។
យោធាជើងទឹកឥណ្ឌូណេស៊ី បានទទួលនូវសព្វាវុធថ្មីក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ ហើយកងល្បាតបានប្តេជ្ញាពង្រឹងការយាមល្បាតកាលពីខែកញ្ញា។ ពួកគេនឹងធ្វើការល្បាតនៅបរិវេណកោះប្រមាណ ១ម៉ឺន ៣ពាន់កោះ នៅតំបន់សមុទ្រ ប្រឆាំងនឹងក្រុមភេរវជន ចោរសមុទ្រ និងក្រុមអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ ក៏ដូចជានាវាពីប្រទេសចិននិងពេលខ្លះពីវៀតណាម។
នាវាឥណ្ឌូណេស៊ី ដែលរួមមាន កងនាវាមិនមែនយោធាផងដែរ ធ្លាប់បានបណ្តេញនាវាកងទ័ពជើងទឹកចិនចេញពីតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខដែលមានទំហំ៣៧០គីឡូម៉ែត្រនៅក្រៅប្រជុំកោះ Natuna ទៀតផង។
កាលពីឆ្នាំ ២០១៦ ឥណ្ឌូណេស៊ីបានប្រឈមមុខនឹងឧបទ្ទវហេតុជាបន្តបន្ទាប់ ដែលបានកើតឡើងនៅក្នុងការតទល់នឹងចិន អំឡុងពេលកិច្ចប្រឹងប្រែងដើម្បីចាប់ខ្លួនមនុស្សនៅលើនាវានេសាទចិន។ ឥណ្ឌូណេស៊ី បានបញ្ជូនយន្តហោះចម្បាំងកាលពីខែមករាឆ្នាំនេះដើម្បីបណ្តេញនាវានេសាទ និងនាវាយាមល្បាតចិនផងដែរ។ កាលពីខែកញ្ញា នាវាយាមល្បាតចិនបានឆ្លងកាត់តំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខរបស់ឥណ្ឌូណេស៊ីរហូតដល់ភ្នាក់ងារសន្តិសុខដែនទឹកនៅក្រុងហ្សាការតា បានធ្វើប្រតិបត្តិការបណ្តេញចេញ។
ផ្នែកមួយនៃប្រជុំកោះ Natuna ភាគពាយព្យ បានស្ថិតនៅក្នុងការទាមទាររបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងប្រមាណ ៩០ភាគរយនៃតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងដែលមានទំហំ៣,៥ លានគីឡូម៉ែត្រការេ។ ប្រទេសព្រុយណេ ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន កោះតៃវ៉ាន់និងវៀតណាម បានធ្វើការតវ៉ាប្រឆាំងនឹងការទាមទាររបស់ចិននៅតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលសម្បូរទៅដោយត្រីនិងប្រភពថាមពល ហើយលាតសន្ធឹងពីប្រជុំកោះ Natuna ទៅកាន់កោះហុងកុង។
ចិនមានយោធាខ្លាំងលំដាប់ទីបីនៅលើពិភពលោក ដោយនាំមុខបណ្តាប្រទេសនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ទាំងអស់។ បណ្តាប្រទេស ដែលធ្វើការទាមទារដទៃទៀត បានធ្វើទំនើបកម្មកងទ័ពជើងទឹកនិងកងល្បាតរបស់ខ្លួន ដោយពេលខ្លះមានជំនួយពីសហរដ្ឋអាមេរិកដែលជាគូប្រជែងនឹងចិន។
លោក Jay Batongbacal សាស្រ្តាចារ្យផ្នែកកិច្ចការដែនទឹកអន្តរជាតិនៅមហាវិទ្យាល័យហ្វីលីពីនបាននិយាយថា៖ «បណ្តាប្រទេសដទៃទៀតភាគច្រើនបានធ្វើទំនើបកម្មកងទ័ពជើងទឹករបស់ខ្លួនរួចស្រេចទៅហើយ ដូចនេះឥណ្ឌូនេស៊ី គឺគ្រាន់តែសម្របទៅតាមនិន្នាការដែលកំពុងតែកើតមានតែប៉ុណ្ណោះ»។
ក្រុមអ្នកវិភាគជឿថា ចិន នឹងបន្តបញ្ជូននាវាឆ្លងកាត់សមុទ្រនៅប្រជុំកោះ Natuna បើទោះបីជាមានកងល្បាតនៅប្រជុំកោះនោះក៏ដោយ។ តំបន់សមុទ្រនោះ គឺសម្បូរទៅដោយធនធានត្រី និងជាប្រភពឧស្ម័នធម្មជាតិដ៏ធំបំផុតមួយនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ទោះបីជាការរុករកដឹកនាំដោយឥណ្ឌូណេស៊ីកាលពី១៥ឆ្នាំមុនបានបង្ហាញថា ប្រភពឧស្ម័ននេះ ពិបាកនឹងទាញយកមកប្រើក៏ដោយ។
លោក Alexander Huang ជាសាស្រ្តាចារ្យផ្នែកសិក្សាយុទ្ធសាស្រ្តនៅសាកលវិទ្យាល័យ Tamkang កោះតៃវ៉ាន់បាននិយាយថា នាវាចិនកំពុងប្រមូលទិន្នន័យនៅផ្នែកខាងលើនិងខាងក្រោមទឹក តាមបណ្តោយផ្លូវនាវាចរណ៍ដែលមានប្រជាប្រិយភាពជាមួយគូប្រជែងរបស់ខ្លួន។ បេសកកម្មនេះ នឹងធ្វើឲ្យមានមោទនភាពក្នុងចំណោមពលរដ្ឋចិន មុនខួប១០០ឆ្នាំនៃការបង្កើតគណបក្សកុម្មុយនីស្តចិន។
លោកបាននិយាយទៀតថា៖ «គេមិនអាចបង្ហាញសញ្ញាទន់ខ្សោយទេ យ៉ាងហោចណាស់មុនខួប ១០០ឆ្នាំនៃការបង្កើតគណបក្សកុម្មុយនីស្តចិននៅខែកក្កដា ឆ្នាំក្រោយនេះ។ ដើម្បីអបអរសាទរទិវានេះ ពួកគេត្រូវបង្ហាញថា ពួកគេមានភាពអង់អាចក្លាហាន និងអាចគ្រប់គ្រងទឹកដី និងដែនទឹកដែលខ្លួនបានធ្វើការទាមទារ»។
លោក Evan Laksamana ជាអ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់ប្រចាំមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវយុទ្ធសាស្រ្ត និងសិក្សាអន្តរជាតិនៅក្រុងហ្សាការតា បានថ្លែងកាលពីខែកញ្ញាថា ការបង្ហាញកម្លាំងនៅឯសមុទ្រ បានជួយឲ្យចិនអាចចរចាចេញពីគោលជំហររឹងមាំជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលប្រទេសនានា និងសមាគមអាស៊ាន ដែលមានសមាជិកចំនួន១០ប្រទេស។ លោក Jay Batongbacal សាស្រ្តាចារ្យផ្នែកកិច្ចការដែនទឹកអន្តរជាតិនៅមហាវិទ្យាល័យហ្វីលីពីន បាននិយាយដែរថា ឥណ្ឌូណេស៊ី គឺជាសមាជិកសមាគមអាស៊ានមួយដែលមាន «ឥទ្ធិពលខ្លាំង»។
នៅក្នុងសារការទូតទៅកាន់អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិលោក Antonio Guterres កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែឧសភា ឥណ្ឌូណេស៊ី បានច្រានចោលការទាមទាររបស់ចិនទៅលើតំបន់ដែនទឹកមានជម្លោះ។ ដើម្បីបន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹង កាលពីខែកញ្ញា រដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិចិនលោក Wei Fenghe បានជួបជាមួយរដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិឥណ្ឌូណេស៊ីលោក Prabowo Subianto នៅរដ្ឋធានីហ្សាការតា៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ណឹម សុភ័ក្រ្តបញ្ញា
