លោក ស៊ិក ប៊ុនហុក ប្រធានគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប.) បានអំពាវនាវតាមប្រព័ន្ធទូរស័ព្ទចល័តឲ្យពលរដ្ឋទៅបោះឆ្នោត នៅខែកក្កដាខាងមុខនេះ។
ការប្រើប្រព័ន្ធទូរស័ព្ទចល័តអំពាវនាវឲ្យពលរដ្ឋទៅបោះឆ្នោតនេះគឺជាការវិវត្តលើកដំបូងនៃដំណើរការរៀបចំបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកសភា។ នេះបើយោងតាមក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតក្នុងស្រុក។
តាមសារទូរស័ព្ទ ដែលទទួលបានតាមប្រព័ន្ធទូរស័ព្ទ Mobitel របស់លោកគិត ម៉េង បានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងតាំងពីថ្ងៃអង្គារ និងនៅថ្ងៃពុធនេះ តាមន័យដើមថា៖
«ប្រធានគ.ជ.ប.អំពាវនាវដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលមានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោត ឲ្យត្រៀមខ្លួននិងឯកសារពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីការបោះឆ្នោតនាថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨»។
ចំនួនប្រជាពលរដ្ឋដែលបានចុះបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតគឺមានជិត៨លាន៤សែននាក់។ នេះបើយោងតាមលទ្ធផលផ្លូវការនៃការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពបញ្ជីបោះឆ្នោត និងការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៧ ដែលគ.ជ.ប.បានចេញផ្សាយជាសាធារណៈកាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០១៨។
លោក កន សាវាង្ស អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេតនៃអង្គការខុមហ្វ្រែល(Comfrel) ថ្លែងប្រាប់ VOA នៅថ្ងៃពុធនេះថា ក្រុមមន្ត្រីគ.ជ.ប.ក្នុងអាណត្តិនេះពិតជាធ្វើសកម្មភាពផុសផុលខ្លាំង ក្នុងការចុះបញ្ជ្រាបពីដំណើរការបោះឆ្នោត ដល់ពលរដ្ឋ ដោយថែមទាំងមានការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធទូរស័ព្ទផងដែរ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកមានប្រសាសន៍ថា ពលរដ្ឋដែលជាម្ចាស់ឆ្នោតនៅពេលនេះកំពុងមានការបារម្ភ ក្នុងការសម្រេចចិត្តទៅបោះឆ្នោត ខណៈដែលមានចរន្តធំៗពីរកើតឡើងនោះ គឺការអំពាវនាវរបស់មេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលសុំឲ្យពលរដ្ឋធ្វើពហិការការបោះឆ្នោត និងការអំពាវនាវរបស់គណបក្សនយោបាយផ្សេងទៀត ដែលសុំឲ្យពលរដ្ឋចូលរួមការបោះឆ្នោត។ លោកមានប្រសាសន៍ថា៖
«អីចឹងអ្វីដែលសំខាន់ ឬបញ្ហាដែលធំជាងគេគឺថា ជាការព្រួយបារម្ភអំពីប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹងតែម្តង នៅក្នុងដំណើរការចូលរួមការបោះឆ្នោតនៅពេលខាងមុខ ដែលយើងយល់ ដែលភាគីទាំងពីរហ្នឹងយល់ឃើញថា ការចូលរួមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋគឺជាហេតុ គឺជាលទ្ធផលមួយ ដែលអាចបញ្ជាក់ថា ការបោះឆ្នោតនេះ វាមានការចូលរួមតិច ឬក៏ច្រើន ឬក៏ផ្លូវការ ឬក៏មិនផ្លូវការ។ អីចឹងសរុបរួមគឺជាការព្រួយបារម្ភចំពោះប្រជាពលរដ្ឋដែលជាម្ចាស់ឆ្នោតនេះឯង បាទ»។
អ្នកសង្កេតការណ៍ការបោះឆ្នោតរូបនេះមិនធ្វើការអធិប្បាយពីគោលបំណងរបស់គ.ជ.ប. ដែលប្រឹងប្រែងអំពាវនាវឲ្យពលរដ្ឋទៅបោះឆ្នោត ទាំងតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត និងតាមប្រព័ន្ធទូរស័ព្ទ តែលោកបានបញ្ជាក់ថា ចំនួនអ្នកបោះឆ្នោតច្រើន ឬតិច នឹងមិនមានចំណែកណាមួយដែលអាចប្រើដើម្បីវាយតម្លៃថា ការបោះឆ្នោតនោះអាចទទួលយកបាន ឬក៏អត់នោះទេ ពោលគឺមានបញ្ហាផ្សេងៗទៀត ដែលត្រូវពិចារណា ក្នុងនោះមានបរិយាកាសនយោបាយ ការចូលរួម ការប្រើសិទ្ធិ និងប្រតិបត្តិការរបស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយជាដើម។
«គេមើលទៅលើគោលការណ៍នៃការចូលរួម ទៅលើចំណុចដែលកើតឡើងអស់ហ្នឹង ពីព្រោះទាំងអស់ហ្នឹងហើយគឺជាគោលការណ៍ ដូចជាបរិយាកាសនយោបាយ ការចូលរួម សិទ្ធិ នែ៎ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ឬក៏ចំណុចជាច្រើនទៀត ដែលជាគោលការណ៍នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យហ្នឹង។ គេមើលទាំងអស់ហ្នឹង ទើបអាចវាយតម្លៃថា តើការបោះឆ្នោតហ្នឹងដោយសេរី ដោយយុត្តិធម៌ ដោយត្រឹមត្រូវឬក៏យ៉ាងណា»។
បន្ថែមលើការអំពាវនាវតាមបណ្តាញប្រព័ន្ធទូរគមនាគមន៍ ឬទូរស័ព្ទដើម្បីឲ្យពលរដ្ឋទៅបោះឆ្នោតនោះ គ.ជ.ប. កាលពីសប្តាហ៍មុន បានចេញសេចក្តីអំពាវនាវមួយ ដោយបានបញ្ជាក់ថា ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ នីតិកាលទី៦ នឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ ចាប់ផ្តើមពីម៉ោង ៧ព្រឹករហូតដល់ម៉ោង៣រសៀល។ គ.ជ.ប.ក៏បានអំពាវនាវឲ្យអ្នកបោះឆ្នោតត្រៀមខ្លួនក្នុងការនាំយកឯកសារពាក់ព័ន្ធទៅតាម សម្តែងឆន្ទៈនយោបាយរបស់ពួកគេតាមសន្លឹកឆ្នោតផងដែរ។ គ.ជ.ប.បានសរសេរក្នុងលិខិតអំពាវនាវរបស់ខ្លួនតាមន័យដើមថា៖
«សូមប្រជាពលរដ្ឋ ដែលមានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៧ទាំងអស់ត្រៀមខ្លួន និងត្រៀមអត្តសញ្ញាណបណ្ណសញ្ជាតិខ្មែរ (អ.ខ.) ឬឯកសារបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណបម្រើឲ្យការបោះឆ្នោត (ឯ.អ.) ដើម្បីចូលរួមបោះឆ្នោត នៅថ្ងៃបោះឆ្នោតឲ្យបានគ្រប់ៗគ្នា។ ប្រជាពលរដ្ឋដែលមានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៧ ដែលបានប្រើឯកសារបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណក្នុងពេលចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ហើយពុំទាន់មានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណសញ្ជាតិខ្មែរ ឬអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណសញ្ជាតិខ្មែរបាត់ សូមប្រញាប់រួសរាន់ទៅសុំឯកសារបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណ បម្រើឲ្យការបោះឆ្នោតពីគណៈកម្មការឃុំ សង្កាត់ រៀបចំការបោះឆ្នោត និងអាជ្ញាធរឃុំសង្កាត់ ដែលខ្លួនត្រូវទៅបោះឆ្នោតឲ្យបានទាន់ពេលវេលា»។
លោក សំ គន្ធាមី នាយកប្រតិបត្តិរបស់អង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត Nicfec មានប្រសាសន៍ថា គ.ជ.ប.មានការព្រួយបារម្ភថា ចំនួនការចេញទៅបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃបោះឆ្នោតអាចនឹងមានកម្រិតទាប ទើបញ៉ាំងឲ្យស្ថាប័នបោះឆ្នោតជាតិនេះ ធ្វើការខ្លាំងជាងអាណត្តិមុនៗ ដោយបានប្រើប្រាស់វិធីសាស្ត្រជាច្រើនក្នុងការផ្សព្វផ្សាយពីដំណើរការបោះឆ្នោតសភាក្នុងអាណត្តិនេះ។
«មិនត្រឹមតែរៀបចំសារអីចឹងទេ គាត់ចុះធ្វើកម្មវិធីផ្សព្វផ្សាយ បញ្ជ្រាបទៅដល់សហគមន៍ក៏ច្រើនដែរណ៎ា! ច្រើនលើកដែរ ហើយខុសពីឆ្នាំ២០១៧ បោះឆ្នោតឆ្នាំទៅ ហើយនិងការផ្ញើសារតាមប្រព័ន្ធទូរស័ព្ទក៏ប្រើ ហើយនិងមាន call center ទៀត។ ដូច្នេះ គាត់ និយាយឲ្យខ្លីទៅ គាត់បារម្ភ រឿងបញ្ហាអ្នកចេញទៅបោះឆ្នោត។ អីចឹងហើយបានគាត់ផ្ញើសារផង បញ្ជ្រាបផង ហើយរៀបចំមជ្ឈមណ្ឌលផងណា៎ បាទ»។
ក្រៅពីការផ្ញើសារតាមបណ្តាញទូរស័ព្ទចល័ត អំពាវនាវឲ្យពលរដ្ឋទៅបោះឆ្នោតនោះ គ.ជ.ប.ក៏បានផ្ញើជាបន្តបន្ទាប់នូវព័ត៌មានស្តីបច្ចុប្បន្ននៃដំណើរឆ្ពោះទៅការបោះឆ្នោត ដោយក្នុងនោះមានសារនិយាយពីគ.ជ.ប.ប្រជុំជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធអំពីការបិទផ្សាយបញ្ជីគណបក្ស និងបេក្ខជនឈរឈ្មោះ និងការបោះពុម្ពសន្លឹកឆ្នោត។ សារទាំងនោះត្រូវបានផ្ញើចេញតាមបណ្តាញទូរស័ព្ទមួយចំនួនដូចជាក្រុមហ៊ុនផ្តល់សេវាទូរស័ព្ទចល័ត Smart ហើយសារទាំងនោះត្រូវបានផ្ញើចេញតាំងពីដើមខែមិថុនានេះ។
VOA មិនទាន់អាចសុំការអធិប្បាយពីលោក ហង្ស ពុទ្ធា អ្នកនាំពាក្យគ.ជ.ប. បានទេ នៅល្ងាចថ្ងៃពុធនេះ។
នៅមុនការបោះឆ្នោតនាថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ខាងមុខនេះ មានការរិះគន់ជាច្រើនបានធ្វើឡើងពីស្ថាប័នអន្តរជាតិធំៗ និងប្រទេសកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាភាពស្របច្បាប់សម្រាប់ការបោះឆ្នោត ដែលគ្មានវត្តមានគណបក្សប្រឆាំងធំមួយគឺគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
ក្រុមតំណាងរាស្ត្រក្នុងតំបន់អាស៊ានបានចាត់ទុកថា ដំណើរឆ្ពោះទៅកាន់ការបោះឆ្នោតនាថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដានៅប្រទេសកម្ពុជាជាការធ្វើឲ្យខូចខាតកាន់តែខ្លំាងថែមទៀតនៃភាពស្របច្បាប់សម្រាប់ការបោះឆ្នោត ហើយថា ជម្រើសបុគ្គលម្នាក់ៗក្នុងការចូលរួម ឬមិនចូលរួមការបោះឆ្នោតនោះ ត្រូវតែទទួលបានការគោរព។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីប្រកាសរបស់ក្រុមសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស ដែលបានចេញផ្សាយកាលពីសប្តាហ៍មុន។
ក្រុមសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្សនេះក៏បានអំពាវនាវសារជាថ្មីឲ្យមានការវិលវិញនៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលត្រូវបានរំលាយចោល ហើយបានអំពាវនាវឲ្យមានការដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយជាច្រើននាក់ក្នុងនោះមានលោក កឹម សុខា មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង។
រីឯក្រុមមន្ត្រី និងមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានបន្ទរតាមមន្ត្រីអង្គការសហប្រជាជាតិគឺអ្នកស្រី Rhona Smith ប្រេសិតពិសេសរបស់អ.ស.ប.ថា ការបោះឆ្នោតខាងមុខ ជាការបោះឆ្នោតក្លែងក្លាយ នៅគ្រាដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមិនត្រូវបានគេអនុញ្ញាតឲ្យចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោត។
អ្នកស្រី ស្មីត ក៏អំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងភ្នំពេញទម្លាក់ចោលបម្រាមដែលហាមក្រុមមន្ត្រីរបស់គណបក្សប្រឆាំងចំនួន១១៨រូប មិនឲ្យធ្វើនយោបាយផងដែរ។
ទោះណាជាមានការរិះគន់បែបនេះក្តី ក្រុមមន្ត្រីគណបក្សកាន់អំណាចអះអាងថា ការបោះឆ្នោតលើកនេះបានធ្វើឡើងក្នុងបរិយាកាសសេរី ព្រោះមានគណបក្សជាច្រើនចូលរួម ទោះបីគ្មានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ប្តឹងរំលាយចោលក៏ដោយ។ សម្រាប់លោក ហ៊ុន សែន ប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលគ្រប់គ្រងប្រទេសជាង៤០ឆ្នាំមកនោះ បានប្រកាសជាញឹកញាប់នាពេលកន្លងមកថា ការបោះឆ្នោតនឹងនៅតែប្រព្រឹត្តទៅជាធម្មតាតាមការគ្រោង បើទោះមិនមានអ្នកអង្កេតការណ៍ឬគណបក្សប្រឆាំងចូលរួម ឬក៏គ្មានការទទួលស្គាល់ពីប្រទេសនៅបស្ចិមលោកក៏ដោយ៕
