វត្តមានរបស់នាវាល្បាតសមុទ្ររបស់ចិននេះ ជាពិសេសវត្តមានដ៏យូរសម្រាប់បេសកកម្មរបស់ចិននៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូងដែលមានជម្លោះ ដែលស្ទើរតែគ្មានការឆ្លើយតបណាមួយពីម៉ាឡេស៊ីនេះ បានធ្វើឲ្យចិនកាន់តែមានឥទ្ធិពលខ្លាំងជាងមុនបន្ថែមទៀតលើប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និងមានឥទ្ធិពលបន្ថែមទៀតនៅក្នុងជម្លោះដែនសមុទ្រដ៏ទូលំទូលាយដែលមានភាគី ៦ ប្រទេសពាក់ព័ន្ធនេះ ដែលករណីនេះធ្វើឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិកចាប់អារម្មណ៍។ កន្លងមក ប្រទេសចិនមានប្រៀបជាងរួចហើយលើផ្នែកយោធា និងបច្ចេកវិទ្យានៅក្នុងជម្លោះនេះ។
លោក Oh Ei Sun អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់នៃវិទ្យាស្ថានកិច្ចការអន្តរជាតិប្រទេសសិង្ហបុរី បានបញ្ជាក់ថា នៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី «ពួកគេធ្វើការតាមដានដែរ ប៉ុន្តែពួកគេមិនហ៊ានដេញនាវាចិនចេញពីតំបន់នោះទេ ដោយសារតែប្រទេសចិនគឺមានឥទ្ធិពលខ្លាំងណាស់ដែលធ្វើឲ្យម៉ាឡេស៊ីពិបាកធ្វើដូច្នេះ»។
ឆ្មាំល្បាតសមុទ្ររបស់ចិន
យ៉ាងហោចណាស់មាននាវាល្បាតរបស់ចិនមួយគ្រឿងបាន «ប្រកាសឲ្យគេដឹង» ថាវាបានចេញពីកូនកោះ Luconia Shoals ចំនួន ២៥៨ ថ្ងៃក្នុងរយៈពេល ៣៦៥ ថ្ងៃកន្លងមកនេះ។ នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍ចេញផ្សាយថ្ងៃទី ២៦ ខែកញ្ញា របស់គម្រោងផ្ដួចផ្ដើមតម្លាភាពដែនសមុទ្រអាស៊ីនៃមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រ និងកិច្ចការអន្តរជាតិ CSIS របស់សហរដ្ឋអាមេរិក។
ផ្នែកភាគច្រើននៃកូនកោះ Luconia Shoals នេះស្ថិតនៅក្រោមផ្ទៃទឹក ប៉ុន្តែថ្មប៉ប្រះទឹក Luconia Breakers នៃកូនកោះនេះ ប្រហែលជាមានជ្រោយខ្សាច់ដ៏តូចមួយដែលលយចេញផុតពីផ្ទៃទឹក។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់គម្រោងផ្ដួចផ្ដើមខាងលើនេះ។
របាយការណ៍របស់គម្រោងផ្ដួចផ្ដើមនេះបានបង្ហាញថា នាវាល្បាតសមុទ្ររបស់ចិនក៏បានល្បាតជុំវិញកោះ Scarborough Shoal ចំនួន ១៦២ ថ្ងៃ កាលពី ៣៦៥ ថ្ងៃកន្លងទៅនេះ និងជុំវិញកោះ Second Thomas Shoal ចំនួន ២១៥ ថ្ងៃផងដែរ។ ប្រទេសចិនមានជម្លោះជាមួយនឹងប្រទេសហ្វីលីពីនទាក់ទិននឹងកោះទាំងពីរនេះ ហើយប្រទេសចិនសព្វថ្ងៃគ្រប់គ្រងលើកោះ Scarborough។ របាយការណ៍របស់គម្រោងផ្ដួចផ្ដើមនេះបានបន្ថែមថា ប្រទេសចិនបានចាប់ផ្ដើមល្បាតជុំវិញកោះ Luconia Shoals ដំបូងនៅឆ្នាំ ២០១៣។
ប្រទេសផ្សេងទៀតយល់ឃើញថា ឆ្មាំល្បាតសមុទ្ររបស់ចិននេះគឺជាកងកម្លាំងទាហានប៉ារ៉ា ដែលដូចជាផ្នែកមួយនៃទាហានជើងទឹករបស់ចិនដែរ។
ចិន និងម៉ាឡេស៊ី
អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវនានាលើកឡើងថា បេសកកម្មរបស់ចិនទៅកាន់កោះ Luconia Shoals ទំនងជាមានគោលបំណងបញ្ជាក់ថា ប្រទេសចិនពិតជាមានឥទ្ធិពលលើប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ហើយប្រទេសចិនពិតជាចង់ទាមទារកាន់កាប់សមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះចំនួនប្រហែល ៩០ ភាគរយប្រាកដមែន។
ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីគឺជាប្រទេសដ៏សកម្មជាងគេបំផុតនៅក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រេង និងឧស្ម័ននៅក្រោមសមុទ្រ ក្នុងចំណោមរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសផ្សេងទៀតដែលទាមទារកាន់កាប់ចំណែកនៅក្នុងជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងដែលមានទំហំ ៣ លាន ៥ សែនគីឡូម៉ែត្រការ៉េនេះ។ នេះបើយោងតាមទិន្នន័យរបស់រដ្ឋបាលព័ត៌មានថាមពលសហរដ្ឋអាមេរិក។ ប៉ុន្តែ ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីមិនមានគ្រឿងចក្រធុនធ្ងន់ល្បាតសមុទ្រដូចចិននោះទេ។
លោក Collin Koh អ្នកស្រាវជ្រាវផ្នែកសន្តិសុខដែនសមុទ្រនៃសាកលវិទ្យាល័យបច្ចេកវិទ្យា Nanyang ក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរី បាននិយាយថា៖ «នាវារបស់ទីភ្នាក់ងារពង្រឹងច្បាប់ដែនសមុទ្រម៉ាឡេស៊ីភាគច្រើនគឺតូចៗ។ នាវាទាំងនោះមិនអាចធ្វើដំណើរទៅឆ្ងាយរហូតដល់កោះ Luconia Shoals បានទេ ដោយសារតែនៅពេលដែលធ្វើដំណើរឆ្ងាយដល់ទីនោះ ស្ថានភាពសមុទ្រ និងធាតុអាកាសមិនមានលក្ខណៈអំណោយផលដល់នាវាទាំងនោះទេ។ ជាងនេះទៀត បញ្ហាគឺមិនមែនអាស្រ័យតែទៅលើទំហំរបស់នាវាប៉ុណ្ណោះទេ គឺវាក៏អាស្រ័យលើលទ្ធភាពនៃការជួសជុលថែរក្សា និងការត្រៀមលក្ខណៈរួចរាល់សម្រាប់ធ្វើប្រតិបត្តិការនៃនាវាទាំងនេះមួយចំនួនផងដែរ ដែលគេនៅមិនច្បាស់នៅឡើយ»។
បើយោងតាមទិន្នន័យរបស់គម្រោងផ្ដួចផ្ដើមនេះ នាវាទាហានជើងទឹកម៉ាឡេស៊ីពីរគ្រឿង ដែលនាវានីមួយៗល្បាតជិតនាវា Haijing 3306 ដែលជានាវាល្បាតសមុទ្ររបស់ចិននៅកោះ Luconia Shoals អស់រយៈពេលយ៉ាងតិច ២ ថ្ងៃរួចមកហើយកាលពីខែកញ្ញា និងខែតុលា ឆ្នាំ ២០១៨។
ប៉ុន្តែ កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំនេះ នាវាល្បាតសមុទ្ររបស់ចិនមួយគ្រឿងបាន «សម្លុតគំរាម» នាវារុករករ៉ែមួយគ្រឿងរបស់ម៉ាឡេស៊ីនៅជិតថ្មប៉ប្រះទឹក Luconia Breakers។ នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍របស់គម្រោងផ្ដួចផ្ដើមស្រាវជ្រាវនេះ។
ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីកម្រហ៊ាននិយាយអំពីរឿងនេះណាស់ នៅមុនពេលដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី Mahathir Mohamad ឡើងកាន់តំណែងកាលពីឆ្នាំ ២០១៨។ បន្ទាប់ពីបានឡើងកាន់តំណែងមក លោក Mahathir បានស្នើឲ្យមានការត្រួតពិនិត្យឡើងវិញចំពោះការវិនិយោគរបស់ចិននៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និងជៀសវាងមិនប្រើនាវាចម្បាំងនៅក្នុងសមុទ្រដែលមានជម្លោះ។
ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីក៏បានដាក់ចេញនូវគម្រោងមួយចំនួនផងដែរកាលពីឆ្នាំ ២០១៧ ដើម្បីធ្វើទំនើបកម្មទាហានជើងទឹករបស់ខ្លួន ប៉ុន្តែកងកម្លាំងរបស់ម៉ាឡេស៊ីនៅមិនទាន់អាចប្រៀបបានជាមួយនឹងកងកម្លាំងរបស់ចិននៅឡើយទេ។
ប្រទេសហ្វីលីពីន និងប្រទេសវៀតណាម ដែលទាមទារកាន់កាប់សមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះផងដែរនោះ ជារឿយៗប្រើវិធីការទូតផ្លូវការដើម្បីតតាំងនឹងការសាងសង់កោះ និងការពង្រីកឥទ្ធិពលយោធារបស់ចិននៅក្នុងដែនទឹកនោះក្នុងរយៈពេលមួយទសវត្សរ៍កន្លងមកនេះ។ ប្រទេសប្រ៊ុយណេក៏ទាមទារកាន់កាប់ដែនសមុទ្រនេះមួយផ្នែកផងដែរ រីឯកោះតៃវ៉ាន់វិញគឺទាមទារកាន់កាប់ដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះស្ទើរតែទាំងអស់។ សមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះលាតសន្ធឹងពីកោះ Borneo រហូតដល់កោះហុងកុង។
ប្រទេសចិនបានបន្ថែម «កម្លាំងយោធា» បន្ថែមទៀតនៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ដើម្បីល្បាត «ទាំងថ្ងៃទាំងយប់»។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោក Collin Koh។ លោកបានកត់សម្គាល់ឃើញថា រដ្ឋាភិបាលរដ្ឋ Sarawak នៃប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ឥឡូវនេះកំពុងជំរុញឲ្យមានកងប៉ូលិសម៉ារីនផ្ទាល់ខ្លួន។
ការបង្ហាញនូវអធិបតេយ្យភាព
ប្រទេសចិនប្រហែលជាប្រើឆ្មាំល្បាតសមុទ្ររបស់ខ្លួនដើម្បីដាក់សម្ពាធលើប្រទេសម៉ាឡេស៊ីឲ្យចរចា ប៉ុន្តែស្ទើរតែជាការពិត ការធ្វើដូច្នេះគឺជាវិធីដើម្បីរំលឹកដល់ពិភពលោកឲ្យឃើញពីការទាមទារកាន់កាប់របស់ខ្លួនលើដែនសមុទ្រនេះ។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោក Huang Kwei Bo ព្រឹទ្ធបុរសរងមហាវិទ្យាល័យកិច្ចការអន្តរជាតិនៃសាកលវិទ្យាល័យជាតិ Chengchi នៅកោះតៃវ៉ាន់។
លោក Huang និយាយដូច្នេះថា៖ «ខ្ញុំគិតថា រឿងរ៉ាវគឺនៅតែពាក់ព័ន្ធនឹងការបង្កើនការទាមទារកាន់កាប់អធិបតេយ្យភាព [ដែនសមុទ្រ]។ ខ្ញុំមិនហ៊ាននិយាយថា មិនមានលទ្ធភាពនៅក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនោះទេ ប៉ុន្តែទីតាំងហ្នឹងគឺទំនងជាត្រូវគេទាមទារកាន់កាប់ជាជាងការសហការគ្នា»។
គម្រោងផ្ដួចផ្ដើមដែនសមុទ្រអាស៊ីនៃមជ្ឈមណ្ឌល CSIS របស់សហរដ្ឋអាមេរិកហៅកោះ Luconia Shoals ថាជា «ថ្មប៉ប្រះទឹកជាច្រើនដែលមានសារៈសំខាន់ជានិមិត្តរូប ដែលប្រទេសចិនទំនងជាចង់គ្រប់គ្រងដោយមិនចាំបាច់មានវត្តមាននៅទីនោះ»។
ថ្នាក់ដឹកនាំចិនគិតថា ពួកគេគួរបង្ហាញកម្លាំងនៅតាមសមុទ្រដើម្បីមិនឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកមកក្បែរតំបន់នោះ។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់អ្នកជំនាញនានាតាំងពីឆ្នាំ ២០១៧ មក នៅពេលដែលប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកលោក Donald Trump បង្កើនការបញ្ជូននាវាទាហានជើងទឹកទៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ សហរដ្ឋអាមេរិកបានជួយបង្វឹកទាហានហ្វីលីពីន ហើយនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ បានចាប់ផ្ដើមលក់អាវុធដល់ប្រទេសវៀតណាម។
លោក Oh Ei Sun បានលើកឡើងថា ប្រសិនបើប្រទេសម៉ាឡេស៊ីទទួលស្គាល់ការអះអាងរបស់ចិននៅក្នុងការកាន់កាប់ដែនអធិបតេយ្យនៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ភាគីទាំងពីរអាចធ្វើការជាមួយគ្នាបានលើគម្រោងរុករកថាមពលរួមគ្នា។ លោកបន្ថែមថា «វាគឺជារបាំដែលងាយនឹងប្រេះស្រាំមួយដែលកំពុងតែបន្តរវាងប្រទេសចិន និងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះ»៕
ប្រែសម្រួលដោយ ភី សុភាដា
