រយៈពេលពីរឆ្នាំ ក្រោយការបង្ក្រាបរបស់រដ្ឋាភិបាលទៅលើក្រុមបាតុករនៅលើផ្លូវវេងស្រេងនោះ លក្ខខណ្ឌការងារកម្មករ និងប្រាក់ឈ្នួលនៅតែស្ថិតក្រោមការពិភាក្សា។ ការធ្វើបាតុកម្ម ដោយក្រុមកម្មករដើម្បីទាមទារការដំឡើងប្រាក់ឈ្នួលកាលពីថ្ងៃទី៣ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤ ត្រូវបានបញ្ចប់ទៅវិញដោយការស្លាប់កម្មករចំនួន៥រូប និងការចាប់ខ្លួនអ្នកតំណាងក្រុមបាតុករចំនួន២៤រូបផ្សេងទៀត។
ក្រុមមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សលើកឡើងថា ការលះបង់របស់កម្មករដែលបានស្លាប់ទៅ ឬត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីឆ្នាំ២០១៤នោះបានធ្វើឲ្យមានទិដ្ឋភាពវិជ្ជមានសំខាន់ចំនួនពីរកើតឡើងជុំវិញលក្ខខណ្ឌការងារ និងប្រាក់ឈ្នួលកម្មករ។ មួយគឺការដំឡើងប្រាក់ឈ្នួលច្រើនជាងមុនជាបន្តបន្ទាប់ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ។ ទី២ គឺរយៈពេលនៃការកែសម្រួលប្រាក់ឈ្នួលត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរពី៥ឆ្នាំម្តង មកមួយឆ្នាំម្តង។
លោក មឿន តុលា ប្រធានកម្មវិធីការងារនៃមជ្ឈមណ្ឌលអប់រំច្បាប់សម្រាប់សហគមន៍ ឲ្យដឹងថាលក្ខខណ្ឌការងារនេះត្រូវបានកែប្រែ និងផ្តល់ជាអត្ថប្រយោជន៍បន្ទាប់បន្សំផ្សេងទៀតទៅដល់កម្មករនិយោជិត បន្ទាប់ពីព្រឹត្តិការណ៍នៅផ្លូវវេងស្រេងនាខែមករា ឆ្នាំ២០១៤នោះ។
«ចឹង វាជាសមិទ្ធផលមួយរបស់កម្មករទោះបីការតស៊ូរបស់គាត់កន្លងមក មានការស្លាប់ ឬរបួសខ្លះ ហើយជាប់ពន្ធនាគារខ្លះក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែការតស៊ូនោះមិនមែនអត់ប្រយោជន៍ទេគឺបានផល»។
ប្រាក់ឈ្នួលគោលរបស់កម្មករមានការកើនឡើងពីចន្លោះ៨០ដុល្លារ មក១០០ដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិកនៅឆ្នាំ ២០១៤។ រួចបន្តឡើងដល់១២៨ដុល្លានៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៥ និងចំនួន១៤០ដុល្លារ ចាប់ពីខែមករាឆ្នាំ២០១៦នេះ។ អត្ថប្រយោជន៍បន្ទាប់បន្សំផ្សេងទៀតដែលពួកគេទទួលបាន មានដូចជាប្រាក់ឧបត្ថម្ភសម្រាប់ការធ្វើការទៀងទាត់ ប្រាក់ឧបត្ថម្ភសម្រាប់ថ្លៃធ្វើដំណើរ និងស្នាក់នៅ និងប្រាក់ឧបត្ថម្ភសម្រាប់អតីតភាពការងារ ជាដើម។ បន្ថែមពីនេះទៀត ក៏មានការសហការគ្នាជាមួយបេឡាជាតិសន្តិសុខសង្គម ដែលមានជាការធានារ៉ាប់រងសម្រាប់គ្រោះថ្នាក់ការងារផងដែរ។
នៅក្នុងមាត្រា១០៤ នៃច្បាប់ការងារចែងថា «ប្រាក់ឈ្នួលយ៉ាងតិចណាស់ក៏ត្រូវឲ្យស្មើនឹងប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមាដែលត្រូវធានា ពោលគឺរ៉ាប់រងកម្មករនិយោជិតគ្រប់រូបឲ្យមានកម្ពស់ជីវភាពសមរម្យទៅតាមសេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់មនុស្ស»។
ថ្វីបើ នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ លក្ខខណ្ឌការងារ និងប្រាក់ឈ្នួលរបស់កម្មករមានភាពល្អប្រសើរជាងមុនមួយកម្រិតយ៉ាងណាក្តី ក៏ប៉ុន្តែសុខមាលភាពការងាររបស់ពួកគេហាក់មិនទាន់គ្រប់គ្រាន់នៅឡើយ ជាពិសេសនៅពេលដែលការចំណាយទូទៅនិងតម្រូវការសង្គមមានតម្លៃខ្ពស់នោះ។
កម្មករភាគច្រើនត្រូវបង្ខំចិត្តធ្វើការថែមម៉ោងឈានដល់១០ម៉ោង ទៅ១២ម៉ោងក្នុងមួយថ្ងៃ ព្រមទាំងសម្រេចចិត្តលះបង់ចោលថ្ងៃឈប់សម្រាកចុងសប្តាហ៍ឬថ្ងៃបុណ្យជាតិនានា។
លោកមឿន តុលា លើកឡើងយ៉ាងដូច្នេះ៖ «ជាគោលការណ៍ហេតុអីបានជាគេកំណត់ឲ្យកម្មករនិយោជិតធ្វើការមិនឲ្យលើសពី៨ម៉ោង គឺគេបារម្ភពីសុខភាពរបស់កម្មករទាំងសុខភាពផ្លូវកាយ និងសុខភាពផ្លូវចិត្ត។ ព្រោះមនុស្សយើងមិនមែនជាម៉ាស៊ីនទេ»។
ក្រៅអំពីច្បាប់ការងារ ក៏មានសេចក្តីព្រាងច្បាប់សហជីពដ៏ចម្រូងសម្រាស់ផងដែរ ដែលគ្របដណ្តប់ លើលក្ខខណ្ឌការងារកម្មករនិយោជិត។ ជាគោលការណ៍ ច្បាប់ត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីធានា និងការពារនូវសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ភាគីពាក់ព័ន្ធដែលគ្រប់ដណ្តប់ដោយច្បាប់។ ក៏ប៉ុន្តែ សេចក្តីព្រាងច្បាប់សហជីព ទំនងក្លាយជាកង្វល់សម្រាប់ក្រុមកម្មករសហជីពច្រើនជាងការការពារ។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោក មឿន តុលា។
បើតាមលោក មឿន តុលា ចំណុច៣សំខាន់ៗដែលជាការរិតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពរបស់កម្មករសហជីពនោះគឺសិទ្ធិក្នុងការចងក្រងជាសហជីព សិទ្ធិក្នុងការចរចារជាសមូហភាពនិងសិទ្ធិក្នុងការធ្វើកូដកម្មត្រូវបានរាំងស្ទះដោយសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ។
«មូលហេតុដែលច្បាប់នេះចេញមកអញ្ចឹងគឺទីមួយគឺច្បាប់នេះត្រូវបានស្នើសុំដោយនិយោជក។ បើនិយោជកស្នើរសុំច្បាប់សហជីពមិនមែនលើកកម្ពស់ច្បាប់សហជីពទេ ប្រាកដជារិតបណ្តឹងសេរីភាពសហជីព។ ទី២ រដ្ឋាភិបាលហាក់ដូចជាមើលឃើញថាសន្ទុះរបស់កម្មករពិបាកនឹងទប់ស្កាត់ហើយក៏សម្រេចចិត្តតម្លើងប្រាក់ឈ្នួលមន្ត្រីរាជការដែរ។ ការទាមទាររបស់កម្មករវាមានផលប៉ះពាល់ជាវិជ្ជមានចំពោះបងប្អូននៅក្នុងវិស័យផ្សេងៗដែរ ទាំងមន្ត្រីសាធារណៈ»។
លោកថា ការណ៍នេះបានធ្វើឲ្យរូបភាព និងទំហំនៃការធ្វើបាតុកម្មមានការថមថយ ជំនួសវិញដោយការចរចារ ឬវិធានការណ៍ផ្សេងទៀត។
លោក អាត់ ធន ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជាឲ្យដឹងថាការចរចារអាចនឹងមានសក្តានុពលខ្លាំងជាងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ នៅពេលដែលភាគីនិយោជកគោរពច្បាប់ និងគិតគូរពីសិទ្ធិពេញលេញទៅដល់កម្មករនយោជិតរបស់ខ្លួន។
«តាមពិតយើងប្រើប្រាស់ការចរចានិងការពិភាក្សាគ្នា។ ប៉ុន្តែការធ្វើកូដកម្មនៅតែមានគ្រាន់តែវាមានលក្ខណៈតូចៗជាលើកមុន ហើយធ្វើនៅតាមក្រុមហ៊ុន។ ធម្មតាការចរចាមិនសូវបានផលអីប៉ុន្មានទេ ។ ពេលខ្លះ យើងអត់ជម្រើសក្រៅពីការចរចា។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បើសិនជាក្រុមហ៊ុនចាប់ផ្តើមគោរពច្បាប់ និងគិតគូរពីសិទ្ធិ ការចរចាជារឿងល្អបំផុតហើយ»។
លោក វ៉ន ពៅ ប្រធានសមាគមសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ IDEA និងតំណាងកម្មករ ព្រមទាំងជាម្នាក់ក្នុងចំណោម២៤នាក់ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងវាយដំដោយកងទព័ពិសេសនៃកងពល៩១១ ដែលគេស្គាល់ថាជាជំនិតលោកហ៊ុនសែន ក្នុងព្រឹត្តិការណ៍បង្ក្រាបដោយហិង្សាមកលើក្រុមបាតុករថ្ងៃទី២មករាគឺមួយថ្ងៃមុនការបាញ់ប្រហារបាតុករ នាផ្លូវវែងស្រេង។
«សម្រាប់ឥឡូវគេយកយន្តការចរចាដើម្បីដំឡើងប្រាក់ឈ្នួលវិញម្តង មានក្រុមប្រឹក្សាការងារដើម្បីចរចារឿងប្រាក់ឈ្នួល។ ក្រៅពីនេះ មានការអន្តរាគមន៍ក៏ដូចជាការគាំទ្រពីអ្នកបញ្ជាទិញ និងសហជីបអន្តរជាតិបន្ថែមទៀត »។
លោក វ៉ន ពៅ បញ្ជាក់ប្រាប់ VOA ថា នៅថ្ងៃ៣ ខែមករា ខាងមុខនេះ ក្រុមសហជីពកម្មករនឹងរៀបចំពិធីបង្សុកូលឧទ្ទិសកុសលដល់កម្មករដែលស្លាប់នៅផ្លូវវេងស្រេងកាលពី២ឆ្នាំមុននោះ។ ពិធីបង្សុកូលឧទ្ទិសកុសលធ្វើឡើងដើម្បីជាការគោរពពលីកម្មរបស់កម្មករដែលបានលះបង់ជីវិតទាមទារប្រាក់ខែ និងលក្ខខណ្ឌការងារដើម្បីជីវភាពរស់នៅថ្លៃថ្នូរដូចដែលបានធានាដោយច្បាប់នោះ។
អ្នកស្រីកែវ សុម៉េង វ័យ៥២ឆ្នាំ រស់នៅខេត្តកំពង់ចាម ជាម្តាយរបស់លោក ផេង កុសលដែលបានស្លាប់ក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ផ្លូវវេងស្រេងនាឆ្នាំនោះ។ ទិដ្ឋភាពប្រចាំថ្ងៃរបស់កូនអ្នកស្រី នៅតែដិតដាមជាប់ក្នុងចិត្តរបស់អ្នកស្រី។
«នៅតែនឹកឃើញ អង្គុយដាំបាយ ដាំអី ឃើញតុកូនវៃទុកឲ្យ នឹកឃើញកូនរហូត ព្រោះអីកូនធ្លាប់ឌុបម៉ែទៅធ្វើការរាល់ថ្ងៃ។ ទោះជាប៉ុន្មានឆ្នាំទៀតក៏ភ្លេចអត់បានដែរ។ អញ្ចឹងអារម្មណ៍មីងអត់ស្ងប់ទេ ទោះ អត់ស៊ី ឬមានស៊ីឲ្យតែកូននៅជុំគ្នា។ បើទោះកូនស្លាប់ អារម្មណ៍ តែក៏បានប្រាក់ខែឡើងឲ្យកម្មករដទៃដែរ»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ មានបាតុកម្មទាមទារឲ្យមានការដំឡើងប្រាក់ខែគោលអតិបរមាក្នុងប្រទេសដ៏ក្រីក្រនេះ ជាបន្តបន្ទាប់ក្នុងឆ្នាំ ២០១៥កន្លងទៅ ដោយសារតែលក្ខខណ្ឌការងារ និងប្រាក់ឈ្នួលមិនអាចឲ្យកម្មកររស់បានសមរម្យ។ ជាក់ស្តែងការតវ៉ានាតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសក្រុងបាវិតខេត្តស្វាយរៀង កាលពីខែធ្នូ កន្លងទៅក៏បានផ្ទុះជាហិង្សាក្រោយពេលអាជ្ញាធរប្រើឡានបាញ់ទឹកបំបែកអ្នកតវ៉ាទាំងនោះ៕
