ការប្រកាសរបស់អ្នកកាសែតកម្ពុជាលោក ម៉ិច ដារ៉ា អំពីការបញ្ចប់អាជីពជាអ្នកកាសែតបន្ទាប់ពីលោកត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីពេលថ្មីៗនេះបានបង្ហាញឱ្យឃើញថា ការគំរាមផ្នែកផ្លូវច្បាប់មានប្រសិទ្ធភាពប៉ុណ្ណានៅក្នុងការបំបិទមាត់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់អ្នកវិភាគមួយចំនួន។
លោក ម៉ិច ដារ៉ា ដែលបានធ្វើការឱ្យប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយមួយចំនួន មានឈ្មោះល្បីល្បាញក្នុងនាមជាអ្នកកាសែតបែបស៊ើបអង្កេត ដែលក្នុងនោះរួមមានទាំងការបង្ហាញឱ្យឃើញនូវមជ្ឈមណ្ឌលឆបោកខុសច្បាប់នានាដែលមានប្រតិបត្តិការនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានិងដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងផលប្រយោជន៍អ្នកមានឥទ្ធិពលផងដែរ។
កាលពីខែកញ្ញា អាជ្ញាធរបានចាប់ខ្លួនលោក ម៉ិច ដារ៉ា និងចោទប្រកាន់លោកពីបទញុះញង់ពាក់ព័ន្ធនឹងសារបង្ហោះនៅលើបណ្ដាញសង្គមអនឡាញ។ លោកបានជាប់ឃុំមុនការកាត់ទោសជាង ៣០ ថ្ងៃនិងអាចប្រឈមនឹងការជាប់ពន្ធនាគាររហូតដល់ទៅពីរឆ្នាំប្រសិនបើត្រូវបានផ្ដន្ទាទោស។
ការចាប់ខ្លួនអ្នកកាសែតដ៏ល្បីឈ្មោះមួយរូបនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានេះបានធ្វើឱ្យមានការតវ៉ាខ្លាំងក្លាពីសហគមន៍អន្តរជាតិ។ លោក ម៉ិច ដារ៉ា បានទទួលស្គាល់នូវការគាំទ្រនេះនៅពេលលោកត្រូវបានដោះលែងឱ្យនៅក្រៅឃុំកាលពីថ្ងៃទី ២៤ ខែតុលា។
ប៉ុន្តែនៅក្នុងកិច្ចសម្ភាសន៍មួយជាមួយនឹងទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន AFP មិនយូរប៉ុន្មានក្រោយមក អ្នកកាសែតរូបនេះបាននិយាយថា លោក «គ្មានសេចក្ដីក្លាហានទៀតទេ» និងមានបំណងបញ្ចប់អាជីពជាអ្នកកាសែត។ នៅក្នុងកិច្ចសម្ភាសន៍នោះ លោកបានបញ្ជាក់ថាលោក «នៅខ្លាច» បន្ទាប់ពីត្រូវបានចាប់ខ្លួននិងសាកសួរ។
អ្នកជំនាញនានាធ្លាប់បានលើកឡើងជាយូរមកហើយថាការដាក់ឃុំឃាំងអ្នកកាសែតឬការគំរាមប្រើវិធានការផ្លូវច្បាប់បានក្លាយជាវិធីដ៏មានប្រសិទ្ធភាពក្នុងការបំបិទមាត់ការរាយការណ៍ព័ត៌មាន។ អ្នកវិភាគនានាថា ករណីរបស់លោក ម៉ិច ដារ៉ា នេះ ដែលបានធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីមានការបង្ក្រាបលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ បានគូសបញ្ជាក់អំពីការប្រឈមរបស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដែលធ្វើការនៅក្នុងបរិយាកាសលំបាក។
អ្នកស្រី Beh Lih Yi អ្នកសម្របសម្រួលកម្មវិធីអាស៊ីនៃគណៈកម្មាធិការការពារអ្នកកាសែត (Committee to Protect Journalists) បានប្រាប់ VOA តាមអ៊ីមែលថា៖ «ការសម្រេចរបស់លោក [ម៉ិច] ដារ៉ា ក្នុងការបញ្ចប់អាជីពជាអ្នកកាសែតបង្ហាញឱ្យឃើញយ៉ាងច្បាស់អំពីស្ថានភាពសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា»។
អ្នកស្រីបានបន្ថែមថា៖ «វាជារឿងដ៏គួរឱ្យបារម្ភដែលថាប្រទេសកម្ពុជាកំពុងបាត់បង់អ្នកកាសែតឯករាជ្យកាន់តែច្រើនថែមទៀត។ រឿងដ៏ត្រឹមត្រូវសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាធ្វើគឺអនុញ្ញាតឱ្យប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយធ្វើប្រតិបត្តិការនិងរាយការណ៍ដោយសេរីនៅក្នុងប្រទេស»។
VOA បានទាក់ទងការិយាល័យព័ត៌មានរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានិងក្រសួងការបរទេសកម្ពុជាតាមអ៊ីមែលដើម្បីសុំការបញ្ជាក់ ប៉ុន្តែមិនទទួលបានការឆ្លើយតបណាមួយទេ។
បរិយាកាសសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងលឿនតាំងពីឆ្នាំ ២០១៧ មក ដែលនៅពេលនោះសម្ពាធពីរដ្ឋាភិបាលបានធ្វើឱ្យប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យជាង ៣០ បិទដំណើរការនិងអ្នកកាសែតមួយចំនួនត្រូវជាប់ឃុំ។
នៅក្នុងពេលប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមកបន្ទាប់ពីនោះ អ្នកកាសែតផ្សេងទៀតត្រូវបានជាប់ឃុំក្រោមបទចោទប្រកាន់មួយចំនួនដូចជាការផ្សាយព័ត៌មានក្លែងក្លាយឬក៏ផ្សព្វផ្សាយការញុះញង់នៅក្នុងសេចក្ដីរាយការណ៍ឬសារបង្ហោះនៅលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមរបស់ខ្លួន។
នៅក្នុងឆ្នាំ ២០២៣ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយចំនួន ៣ ត្រូវបានដកអាជ្ញាបណ្ណ ដែលក្នុងនោះរួមទាំងវិទ្យុវីអូឌី(VOD) ផងដែរ ដែលជាប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យមួយក្នុងចំណោមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យចុងក្រោយមួយចំនួននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
លោក ណុប វី នាយកប្រតិបត្តិអង្គការ CamboJA ដែលជាសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា បាននិយាយថា ចំនួនអ្នកកាសែតដែលគេកំពុងដៅការវាយប្រហារកំពុងកើនឡើង។
លោក ណុប វី បានប្រាប់ VOA តាមអ៊ីមែលថា៖ «ការគំរាមតាមផ្លូវច្បាប់បានកើនឡើងជាងទ្វេដង បើយើងធ្វើការប្រៀបធៀបរវាងរបាយការណ៍រយៈពេល ៩ ខែកាលពីឆ្នាំមុននិងរបាយការណ៍ឆ្នាំនេះដែលចេញដោយ CamboJA»។
លោកបាននិយាយថា៖ «អ្នកកាសែតខ្លះដែលបានរាយការណ៍ [យ៉ាងសកម្ម] អំពីការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ជម្លោះដីធ្លី ការកាប់ឈើខុសច្បាប់ បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស ត្រូវបានចោទប្រកាន់តាមផ្លូវតុលាការដែលករណីនេះបានបង្កជាការប្រឈមសម្រាប់ពួកគេ»។
ចាប់តាំងពីដើមឆ្នាំនេះមក អង្គការ CamboJA បានកត់ត្រាទុកនូវករណីរុកកួនយាយីចំនួន ២៨ ករណី ដែលក្នុងនោះរួមមានទាំងករណីសម្លុតគំរាមកំហែងផ្លូវច្បាប់ផងដែរ។
បន្ថែមពីលើការគំរាមកំហែងផ្លូវច្បាប់នេះ អ្នកកាសែតដែលរាយការណ៍អំពីមជ្ឈមណ្ឌលឆបោក ដែលលោក ម៉ិច ដារ៉ា បានជួយបង្ហាញឱ្យឃើញជាសាធារណៈ បានប្រាប់ VOA កាលពីមុនអំពីហានិភ័យផ្នែកសន្តិសុខដែលពួកគេប្រឈម។
លោក Jacob Sims អ្នកជំនាញអំពីឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងប្រទេស បាននិយាយថា ការចាប់ខ្លួនលោក ម៉ិច ដារ៉ា គឺជាការបិទបញ្ចប់ការបង្ក្រាបលើអ្នកកាសែតឯករាជ្យដែលរាយការណ៍អំពីរឿងមជ្ឈមណ្ឌលឆបោកនេះ។
លោក Sims បានបញ្ជាក់នៅក្នុងព្រឹត្តិការណ៍មួយនៃក្លឹបអ្នកឆ្លើយឆ្លងព័ត៌មានបរទេស (FCC) នៅក្នុងប្រទេសថៃកាលពីពេលថ្មីៗនេះថា៖ «ការចាប់ខ្លួនលោក [ម៉ិច ដារ៉ា] អាចត្រូវបានគេយល់ឃើញថាជាគម្រោងគាបសង្កត់ជាប្រព័ន្ធក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំកន្លះនេះ»។
អ្នកស្រី Aleksandra Bielakowska មន្ត្រីផ្នែកតស៊ូមតិនៃអង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន (Reporters without Borders (RSF)) បាននិយាយថា ការចាប់ខ្លួនទាំងនេះបានបញ្ជូនសារដ៏ព្រឺព្រួចមួយដល់អ្នកកាសែតផ្សេងទៀត។
អ្នកស្រីបានប្រាប់ VOA ថា៖ «តាមរយៈការគាបសង្កត់លើអ្នកកាសែតដូចជាលោក ម៉ិច ដារ៉ា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបញ្ជូនសារដ៏ព្រឺព្រួចមួយនិងគំរាមដោយផ្ទាល់ដល់អ្នកកាសែតឯករាជ្យដែលនៅសេសសល់នៅក្នុងប្រទេស»។
អ្នកស្រីបានបញ្ជាក់ទៀតថា៖ «រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទទួលបានគំនិតបែបនេះពីការអនុវត្តរបស់របបអាជ្ញាធិបតេយ្យផ្សេងទៀត ដែលចាត់ទុកអ្នកកាសែតថាគ្រាន់តែជាអ្នកត្រូវបន្ទរតាមអាជ្ញាធរប៉ុណ្ណោះ»។
បើយោងតាមសន្ទស្សន៍សេរីភាពសារព័ត៌មានចុងក្រោយបង្អស់របស់អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន ទ្វីបអាស៊ីគឺជាតំបន់ដ៏លំបាកបំផុតទីពីរសម្រាប់អាជីពជាអ្នកកាសែត។ ប្រទេស ៤ នៅក្នុងតំបន់នេះ ដែលនោះគឺមីយ៉ាន់ម៉ា ចិន កូរ៉េខាងជើង និងវៀតណាម ស្ថិតក្នុងចំណោមប្រទេសជិះជាន់ផ្ដាច់ការបំផុតទាំង ១០ សម្រាប់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ។ ប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតនៅលេខរៀងទី ១៥១ ក្នុងចំណោមប្រទេសចំនួន ១៨០ នៅក្នុងសន្ទស្សន៍សេរីភាពសារព័ត៌មាននោះ ដោយប្រទេសដែលស្ថិតនៅលេខរៀងទីមួយគឺជាប្រទេសដែលមានបរិយាកាសសេរីភាពសារព័ត៌មានល្អជាងគេបំផុត៕
