ក្រោយមានគំនាបជាបន្តបន្ទាប់ទៅលើគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ សហភាពអឺរ៉ុប នៅថ្ងៃអង្គារនេះ បានសម្រេចព្យួរជំនួយដល់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត(គ.ជ.ប) ក្រោមហេតុផលថា តុលាការកំពូលបានសម្រេចរំលាយគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំមួយនេះ កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា។
ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយចុះថ្ងៃទី១២ ខែធ្នូ ដែល VOA ទទួលបាននៅថ្ងៃអង្គារនេះ សហភាពអឺរ៉ុបបានឲ្យដឹងថា អាជ្ញាធរកម្ពុជាបានប្រើប្រាស់ចំណាត់ការមួយចំនួនប្រឆាំងនឹងគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ក្នុងនោះមានការរំលាយគណបក្ស និងការបែងចែកអាសនៈដែលគណបក្សមួយនេះទទួលបានពីការបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ២០១៣ និង២០១៧។
សហភាពអឺរ៉ុបបានបញ្ជាក់នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ថា៖
«ការសម្រេចរំលាយគណបក្សសង្រ្គោះជាតិកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា និងការបែងចែកអាសនៈសភា និងក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់របស់បក្សប្រឆាំងទៅឲ្យគណបក្សផ្សេង គឺជាការបដិសេធនូវជម្រើសនៃប្រជាពលរដ្ឋដែលបានបោះឆ្នោត កាលពីឆ្នាំ២០១៣ និង២០១៧»។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍បានបន្ថែមថា៖
«ការសម្រេចរំលាយគណបក្សសង្រ្គោះជាតិក៏មានន័យថា គណបក្សនេះនឹងមិនអាចចូលរួមការបោះឆ្នោតសភានៅឆ្នាំ២០១៨បានទេ។ ដំណើរការបោះឆ្នោតដែលគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំត្រូវបានដកចេញតាមអំពើចិត្ត មិនអាចត្រូវគេមើលឃើញថា ស្របច្បាប់នោះទេ»។
កន្លងទៅ សហភាពអឺរ៉ុបបានប្រកាសផ្តល់ជំនួយ៦,៧លានអឺរ៉ូ ស្មើប្រមាណ៨លានដុល្លារអាមេរិកសម្រាប់កំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា ក្នុងនោះមានការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មីតាមប្រព័ន្ធកំព្យូទ័រ ជំនួយលើការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ ដែលបានប្រព្រឹត្តទៅកាលពី ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧ និងការបោះឆ្នោតសាកលនៅឆ្នាំ២០១៨ខាងមុខ។ បើតាមមន្រ្តីគ.ជ.ប រហូតមកដល់ពេលនេះ សហភាពអឺរ៉ុបបានផ្តល់ជំនួយជាង៥លានដុល្លារអាមេរិករួចហើយទៅដល់គ.ជ.ប។
នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ សហភាពអឺរ៉ុបបានប្រកាសថា ខ្លួនរីករាយដែលបានគាំទ្រដំណើរការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា ជាពិសេសការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់កាលពីកន្លងទៅ ដោយលើកឡើងថា ការបោះឆ្នោតនេះមានការទទួលស្គាល់ធំធេង ដំណើរការដោយវិជ្ជាជីវៈ និងឈានដល់ស្តង់ដាខ្ពស់នៃតម្លាភាព និងភាពទុកចិត្តបាន។ សហភាពអឺរ៉ុបបានបញ្ជាក់ថា ការណ៍ដែលប្រជាជនចេញទៅបោះឆ្នោតច្រើន គឺជាសញ្ញានៃភាពទុកចិត្តនៅក្នុងប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត និងលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតត្រូវបានមើលឃើញថា បង្ហាញពីឆន្ទៈរបស់អ្នកបោះឆ្នោត។
ក្រោយពីការរំលាយគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ សហរដ្ឋអាមេរិកក៏បានប្រកាសបញ្ឈប់ជំនួយដែលខ្លួនបានប្រកាសកាលពីខែមេសា ថានឹងជួយថវិកាប្រមាណ១,៨លានដុល្លារអាមេរិក សម្រាប់រៀបចំការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ និងការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិឆ្នាំ២០១៨។
លោក សោម សូរីដា អគ្គលេខាធិការរងនៃគ.ជ.ប បានថ្លែងប្រាប់ VOA ថា សហភាពអឺរ៉ុបគួរតែបែងចែកឲ្យដាច់ពីគ្នាពីស្ថានភាពនយោបាយនៅកម្ពុជានិងការផ្តល់ជំនួយមកគ.ជ.ប។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖
«សម្រាប់ពូយល់ឃើញថា រដ្ឋាភិបាលគឺជារឿងរដ្ឋាភិបាល គ.ជ.ប.ជារឿងគ.ជ.ប.។ អញ្ចឹងស្ថាប័នពីរនេះ គឺស្ថាប័នឯករាជ្យពីគ្នា អញ្ចឹងការកាត់ជំនួយមកគ.ជ.ប.ហ្នឹង មិនគួរភ្ជាប់ទៅនឹងស្ថានការណ៍នយោបាយនៅកម្ពុជាបាទ»។
លោកបន្តថា គ.ជ.ប បានត្រៀមថវិកាជាង២លានដុល្លារអាមេរិកសម្រាប់ការបោះឆ្នោតព្រឹទ្ធសភានៅក្នុងខែកុម្ភៈ និងថវិកាប្រមាណ៥២លានដុល្លារសម្រាប់ការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិនៅខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ខាងមុខ។ លោកបញ្ជាក់ថា ថវិកាទាំងនេះនឹងផ្តល់ដោយរដ្ឋាភិបាល។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖
«គ.ជ.បបានត្រៀមលក្ខណៈរួចរាល់ហើយសម្រាប់ការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨ខាងមុខនេះ។ អញ្ចឹងជាថវិកាសម្រាប់គ.ជ.ប. គឺពុំមានបញ្ហាទេ ប៉ុន្តែអ្វីដែលយើងសោកស្តាយនោះ គឺសោកស្តាយទៅនឹងដៃគូរបស់យើង ដែលគាំទ្រនូវការបោះឆ្នោត ហើយដែលធ្វើឲ្យការបោះឆ្នោតហ្នឹងទទួលកន្លងទៅ ទទួលបានជោគជ័យល្អ។ ហើយយើងគិតថា ការចូលរួមរបស់ភាគីពាក់ព័ន្ធកាន់តែច្រើន បង្ហាញនូវតម្លាភាពរបស់គ.ជ.បកាន់តែខ្លាំងនូវក្នុងដំណើរការរៀបចំការបោះឆ្នោត»។
បើតាមលោក សោម សូរីដា ក្រៅពីសហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក ប្រទេសមួយចំនួនទៀតបានផ្តល់ជំនួយមកគ.ជ.ប ក្នុងនោះមានប្រទេសចិន ប្រទេសជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង និងរុស្ស៊ីជាដើម។ លោកបញ្ជាក់ថា ប្រទេសជប៉ុន គ្រោងនឹងផ្តល់ជំនួយជាង៧លានដុល្លារអាមេរិក សម្រាប់ការបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំ២០១៨។ លោកសង្ឃឹមថា ជប៉ុននឹងមិនលូកដៃចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជានោះទេ។
លោក Hironori Suzuki ទីប្រឹក្សានៃស្ថានទូតជប៉ុនប្រចាំនៅកម្ពុជា បានថ្លែងប្រាប់ VOA តាមរយៈអ៊ីមែល ឬសារអេឡិចត្រូនិកថា៖
«វាមានសារៈសំខាន់ណាស់ដែលមានការបោះឆ្នោតជាតិនៅឆ្នាំក្រោយ បង្ហាញពីឆន្ទៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា។ ប្រទេសជប៉ុននឹងបន្តការពិភាក្សាជាមួយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា តាមដានការវិវត្តស្ថានភាពនយោបាយយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ ហើយនិងបន្តផ្តល់ជំនួយសម្រាប់កំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោត»។
អ្នកនាំពាក្យគ.ជ.ប លោក ហង្ស ពុទ្ធា មានប្រសាសន៍ថា ចិនបានផ្តល់ជំនួយដល់គ.ជ.ប ច្រើនជាងប្រទេសដទៃ គឺរហូតទៅដល់ជាង១២លានដុល្លារអាមេរិក។ លោកបញ្ជាក់ថា ជំនួយបរទេស គឺគ្រាន់តែកាត់បន្ទុកចំណាយរបស់រដ្ឋាភិបាលតែប៉ុណ្ណោះ។
អ្នកនាំពាក្យទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្រ្តី លោក ផៃ ស៊ីផាន មានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលបានត្រៀមថវិការួចជាសម្រេចហើយសម្រាប់ការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិឆ្នាំ២០១៨។ លោកបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលស្វាគមន៍ជំនួយពីបណ្តាប្រទេសទាំងអស់ មិនថាឡើយតែប្រទេសចិននោះទេ។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក ផៃ ស៊ីផាន យល់ថា ការសម្រេចរបស់សហភាពអឺរ៉ុប ជាការជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជានិងវាយប្រហារទៅលើគ.ជ.ប។
លោកបានថ្លែងប្រាប់ VOA ថា៖
«ខ្ញុំជឿជាក់ថា ជាគោលបំណងជ្រៀតជ្រែកនូវបញ្ហាផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជា ជាការជ្រៀតជ្រែកវាយប្រហារមកលើស្ថាប័នឯករាជ្យក្នុងទិសដៅពង្រឹងសិទ្ធិស្វ័យសម្រេចរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា»។
កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែវិច្ឆិកា លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បានប្រកាសថា លោកស្វាគមន៍ការកាត់ជំនួយទាំងអស់របស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដោយលោកថា អាមេរិកកំពុងតែសម្លាប់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា បន្ទាប់ពីផ្តួលរូបលោកមិនដួល។ លោកក៏បានប្រកាសស្វាគមន៍អាមេរិកឲ្យកាត់ជំនួយទាំងអស់មកកម្ពុជា និងថា ការគំរាមបិទទីផ្សារកម្ពុជាក៏មិនអាចទៅរួចនោះដែរ។
លោក ហ៊ុន សែន បានថ្លែងពេលនោះថា៖
«ឥឡូវមានអ្នកខ្លះគំរាម។ គេថា បិទផ្សារអីចេះអីចុះ។ អ្នកឯងបិទលមើល អ្នកឯងបិទក៏អ្នកឯងត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខវិស័យឯកជនរបស់អ្នកឯងដែលបានចុះកុងត្រាទិញរួចហើយ។ អ្នកឯងបិទ បិទជានយោបាយ។ ក៏ប៉ុន្តែអនុវត្ត អនុវត្តមិនបានទេ។ ហើយខ្ញុំស្វាគមន៍ណាស់ ស្វាគមន៍អាមេរិកកាត់ជំនួយ ទៅដល់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត។ ខ្ញុំស្វាគមន៍តែម្តង»។
លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានថ្លែងដែរថា ភាពស្របច្បាប់នៃការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា មិនចាំបាច់មានការទទួលស្គាល់ពីសហគមន៍អន្តរជាតិនោះទេ សំខាន់គឺទទួលស្គាល់់ដោយប្រជាជនកម្ពុជាបានហើយ។
ទំនុកចិត្តទៅលើស្ថាប័នគ.ជ.ប ក៏ត្រូវបានចោទជាសំណួរផងដែរ ក្រោយសមាជិកគ.ជ.ប៣រូប ដែលត្រូវបានជ្រើសរើសចេញពីគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ តាមកិច្ចព្រមព្រៀងនយោបាយជាមួយគណបក្សកាន់អំណាច បានលាលែងពីតំណែង ដោយសារគណបក្សសង្រ្គោះជាតិត្រូវបានរំលាយ។
ក្រោយការរំលាយគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ សហគមន៍អន្តរជាតិបានកំពុងពិនិត្យមើលឡើងវិញអំពីជំនួយមកកម្ពុជា ហើយបានព្រមានថា នឹងមានចំណាត់ការជាបន្តបន្ទាប់។
ក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានមួយកាលពីសប្តាហ៍មុន ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរ៉ុប លោក George Edgar បានហៅរាល់ចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាលខ្មែរលើក្រុមជំទាស់ថាជា«ការបោះជំហានគួរឲ្យកត់សម្គាល់ប្រាសចាកពីរបបប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស» ដែលនាំឲ្យមានការពិនិត្យសើរើឡើងវិញពីសំណាក់គណៈកម្មការសហភាពអឺរ៉ុបនៅទីក្រុងព្រុចសែល ប្រទេសប៊ែលហ្ស៊ិក ទៅលើរាល់ទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសកម្ពុជា៕
