ខណៈរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបន្តរងការរិះគន់អំពីការធ្លាក់ចុះលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនិងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សក្នុងប្រទេសរាប់ឆ្នាំមកហើយនោះលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានថ្លែងសរសើរអំពីសន្តិភាពនៅកម្ពុជាដែលលោកថាវាសំខាន់ជាងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនិងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សទៅទៀត។
អ្នករិះគន់មួយចំនួនយល់ថាកម្ពុជាមិនទាន់មានសន្តិភាពពេញលេញនៅឡើយទេដោយសារកម្ពុជាមិនមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនិងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។
នៅក្នុងពិធីសម្ពោធដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់ស្ពានអាកាសនិងផ្លូវក្រោមដីចោមចៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញនៅព្រឹកថ្ងៃទី៣១ខែមីនានេះលោកហ៊ុន សែនបានចាត់ទុកសន្តិភាពគឺជារឿងសំខាន់បំផុតសម្រាប់ប្រទេសជាតិដោយលោកប្រៀបធៀបសន្តិភាពរបស់កម្ពុជាទៅនឹងប្រទេសដែលកំពុងមានសង្រ្គាមនិងមិនទាន់មានសន្តិភាពដូចជាប្រទេសអ៊ុយក្រែន លីប៊ីស៊ីរី អ៊ីរ៉ាក់ស៊ូដង់ខាងត្បូងអាហ្រ្វិកកណ្តាលនិងម៉ាលីជាដើម។នៅពេលនិយាយអំពីសន្តិភាពនេះលោកហ៊ុន សែនបានលើកឡើងអំពីបញ្ហាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនិងសិទ្ធិមនុស្សដែលកម្ពុជាកំពុងរងការរិះគន់។
លោកហ៊ុន សែនថ្លែងថា៖«បើគ្មានសន្តិភាពកុំនិយាយដល់ការអភិវឌ្ឍហើយកុំនិយាយពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនិងសិទ្ធិមនុស្ស»។
រដ្ឋាភិបាលរបស់លោកហ៊ុន សែនបានរំលាយគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំគឺគណបក្សសង្រ្គោះជាតិកាលពីខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ២០១៧ហើយគណបក្សប្រឆាំងនេះមិនបានចូលរួមការបោះឆ្នោតជាតិកាលពីឆ្នាំ២០១៨ឡើយ។ លោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់ថ្លែងថា បើប្រជាពលរដ្ឋបោះឆ្នោតផ្លាស់ប្តូរគណបក្សរបស់លោកគឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលជាគណបក្សកាន់អំណាចនោះ នោះកម្ពុជាអាចប្រឈមនឹងសង្រ្គាម។
លោក ហ៊ុន សែន នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ក៏បានថ្លែងថា លោកមិនសូវបានគិតពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនិងសិទ្ធិមនុស្សឡើយដោយសារលោកចាត់ទុកសន្តិភាពជារឿងសំខាន់ជាង។
លោកបន្ថែមថា៖ «រហូតដល់គេថាយើងនិយាយតែពីសន្តិភាព ភ្លេចគិតពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ[និង]សិទ្ធិមនុស្សបាទ! ខ្ញុំទទួលស្គាល់ហើយ។តែខ្ញុំនិយាយរឿងសន្តិភាពហ្នឹងមុន។ខ្ញុំនិយាយសន្តិភាពហ្នឹងមុន។ខ្ញុំអត់មានអីខុសទេ»។
លោក រ៉ុង ឈុន ប្រធានសហភាពសហជីពកម្ពុជា ដែលត្រូវបានតុលាការដោះលែងពីពន្ធនាគារកាលពីខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ២០២១ពាក់ព័ន្ធនឹងការរិះគន់បញ្ហាព្រំដែនកម្ពុជា -វៀតណាមអះអាងថាពាក្យសន្តិភាពមិនមែនថាប្រទេសគ្មានសង្គ្រាមឬគ្មានការផ្ទុះអាវុធប៉ុណ្ណឹងទេ ប៉ុន្តែត្រូវសម្លឹងមើលនិងធានាអំពីការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនិងសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋឱ្យបានពេញលេញ។
លោកប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ថា៖ «សន្តិភាពមិនមែនប្រទេសអត់មានការផ្ទុះអាវុធហើយយើងចាត់ទុកថាសន្តិភាពទាំងស្រុងនោះទេ។វាបូកផ្សំការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនិងលទ្ធិប្រជាប្រជាធិបតេយ្យ ហើយមានសេរីភាពទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋ។ ហើយប្រជាពលរដ្ឋទទួលរងគ្រោះទទួលបានដំណោះស្រាយសមរម្យ មិនប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការឬការបង្ក្រាបមកលើក្រុមកូដករបាតុករឬធ្វើឱ្យប្រជាកសិករបាត់បង់ដីធ្លីបង្ហូរទឹកភ្នែករាល់ថ្ងៃ។ ហើយរដ្ឋាភិបាលមិនគិត គិតតែថាប្រទេសមានសន្តិភាពដោយគ្មានការផ្ទុះអាវុធ។អាហ្នឹងមិនចាត់ទុកថាជាសន្តិភាពពេញលេញទេ»។
ចំណែកអ្នកស្រី ចក់ សុភាព នាយិកានៃមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាទទួលស្គាល់ពីគុណតម្លៃសន្តិភាពដោយមិនមានសង្គ្រាម តែអ្នកស្រីថាសន្តិភាពនៅមិនទាន់មានពេញលេញទេលុះត្រាណារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអាចសម្រេចបាននូវ«សន្តិភាពបែបវិជ្ជមាន»មួយទៀតដូចជាសុខុមាលភាពប្រជាពលរដ្ឋការគោរពនូវសិទ្ធិមនុស្សជាមូលដ្ឋាន និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនិងកាត់បន្ថយនូវអំពើអយុត្តិធម៌ក្នុងសង្គម។
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «យើងមិនអាចនិយាយថាកម្ពុជានៅតែប្រឹងប្រែងក្នុងការទប់មិនឱ្យមានសង្គ្រាមតែប៉ុណ្ណឹងគឺមិនគ្រប់គ្រាន់ទេ គឺយើងមានមោទនភាពលើខ្លួនឯងថាលែងមានសង្គ្រាម។ អ៊ីចឹងការងារត្រូវបន្តនេះគឺការកសាងសន្តិភាពពេញលេញមួយសម្រាប់ពលរដ្ឋ។ អ៊ីចឹងការងារនេះសំខាន់បំផុតដែរពលរដ្ឋត្រូវទទួលបានសេរីភាពពេញលេញ សេរីភាពមូលដ្ឋានដូចដែលបានធានានៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញហើយនឹងលិខិតតូបករណ៍អន្តរជាតិដែលប្រទេសកម្ពុជាយើងបានទទួលស្គាល់បានផ្តល់សច្ចាប័នតាមរយៈរដ្ឋធម្មនុញ្ញយើងផងដែរ»។
អ្នកស្រីមើលឃើញថា ការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនិងសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋគឺមានតែលើក្រដាសប៉ុណ្ណោះ។ អ្នកស្រីបន្តថាប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលមានឆន្ទៈពិតប្រាកដ រដ្ឋាភិបាលត្រូវគោរពតាមច្បាប់នានានិងបទដ្ឋានគិតយុត្តិឬលិខិតូបករណ៍នានាដែលកម្ពុជាបានផ្តល់សច្ចាប័ននោះកម្ពុជានឹងអាចធ្វើឱ្យមានភាពល្អប្រសើរចំពោះការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនិងសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
កាលពីថ្ងៃទី២៩ខែមីនា លោកវិទិត ម៉ុនតារបន(Vitit Muntarbhorn)អ្នករាយការណ៍ពិសេសស្តីពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាបានថ្លែងក្នុងកិច្ចប្រជុំរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការសហប្រជាជាតិតាមរយៈប្រព័ន្ធអនឡាញថាលម្ហសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនិងលម្ហសេរីភាពនយោបាយនៅកម្ពុជាកាន់តែរួមតូចទៅនិងដើរថយក្រោយដោយសារតែការគ្រប់គ្រងបែបឯកបក្ស។ លោកបញ្ជាក់ថា៖«ទិដ្ឋភាពសិទ្ធិមនុស្សនិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសនៅតែបង្កការព្រួយបារម្ភលើវិស័យជាច្រើនជាពិសេសក្នុងពេលកាន់តែជិតដល់ការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅខែមិថុនាឆ្នាំនេះ»។នេះបើតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយដែលបង្ហោះនៅលើហ្វេសប៊ុករបស់អ្នករាយការណ៍ពិសេសប្រចាំនៅកម្ពុជា។
អ្នករាយការណ៍ពិសេសបានអំពាវនាវទៅអាជ្ញាធរកម្ពុជាឱ្យគោរពសិទ្ធិមនុស្សជាមូលដ្ឋាននិងច្បាប់សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិដែលកម្ពុជាជារដ្ឋភាគីរួមទាំងសេរីភាពជាមូលដ្ឋានក្នុងការបញ្ចេញមតិនិងការជួបប្រជុំ។
ជាការឆ្លើយតបតំណាងអចិន្ត្រៃយ៍កម្ពុជាប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិនៅទីក្រុងហ្សឺណែវបានច្រានចោលការលើកឡើងរបស់អ្នករាយការណ៍ពិសេសដោយចាត់ទុកថានេះជារបាយការណ៍មិនត្រឹមត្រូវនិងមិនគ្រប់ជ្រុងជ្រោយឡើយ ហើយស្នើឱ្យអ្នករាយការណ៍បង្ហាញ«ភ័ស្តុតាងរឹងមាំជាក់ស្តែង»ដើម្បីផ្ទៀងផ្ទាត់ការចោទប្រកាន់នេះ។ នេះបើតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ស្ថានបេសកកម្មអចិន្ត្រៃយ៍កម្ពុជាដែលត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយដោយសារព័ត៌មានស្និទ្ធនឹងរដ្ឋាភិបាល Fresh News នៅថ្ងៃទី៣១ខែមីនានេះ។ ឆ្លើយតបនឹងការរិះគន់អំពីការដឹកនាំប្រទេសដោយឯកបក្សវិញ តំណាងអចិន្រ្តៃយ៍បានអះអាងថាការដឹកនាំនៅកម្ពុជា«កើតចេញពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងដោយប្រជាជនតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនិងស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ»៕
