អតីតមេដឹកនាំក្រុមជំទាស់គឺលោក កឹម សុខា បានចោទសួរតុលាការអំពីការអនុវត្តច្បាប់ដែលកើតក្រោយសកម្មភាពនិងការបំភ្លឺរបស់លោកពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងកិច្ចការរបស់អង្គការអាមេរិកដែលជាអង្គការស្របច្បាប់នៅចំពោះមុខចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញាហើយនិងដើមបណ្ដឹងក្នុងសវនាការដែលកំពុងបន្តសួរដេញដោលរកកំហុសលោកដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការចោទប្រកាន់អំពីអំពើក្បត់ជាតិឬសន្ទិដ្ឋិភាពជាមួយ បរទេស ប៉ុនប៉ងផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។
លោកបានថ្លែងថា៖ «ហើយសំណួរអស់នោះគឺខ្ញុំបានឆ្លើយច្បាស់ទាំងអស់ថាខ្ញុំអត់មានធ្វើអីខុសទាំងអស់ ធ្វើត្រឹមត្រូវហើយជាពិសេសគេសង្កត់ខ្លាំងជាមួយ(មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា) CCHR [Cambodian Center for Human Rights] ហើយ CCHR ហ្នឹងគឺជាអង្គការស្របច្បាប់ហើយមានការចុះឈ្មោះនិងបញ្ជីជាមួយរដ្ឋាភិបាលមកដល់ឥឡូវ ហើយម្ចាស់ជំនួយនោះគឺ USAID (ទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិក សម្រាប់អភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិ) ដែលជាស្ថាប័នដែលបានចុះអនុស្សរណៈ MOU ជាមួយរដ្ឋាភិបាល ហើយអត់មានអីខុស ដែលអង្គការនេះជារបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលជាប្រទេសធានាជួយកម្ពុជាក្រោយកិច្ចព្រមព្រៀងសន្ធិសញ្ញាទីក្រុងប៉ារីស។ ដូច្នេះអត់មានអីខុសទេ»។
លោក កឹម សុខា ជាសង្ខេបត្រូវគេដឹងថា ធ្លាប់ធ្វើជាអ្នកតំណាងរាស្ត្រចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣ ដោយទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស និងបានបង្កើតអង្គការសិទ្ធិមនុស្សមួយគឺ CCHR កាលពីឆ្នាំ២០០២ ដល់ឆ្នាំ២០០៥ ដែលទទួលជំនួយពីសហរដ្ឋអាមេរិក។
លោក កឹម សុខា ចូលរួមក្នុងឆាកនយោបាយវិញ ជាអ្នកតំណាងរាស្ត្រនៃគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សដែលលោកបង្កើតនិងជាអនុប្រធានរដ្ឋសភាក្រោយពេលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិរបស់លោកនិងលោក សម រង្ស៉ីទទួលបានសំឡេងគាំទ្រខ្លាំង សឹងប្រហាក់ប្រហែលនឹងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាក្រោយការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣។ លោកបានបញ្ជាក់អះអាងថា អ្វីដែលលោកធ្វើកិច្ចការកន្លងមកគឺជុំវិញរឿងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនិងសិទ្ធិមនុស្ស ឆ្ពោះទៅរកការបោះឆ្នោត មិនមែនបដិវត្តន៍ពណ៌ ដូចការចោទប្រកាន់របស់រដ្ឋាភិបាលនោះទេ។
លោកបានចោទសួរថា ច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌទាក់ទងនឹងសន្ទិដ្ឋិភាពជាមួយបរទេស ទើបតែបង្កើតឡើងក្រោយសកម្មភាពដែលត្រូវចោទប្រកាន់រូបលោក ដែលលោក កឹម សុខា ចង់បញ្ជាក់យោងលើច្បាប់ដែលមិនអាចអនុវត្តន៍ថយក្រោយបាន។
លោក កឹម សុខា ថ្លែងថា៖ «ប៉ុន្តែចម្ងល់ដែលខ្ញុំសួរទៅតុលាការនោះថាច្បាប់ក្រមព្រហ្មទណ្ឌដែលមានបទសន្ទិដ្ឋិភាពជាមួយបរទេសហ្នឹង មាត្រា៤៤៣។ ច្បាប់ហ្នឹងទើបប្រកាសឲ្យប្រើនៅឆ្នាំ២០១០ ហើយយករឿងយកមកចោទសួរខ្ញុំពី១៩៩៣ រហូតមកដល់ឆ្នាំ ២០០៧ ហ្នឹង។ តើច្បាប់ វាមានធាក់ថយអីចឹងដែរអត់? ខ្ញុំគ្រាន់តែសួរទេ រឿងតុលាការគេបន្តថ្ងៃនេះទៀតរឿងអស់ហ្នឹង រឿងផ្សេងទៀត ចាំមើលថាតើគេបន្តដេញដោលអីទៀត»។
លោក គី តិច មេធាវីរបស់រដ្ឋាភិបាល បានអះអាងថាលោកមានភស្តុតាងច្រើនវ៉ាលី ដើម្បីដាក់បន្ទុកលើលោក កឹម សុខា ហើយបានទទួលស្គាល់ថាការចោទសួរលោក កឹម សុខា នៅក្នុងដំណាក់កាលដំបូងអំពីរឿងរ៉ាវដែលកើតឡើងនៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៩៣ ដល់ឆ្នាំ២០០៧ សិន មុននឹងចូលដល់វគ្គផ្សេងទៀតគឺកុំឲ្យច្រឡំ។
លោក គី តិច ថ្លែងថា៖ «ព្រោះមូលហេតុដែលចៅក្រមបានកំណត់ បែងចែកដំណាក់កាលនេះគឺគោលបំណង ដើម្បីកុំឲ្យការសួរហ្នឹងវាមានភាពច្របូកច្របល់។ បើសិនជាគ្មានការកំណត់អីចឹងទេគឺ ថាអាចថាអ្នកដាក់សំណួរហ្នឹងគឺចូលទៅក្នុងដំណាក់កាលផ្សេងៗ។ អីចឹងហើយទើប ក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះនេះគាត់បានកំណត់។ អីចឹងខ្ញុំគិតថានីតិវិធីនេះល្អមែនទែន ហើយជាឱកាសផ្ដល់ឲ្យជនជាប់ចោទហ្នឹងគាត់គិតទាន់ គាត់មានស្មារតីគិតទាន់ឆ្លើយនឹងសំណួររបស់ភាគីពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងហ្នឹង»។
ក្រុមមេធាវីទាំងពីរក្រុមត្រូវគេរាយការណ៍មកថា បានដេញដោលគ្នាខ្លាំងទៅលើ ភស្តុតាងដំបូងគឺវីដេអូដែលមានរយៈពេលជាង២នាទីដែលមានការកាត់ជាកង់ៗ និងដំណាក់កាលនៃរឿងរ៉ាវដែលកើតឡើងមុនច្បាប់សន្ទិដ្ឋិភាពត្រូវប្រកាសឲ្យប្រើ ហើយនឹងដំណើរការនីតិវិធីមួយចំនួនទៀត មុននឹងបន្តទៅកាន់អង្គហេតុ អង្គច្បាប់និងអង្គសេចក្ដីផ្សេង។
លោក កឹម សុខា ត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីយប់ថ្ងៃទី៣ខែកញ្ញានៅឆ្នាំ២០១៧ភ្លាមៗក្រោយពេលវីដេអូរបស់លោកជាង១ម៉ោងដែលលោកបានថ្លែងជាច្រើនឆ្នាំមកហើយនៅក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលីអំពីយុទ្ធសាស្ត្ររបស់លោកដើម្បីប្រជែងជាមួយដៃគូនយោបាយគឺគណបក្សកាន់អំណាចនោះ ត្រូវប្រទះឃើញបង្ហោះនៅលើគេហទំព័រហ្វេសប៊ុកឡើងវិញ។
វីដេអូនេះ ត្រូវរដ្ឋាភិបាលយកមកធ្វើជាភស្តុតាងសំខាន់ដំបូងដើម្បីប្ដឹងចោទប្រកាន់លោក កឹម សុខាពីបទសន្ទិដ្ឋិភាពជាមួយបរទេសឬរួមគំនិតជាមួយបរទេស ប៉ុនប៉ងផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដោយមានសហរដ្ឋអាមេរិកនៅពីក្រោយ។ តែទាំងលោក កឹម សុខា និងសហរដ្ឋអាមេរិក បដិសេធមិនពាក់ព័ន្ធនឹងការផ្ដួលរំលំឬផ្លាស់ប្ដូររបបនោះទេ។
មេធាវីរដ្ឋាភិបាលគឺលោក គី តិច បានលើកឡើងកាលពីថ្ងៃពុធថាមានប្រទេស៩ ដែលលោកបានស្នើអង្គជំនុំជម្រះនៃតុលាការឲ្យតាងឈ្មោះអក្សរសម្រាប់សម្គាល់ ឈ្មោះប្រទេសនីមួយៗក្នុងពេលដំណើរការនីតិវិធីក្នុងតុលាការនិងចេញសាលក្រម ដោយចង់រក្សាទំនាក់ទំនងល្អជាមួយប្រទេសទាំងនោះ។
តែកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ លោកបានបំភ្លឺថាឈ្មោះប្រទេសដែលលោកបានលើកឡើងនោះគឺគ្រាន់តែជាឧទាហរណ៍ទេ ហើយប្រទេសទាំងនោះ ទោះជាមានឈ្មោះក្នុងសំណុំរឿងលោក កឹម សុខា ក៏មិនមែនមានន័យថាពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសដែរ ដោយបានចាត់ទុកថាការចុះផ្សាយរបស់បណ្ដាញព័ត៌មានថាជាការយល់ច្រឡំ។
លោកបានថ្លែងថា៖ «ឯកសារក្នុងសំណុំរឿងដែលនិយាយថាអូ! ប្រទេសនេះ អង្គការហ្នឹងជាអង្គការរបស់ ប្រទេសហ្នុង អីចឹងឈ្មោះប្រទេសហ្នឹងវាអត់មានពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើល្មើសទេ ប៉ុន្តែយើង និយាយយើងអត់ចង់និយាយនៅក្នុងសាលក្រម។ យើងអត់ចង់និយាយឲ្យចំឈ្មោះ ប្រទេសគេទេ វាអាចគេស្ដាប់ទៅ គេអន់ចិត្តថា ហ្អេ ម៉េចក៏យកឈ្មោះប្រទេសឯងទៅ និយាយក្នុងសវនាការ សរសេរនៅក្នុងសាលក្រមអីចឹង។ គោលបំណងយើងគឺអីចឹងទេ មិនមែនមានន័យថាឈ្មោះដែលខ្ញុំអានប្រទេសទាំងប៉ុន្មានហ្នឹងមានពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសក្នុងសំណុំរឿងទេ។ រឿងហ្នឹងសូមបំភ្លឺជូនអីចឹង ហើយសូមចុះផ្សាយឡើងវិញផង»។
ប្រទេសទាំង៩នោះរួមមានឥណ្ឌូណេស៊ី យូហ្គោស្លាវី ស៊ែប៊ី អូស្ត្រាលី សហរដ្ឋអាមេរិក កាណាដា សហភាពអឺរ៉ុប តៃវ៉ាន់ និងឥណ្ឌា។
សវនាការចំនួនពីរថ្ងៃវគ្គដំបូងលើសំណុំរឿងលោក កឹម សុខា គឺដើម្បីសម្រេចថាតើលោកមានទោសឬគ្មាន។ សវនាការនេះកើតឡើងក្រោយរយៈពេលជាង២ឆ្នាំនៃការឃុំខ្លួនលោក។
សវនាការនេះត្រូវគេរំពឹងថានឹងមានការចូលរួមពីអ្នកឃ្លាំមើលជាច្រើនរួមទាំងអ្នកការទូតបរទេសនានាដូចជាមន្ត្រីទូតអាមេរិក នៅពេលអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានទទូចឲ្យមានការបើកឲ្យតំណាងរបស់ខ្លួនចូលរួមឬបញ្ជូនរូបភាពនិងសំឡេងមកខាងក្រៅគឺចេញពីបន្ទប់សវនាការដែលមន្ត្រីតុលាការអះអាងថាដាក់មនុស្សបានត្រឹម៣០នាក់នោះ។
សវនាការដំបូងដែលមានលោក កូយ សៅ ជាប្រធានអង្គជំនុំជម្រះនេះ មានរយៈពេល២ថ្ងៃគឺនៅថ្ងៃទី១៥និងទី១៦ខែមករា។ មន្ត្រីតុលាការអះអាងថា សវនាការនេះ គ្រោងធ្វើឡើងពីរថ្ងៃក្នុង១សប្តាហ៍ ហើយនឹងអាចបន្តរហូតដល់៣ខែទៅមុខទៀត៕
