រដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងរបស់លោកប្រធានាធិបតី ស៊ី ជីនពីង(Xi Jinping) បានព្រមព្រៀងគ្នាថា នឹងរកចំណុចរួមមួយដើម្បីអនុវត្តគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវ ឬគេហៅម៉្យាងទៀតថា គម្រោងផ្លូវក្រវ៉ាត់ពាណិជ្ជកម្មរបស់ចិន។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរបស់មេដឹកនាំចិន និងកម្ពុជា ដែលរដ្ឋាភិបាលខ្មែរបានចែករំលែកដល់បណ្តាញសារព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃពុធម្សិលមិញនេះ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរវាងកម្ពុជា និងចិនដែលបានលើកឡើងពីចំណុចព្រមព្រៀងគ្នា១៤ចំណុចសំខាន់ៗ រួមមានការអញ្ជើញរបស់ចិនឲ្យលោកហ៊ុន សែនទៅទស្សនកិច្ចប្រទេសចិន ការបង្កើនទំនាក់ទំនងដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ការបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការការទូត យោធា និងសន្តិសុខ ការគាំទ្ររបស់ប្រទេសកម្ពុជាចំពោះប្រទេសចិនក្នុងបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង និងការអនុវត្តគម្រោងផ្លូវពាណិជ្ជកម្មរបស់ចិននេះ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមនោះបានសរសេរដោយសំដៅដល់ការប្តេជ្ញារបស់កម្ពុជានិងចិនក្នុងការជំរុញគម្រោងផ្លូវក្រវ៉ាត់ពាណិជ្ជកម្មរបស់ចិនក្នុងន័យដើមថា៖
«ភាគីទាំងពីរឯកភាពគ្នាពន្លឿនការបន្ស៊ីគ្នារវាងគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់និងផ្លូវ និងយុទ្ធសាស្ត្រចតុកោណនិងអនុវត្តឲ្យបានពេញលេញនូវចំណុចគោលនៃផែនការរបស់រដ្ឋាភិបាលទាំងពីរ ដើម្បីរួមគ្នាជំរុញការកសាងខ្សែក្រវ៉ាត់សេដ្ឋកិច្ចផ្លូវសូត្រ និងផ្លូវសូត្រសមុទ្រសតវត្សរ៍ទី២១។ ភាគីចិននឹងបន្តផ្តល់ជំនួយដល់កម្ពុជាតាមលទ្ធភាពរបស់ខ្លួន ដើម្បីអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច ជំរុញការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាពនិងលើកកម្ពស់ជីវភាពប្រជាជន»។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍ដដែលបានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងទៀតថា៖
«ភាគីទាំងពីរឯកភាពពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាក់ស្តែងក្នុងក្របខណ្ឌគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវ ដោយផ្តោតសំខាន់ទៅលើការដឹកជញ្ជូន ការបង្កើនសមត្ថភាពផលិតថាមពល ពាណិជ្ជកម្ម និងការទ្រទ្រង់ជីវភាពប្រជាជន»។
គម្រោងខ្សែក្រវ៉ាត់និងផ្លូវឬ Belt and Road Initiative ហៅកាត់ថា BRI ឬគម្រោងផ្លូវក្រវ៉ាត់ពាណិជ្ជកម្ម ដែលដឹកនាំដោយប្រទេសចិន ក្នុងគោលបំណងកសាងទំនាក់ទំនងនិងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងប្រទេសនានាក្នុងទ្វីបអាស៊ីនិងអឺរ៉ុប បានបន្តបង្កើនវត្តមានវិនិយោគទុនរបស់ចិននៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។
គម្រោងផ្លូវក្រវ៉ាត់ពាណិជ្ជកម្មនេះក៏ត្រូវអ្នកស្រាវជ្រាវខាងពាណិជ្ជកម្ម និងយោធាក្នុងដែនសមុទ្ររកឃើញថា នឹងបើកផ្លូវឲ្យមានការសាងសង់ផ្លូវ ស្ពាន ផ្លូវដែក និងរោងចក្រថាមពលក្នុងប្រទេសជាង៧០ដើម្បីជំរុញពាណិជ្ជកម្ម នៅលើពិភពលោកឲ្យបានជាប្រយោជន៍របស់ចិន។
តួយ៉ាងដូចជាគម្រោងផ្លូវដែកមួយចំនួន នៅក្នុងប្រទេសថៃ ឡាវនិងឥណ្ឌូណេស៊ី និងខ្សែរថភ្លើងល្បឿនលឿនថ្មី ដែលរត់ពីភាគខាងត្បូងប្រទេសចិនកាត់ប្រទេសឡាវ ទៅកាន់ប្រទេសថៃ ត្រូវបានទទួលការឧបត្ថម្ភថវិកានៅក្រោមគម្រោងខ្សែក្រវ៉ាត់និងផ្លូវ BRI នេះ។
កាលពីឆ្នាំ២០១៧ក្នុងកិច្ចខិតខំជំរុញឲ្យគំនិតផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវបានដំណើរការប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព រដ្ឋាភិបាលចិនបានប្រកាសបន្ថែមទឹកប្រាក់ ប្រមាណ១២៤ពាន់លានដុល្លារទៀតដើម្បីការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងគាំទ្រការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចក្នុងបណ្ដាប្រទេសដែលចូលរួមជាមួយចិន។
ប្រធានាធិបតីចិនលោក ស៊ី ជីនពីងបានលើកឡើងក្នុងវេទិកាសេដ្ឋកិច្ចមួយ កាលពីឆ្នាំ២០១៧ដដែលនោះថា គម្រោងនេះបានបង្កើតឲ្យមានការតភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងគោលនយោបាយកាន់តែស៊ីជម្រៅ ការតភ្ជាប់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធកាន់តែច្រើន និងការតភ្ជាប់ដើមទុនហិរញ្ញវត្ថុ ហើយពាណិជ្ជកម្មត្រូវបានពង្រីក ព្រមទាំងមានការកើនឡើងនូវការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាជន និងប្រជាជនថែមទៀតផង។
ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក ហ៊ុន សែនទៅកាន់ប្រទេសចិន ថ្មីៗនេះ រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងប៉េកាំងរបស់ប្រធានាធិបតី ស៊ី ជីនពីង ក៏បានប្រកាសបង្កើនការធ្វើពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីជាមួយកម្ពុជាឲ្យខ្លាំងថែមទៀត និងបានប្រកាសផ្តល់ជំនួយ៦០០លានដុល្លារឲ្យកម្ពុជា ហើយបានដំឡើងកូតាឲ្យកម្ពុជានាំអង្កររហូតដល់៤សែនតោនចូលទៅប្រទេសចិន។
បន្ទាប់ពីបានជំនួយនេះភ្លាមលោក ហ៊ុន សែនក៏ប្រកាសថា៖
«កម្ពុជាបានត្រៀមខ្លួនជាស្រេចរួចហើយដើម្បីជំរុញគម្រោងផ្លូវ១ខ្សែក្រវាត់១ជាមួយប្រទេសចិនឲ្យបានជោគជ័យ»។
ទោះបីជាមេដឹកនាំកម្ពុជាប្រកាសត្រៀមខ្លួនចូលរួមអនុវត្តគម្រោងដ៏មានមហិច្ឆតារបស់ចិននេះក៏ដោយ ក៏មេដឹកនាំមួយចំនួននៅក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកបានលើកឡើងពីការបារម្ភ ក្នុងការចូលរួមជាមួយគម្រោងនេះ ដែលសេដ្ឋវិទូរបស់ធនាគារពិភពលោកមើលឃើញថា អាចផ្តល់ឱកាសសម្រាប់ពង្រឹងកំណើនសេដ្ឋកិច្ចផង ហើយក៏អាចហុចមកវិញនូវហានិភ័យខាងសង្គម និងហិរញ្ញវត្ថុផងដែរ។
ក្នុងចំណោមមេដឹកនាំទាំងនោះ មាននាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ីលោក Mahathir Mohamad ដែលកាលពីឆ្នាំ២០១៨ បានប្រកាសថា ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីរបស់លោកនឹងលុបចោលគម្រោងផ្លូវដែកដែលផ្តល់លុយដោយចិនចំនួន២០ពាន់លានដុល្លារ។ លោក Mahathir យល់ថា គម្រោងនេះថ្លៃពេក ហើយអាចធ្វើឲ្យប្រទេសរបស់លោកក្ស័យធន់ គ្រាដែលប្រទេសលោកកំពុងញាំញីដោយអំពើពុករលួយបន្សល់ទុកដោយមេដឹកនាំម៉ាឡេស៊ីអាណត្តិមុន។
ក៏ប៉ុន្តែលោក ហ៊ុន សែន មិនយល់ដូចលោក Mahathirនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញមេដឹកនាំកម្ពុជាដែលកាន់អំណាចយូរឆ្នាំរូបនេះ បានកោតសរសើរចិនមិនដាច់ពីមាត់ផងដែរ។
ដោយសារតែការកោតសរសើរនេះ ចិនក៏បានព្រមព្រៀងបង្កើនទំហំពាណិជ្ជកម្មទេ្វភាគី កម្ពុជាចិន ឲ្យកើនដល់១០ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក នៅឆ្នាំ២០២៣ និងពន្លឿនការចរចាលើពិធីសារស្តីពីការនាំផ្លែឈើ និងផលិតផលកសិកម្មផ្សេងទៀតចូលទៅប្រទេសចិន។
នៅក្នុងបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងដ៏ចម្រូងចម្រាសនោះ កម្ពុជាក៏បាន«គាំទ្រសំណើរបស់ភាគីចិនដែលសូមឲ្យបញ្ចប់កិច្ចពិគ្រោះស្តីពីក្រមប្រតិបត្តិនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង COC ក្នុងរយៈពេលបីឆ្នាំ ហើយនឹងសហការជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធដើម្បីរក្សាការវិវត្តជាវិជ្ជមាននៃកិច្ចពិគ្រោះយោបល់ ខិតខំសម្រេចឲ្យបានឆាប់នូវកិច្ចពិគ្រោះយោបល់នេះ ដោយឈរលើមូលដ្ឋានកុងសង់ស៊ីសទៅវិញទៅមកនិងកសាងសមុទ្រចិនខាងត្បូងឲ្យទៅជាសមុទ្រសន្តិភាព មិត្តភាព និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ គ្រាដែលកម្ពុជាកំពុងត្រូវគេមើលឃើញថា កាន់តែមានចំណងទាក់ទងស្អិតល្មួតបេះមិនចេញជាមួយចិននោះ ប្រទេសកម្ពុជាដែលនៅពឹងជំនួយបរទេសនោះ ក៏កំពុងប្រឈមនឹងការត្រៀមសំពងខាងពាណិជ្ជកម្មរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុបដែរ។ សហភាពអឺរ៉ុប កាលពីពេលថ្មីៗនេះក៏បានសម្រេចយកពន្ធអង្ករលើកម្ពុជាបីឆ្នាំជាប់ៗគ្នា ដោយក្នុងមួយឆ្នាំកម្ពុជាអាចខាតប្រមាណ៥០លានដុល្លារអាមេរិក។
ក្នុងពេលដែលលោកហ៊ុន សែនកំពុងបំពេញទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសចិននោះ ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន Bloomberg ដែលជាបណ្តាញព័ត៌មានពាណិជ្ជកម្មសហរដ្ឋអាមេរិកនាំមុខគេនោះ បានរាយការណ៍ឲ្យដឹងថា គណៈកម្មការអឺរ៉ុបក្នុងទីក្រុង ប៊្រុចសែលបានស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសជាសមាជិករបស់សហភាពអឺរ៉ុបផ្តល់ភ្លើងខៀវឲ្យបានត្រឹមថ្ងៃទី២៩ខែមករាដើម្បីព្យួរគោលនយោបាយមួយ ដែលបានអនុញ្ញាតឲ្យប្រទេសកម្ពុជានាំយករាល់ទំនិញទាំងអស់ដោយមិនជាប់ពន្ធគយ ទៅលក់ក្នុងទីផ្សារនៅអឺរ៉ុប និងមិនកំណត់ចំនួនកូតាទៅក្នុងសហគមន៍នេះទេ។ គោលនយោបាយនេះត្រូវគេស្គាល់ថា ជាកម្មវិធីអនុគ្រោះពន្ធឈ្មោះ«អនុគ្រោះពន្ធលើគ្រប់មុខទំនិញទាំងអស់លើកលែងតែសព្វាវុធ»ឬ EBA។
ការអនុគ្រោះពន្ធនេះបានធ្វើឱ្យកម្ពុជាចំណេញប្រាក់ជិត៧០០លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំៗក្នុងការនាំចូលទំនិញទៅក្នុងទីផ្សារសហភាពអឺរ៉ុបដែលជាទីផ្សារដ៏ធំបំផុតនៅលើពិភពលោក។
ដោយមិនបាននិយាយដល់គម្រោងផ្លូវក្រវ៉ាត់ពាណិជ្ជកម្មរបស់ចិននោះ ក្រុមអ្នកតាមដានការអភិវឌ្ឍសង្គមនៅកម្ពុជាបានព្រមានកាលពីកន្លងមកថា សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាអាចប្រឈមនឹងការរង្គោះរង្គើ ឬរលំក៏ថាបាន ព្រោះជាង៤០ភាគរយនៃផលិតផលកាត់ដេរកម្ពុជាពឹងផ្អែកលើទីផ្សារសហភាពអឺរ៉ុប ខណៈដែលមិនទាន់មានការបញ្ជាក់ណាមួយថា ចិននឹងនាំចូលផលិតកាត់ដេរពីកម្ពុជានោះឡើយ៕
