រដ្ឋសភាដែលមានតែគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នឹងបើកសម័យប្រជុំពេញអង្គនៅថ្ងៃចន្ទសប្ដាហ៍ក្រោយ ដើម្បីប្រកាសសុពលភាពដល់អ្នកតំណាងរាស្ត្រថ្មីចំនួន៤៤រូប ដែលទទួលបានអាសនៈសភាពីគណបក្សប្រឆាំង តាមការបែងចែករបស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប)។ នេះបើយោងតាមការបញ្ជាក់របស់អ្នកតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
ថ្លែងនៅចំពោះមុខអ្នកសារព័ត៌មាន លោក ឈាង វុន អ្នកតំណាងរាស្ត្របក្សកាន់អំណាចមណ្ឌលខេត្តបាត់ដំបង បានលើកឡើងពីការបែងចែកអាសនៈទំនេរ នៅតាមបណ្ដាខេត្តនានាទៅឲ្យគណបក្សនយោបាយផ្សេងទៀត ដែលបានចូលរួមការបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០១៣។
លោកបានបញ្ជាក់ថា អាសនៈទំនេរភាគច្រើនបានធ្លាក់ទៅគណបក្សរាជានិយមហ៊្វុនស៊ីនប៉ិច។ លោកបានបន្តថា អ្នកតំណាងរាស្ត្រ ដែលចូលកាន់កាប់កៅអីសភារបស់គណបក្សប្រឆាំងដែលត្រូវបានរំលាយ ត្រូវធ្វើការសច្ចាប្រណិធាន នៅមុនពេលពួកគេ បានក្លាយជាតំណាងរាស្ត្រពេញច្បាប់។ លោកបានបញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះ៖
«អីចឹងនៅថ្ងៃចន្ទនេះ សភាបានគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍បានសម្រេច មិញនេះថា ហ្នឹងប្រជុំ កោះប្រជុំសភាពេញអង្គដើម្បីធ្វើការប្រកាសសុពលភាពបាទ។ រួចហើយ ជាប់ថ្មីដែលបានទទួលសុពលភាពនេះ ត្រូវចូលទៅស្បថ នៅព្រះបរមរាជវាំង ហើយបានត្រូវចូលមកអង្គុយអ្នកតំណាងរាស្ត្របាន បាទ។ អ្នកតំណាងរាស្ត្រ អត់មានសម្បថ មិនមែនជាអ្នកតំណាងរាស្ត្រទេ»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ នៅក្រោយកិច្ចប្រជុំគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍នៃរដ្ឋសភាដដែលនោះ រដ្ឋសភាបានប្រកាសពីលទ្ធផលនៃកិច្ចប្រជុំ ដោយបានបញ្ជាក់ថា អង្គប្រជុំក្រៅតែពីបានសម្រេចលើសុពលភាពនៃអាណត្តិបេក្ខជនជាប់ឆ្នោតចំនួន ៤៤រូប ដែលសម្រេចដោយគ.ជ.បនោះ អង្គប្រជុំថែមទាំងបានសម្រេចលើសំណើសុំលាលែងពីតួនាទី និងតំណែងអនុប្រធាន សមាជិក សមាជិកា នៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត។
អង្គប្រជុំ ក៏បានអនុម័តយល់ព្រមលើបែបបទ និងនីតិវិធី នៃការជ្រើសរើសបេក្ខជន អនុប្រធាន សមាជិកសមាជិកា នៃគ.ជ.ប ដោយបានប្រគល់ភារកិច្ចជូន អគ្គលេខាធិការដ្ឋានរដ្ឋសភា ធ្វើសេចក្ដីប្រកាសជ្រើសរើសបេក្ខជន តាមបទប្បញ្ញត្តិនៃច្បាប់ស្ដីពីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តទៅនៃ គ.ជ.ប។
លោក ឡេង ប៉េងឡុង អ្នកនាំពាក្យសភាជាតិខ្មែរ មានប្រសាសន៍ប្រាប់ VOA ថា មិនមានការប្រែប្រួល ទៅលើតំណាងរាស្ត្រទាំង ៤៤ ដែលរដ្ឋសភានឹងប្រកាសសុពលភាពនៅថ្ងៃចន្ទទី ២៧ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៧ ក្នុងសម័យប្រជុំរដ្ឋសភាលើកទី៩ នីតិកាលទី ៥។
«ប្រកាសនែ៎ ប្រកាសសុពលភាព របស់នែ៎ អ្នកទាំង៤៤អ្នកហ្នឹងបាទ»។
លោកបានបញ្ជាក់បន្ថែមថា រដ្ឋសភាកំពុងរង់ចាំ បញ្ជីឈ្មោះតំណាងរាស្ត្រ ១១រូបផ្សេងទៀត បន្ទាប់ពីគណបក្សនយោបាយចំនួនពីរ បដិសេធមិនព្រមទទួលយកអាសនៈ សល់ពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវបានរំលាយចោលដោយតុលាការកំពូលកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា តាមបណ្ដឹងរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ។
យោងតាមសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ គ.ជ.ប ចុះថ្ងៃទី ២៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៧ មានគណបក្សនយោបាយចំនួន ៦ ដែលបានទទួលអាសនៈទំនេរនៅរដ្ឋសភា។ គណបក្សនយោបាយទាំងនោះ រួមមាន គណបក្សហ៊្វុនស៊ីនប៉ិច ទទួលបាន ៤១អាសនៈ គណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ គណបក្សខ្មែរឈប់ក្រ គណបក្សសញ្ជាតិកម្ពុជា គណបក្សខ្មែរអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច និងគណបក្សសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យ។ ក្នុងចំណោមគណបក្សទាំងប្រាំមួយនោះ មានគណបក្សពីរដែលមិនព្រមទទួលយកអាសនៈ គឺគណបក្សគណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ និងគណបក្សខ្មែរឈប់ក្រ។
អ្នកឃ្លាំមើលស្ថានភាពនយោបាយនៅកម្ពុជា បានថ្លែងថា ការបែងចែកអាសនៈរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវបានធ្វើឡើងទៅតាមនីតិវិធីច្បាប់ត្រឹមត្រូវ តែមិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីភាពជាតំណាងនៃឆន្ទៈរបស់ម្ចាស់ឆ្នោតនោះឡើយ។
លោក មាស នី អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវកិច្ចអភិវឌ្ឍសង្គម បានប្រាប់ VOA នៅថ្ងៃសុក្រនេះថា ការបែងចែកអាសនៈរបស់គណបក្សប្រឆាំង ត្រូវបានធ្វើឡើងទៅតាមនីតិវិធីរបស់ច្បាប់នានា ដែលត្រូវបានធ្វើវិសោធនកម្មនាពេលកន្លងមក។
តែលោកថា តំណាងរាស្ត្រថ្មីទាំងនោះ មិនបានប្រសូតចេញពីឆន្ទៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនោះឡើយ។
«បើយើងមើលទៅពាក្យថា តំណាងរាស្ត្រ វាទាល់តែរាស្ត្របានបោះឲ្យគាត់ឡើងទៅជាធ្វើតំណាង តែអានេះ រដ្ឋាភិបាល គាត់អ្នកចាត់តាំង គាត់អ្នកយកទៅចែកគ្នាបាទអាហ្នឹង។ អីចឹង បើយើងទាញមកនិយមន័យពាក្យថាតំណាងរាស្ត្រ វាអត់បានពេញសិទ្ធិ។ វាអត់ពេញសិទ្ធិជាតំណាងរាស្ត្រទេបាទ ប៉ុន្តែសម្រាប់រដ្ឋាភិបាល គាត់ថា អាហ្នឹងវាជា តំណាងរាស្ត្រ ប៉ុន្តែសម្រាប់ពលរដ្ឋ ដែលបោះឆ្នោតឲ្យ វាសម្រាប់រូបខ្ញុំអីជាអ្នកបោះឆ្នោត ខ្ញុំគិតថា អ្នកណាដែលមិនមែនជា តំណាងរបស់ខ្ញុំ ដែលខ្ញុំបានបោះឆ្នោតឲ្យទេ អាហ្នឹង មិនមែន មិនមែនជាតំណាងរាស្ត្ររបស់ខ្ញុំហើយបាទ មិនមែនជាតំណាងរាស្ត្រទេ»។
លោក យឿង សុធារ៉ា មន្ត្រីច្បាប់និងអង្កេតនៃអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ខុមហ្រ្វែល បានប្រាប់ VOA នៅថ្ងៃសុក្រនេះថា តំណាងរាស្ត្រដែលត្រៀមចូលបម្រើរាស្ត្រគឺជាតំណាងរាស្ត្រ ដែលត្រូវបានជ្រើសរើសតាមនីតិវិធីច្បាប់ត្រឹមត្រូវ មិនខុសទាស់អីទេ។ តែលោកងឿងឆ្ងល់ថា តើតំណាងរាស្ត្រទាំងនោះ នឹងធ្វើការជាមួយរាស្ត្រយ៉ាងដូចម្ដេច ក្នុងអាណត្តិបំពេញការងាររបស់ពួកគេ។
«វាអត់មានភាពជាតំណាងឲ្យប្រជាពលរដ្ឋទេ ឧបមាថា តំណាងរាស្ត្រ ក ម្នាក់គាត់ត្រូវបានគេឲ្យទៅជំនួសខេត្ត ខេត្តកំពង់ចាម ហើយខេត្តកំពង់ចាម តាមពិតទៅ នៅក្នុងមណ្ឌលកំពង់ចាម ហើយមណ្ឌលកំពង់ចាមនេះ គេបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្ស ខ នោះទេ ស្រាប់តែ បក្ស ក នេះមកទទួល ហើយដល់ពេលទៅ ទៅ field visit គាត់ត្រូវចុះតាមមូលដ្ឋាន ទៅតាមអំណាចរាស្ត្រ ទៅចុះជួបប្រជាពលរដ្ឋ ទៅធ្វើពិធីតំណាង របស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលមិនបានបោះឆ្នោតឲ្យគាត់ហ្នឹង។ បើយើងនិយាយពីន័យ ក្រមសីលធម៌គឺ គាត់មិនមែនជាភាព មិនមែនជាតំណាងរាស្ត្ររបស់ មណ្ឌលមួយហ្នឹងទេបាទ»។
តាមផ្នែកខ្លះនៃមាត្រា ៧៦ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ក្នុងជំពូកទី៧ បានចែងថា៖ «រដ្ឋសភាមានសមាជិកតំណាងរាស្ត្រយ៉ាងតិច ១២០រូប។ តំណាងរាស្ត្រត្រូវជ្រើសតាំងដោយការបោះឆ្នោត ជាសាកល ដោយសេរី ដោយស្មើភាព ដោយចំពោះ និងតាមវិធីជ្រើសរើសឆ្នោត ជាសម្ងាត់»។
អ្នកសង្កេតការណ៍ផ្សេងទៀតយល់ថា ស្ថានការណ៍នយោបាយកម្ពុជា ដែលឈានដល់ការបែងចែកជាថ្មីនៃអាសនៈសភារបស់គណបក្សប្រឆាំងដ៏សំខាន់មួយក្នុងសភាជាតិខ្មែរទៅឲ្យគណបក្សនយោបាយ ដែលមិនទទួលបានការគាំទ្រពីម្ចាស់ឆ្នោតនៅក្នុងឆ្នាំបោះឆ្នោតជាតិ២០១៣ កើតមានឡើង ក្រោយរដ្ឋាភិបាលបានចោទប្រកាន់លោក កឹម សុខាប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិថា បានឃុបឃិតជាមួយបរទេសប៉ុនប៉ងផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។
ក្នុងពេលលោក កឹម សុខា កំពុងជាប់ក្នុងពន្ធនាគារ បន្ទាប់ពីតុលាការបានចោទប្រកាន់លោកដោយសង្ស័យថា លោកបានប្រព្រឹត្តអំពើក្បត់ជាតិនោះ ក្រសួងមហាផ្ទៃបានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទៅតុលាការកំពូល។ តុលាការជាន់ខ្ពស់មួយនេះ កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ក៏បានចេញសេចក្ដីសម្រេចចិត្ត រំលាយគណបក្សប្រឆាំងនេះ ទោះមានការព្រមានពីប្រទេសកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនានាដូចជា សហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប អំពីលទ្ធភាពនៃគំនាបខាងសេដ្ឋកិច្ច និងការទូត។
ការបែងចែងអាសនៈនេះ ក៏បានកើតឡើង ក្រោយការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ចំនួនបួនពាក់ព័ន្ធនឹងការបោះឆ្នោត ដែលកំណត់ឲ្យមានការបែងចែកអាសនៈរបស់គណបក្សដែលត្រូវរំលាយទៅឲ្យគណបក្សផ្សេងទៀត ស្របតាមការស្នើសុំរបស់ក្រុមតំណាងរាស្ត្របក្សកាន់អំណាច។
កាលពីខែតុលា ព្រះមហាក្សត្រ ព្រះបាទនរោត្តម សីហមុនី បានឡាយព្រះហត្ថលេខាលើវិសោធនកម្មច្បាប់ចំនួនបួន រួមមាន ច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ ច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា ច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ និងច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ។
សេចក្ដីស្នើវិសោធនកម្មច្បាប់ទាំងបួននេះ បានប្រកាសឲ្យប្រើត្រឹមតែពីរសប្ដាហ៍ប៉ុណ្ណោះ បន្ទាប់ពីក្រុមតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលកំពុងកាន់អំណាចរបស់លោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជូនសេចក្ដីស្នើវិសោធនកម្មច្បាប់ទាំងនេះទៅរដ្ឋសភា កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែតុលានេះ។ ក្រោយមករដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា និងក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ បានអនុម័តជាបន្តបន្ទាប់យ៉ាងប្រញាប់ប្រញាល់ ដោយគ្មានការចូលរួមពីគណបក្សប្រឆាំង និងដោយគ្មានការពិភាក្សា៕
