ភ្នំពេញ៖ នៅពេលដែលសិប្បកម្មសូត្រខ្មែរស្ថិតក្នុងការប្រឈមនឹងគ្រោះថ្នាក់ជាច្រើនអ្នកឯកទេសជនជាតិជប៉ុនម្នាក់គឺលោក ម៉ូរីម៉ូតូ គីគូអុ (Morimoto Kikuo) បានបង្កើតវិទ្យាស្ថានវាយនភណ្ឌប្រពៃណីខ្មែរដែលជាអង្គការតម្បាញមួយដើម្បីជំរុញការផលិតសូត្រ និងតម្បាញសូត្រខ្មែរឡើងវិញ។
និយាយបណ្តើររកនឹកបណ្តើរ អតីតអ្នកស្រាវជ្រាវតម្បាញសូត្ររបស់អង្គការវប្បធម៌ វិទ្យាសាស្រ្ត និងអប់រំរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ( UNESCO) បញ្ជាក់ថាលោកមានគំនិតចង់ស្តារតម្បាញសូត្រខ្មែរឱ្យមានជីវិតឡើងវិញ ស្របពេលដែលគាត់ឃើញថា សិប្បករសូត្រជំនាញដ៏ចំណានៗជាច្រើនមានជីវភាពទីទាល់ ហើយពួកគេមួយចំនួនបានសម្រេចចិត្តបោះបង់ចោលមុខរបរវប្បធម៌នេះ។
«ប្រហែល៨០ទៅ៩០ភាគរយចាកចេញពីភូមិ ប៉ុន្តែមានសល់អ្នកតម្បាញជំនាញចាស់ៗមួយចំនួន។ ប៉ុន្តែពួកគេគ្មានឱកាសបង្ហាញស្នាដៃដ៏ល្អឯករបស់គេទេ ហើយពេលឈ្មួញកណ្តាលមកដល់ ពួកគេទាមទារឱ្យកាន់តែថោកទៅៗ។ ខ្ញុំឃើញថា អ្នកតម្បាញមិនសប្បាយចិត្តទេ»។
បង្កើតនៅឆ្នាំ១៩៩៦ ក្រោមការជួយឧបត្ថម្ភពីមូលនិធិជប៉ុនរយៈពេលពីរឆ្នាំវិទ្យាស្ថានវាយនភណ្ឌប្រពៃណីខ្មែរមានប្រជាពលរដ្ឋដែលជាអ្នកតម្បាញសូត្រខ្មែរចូលរួមដំបូងចំនួនតែប្រាំនាក់តែប៉ុណ្ណោះ។
វិទ្យាសា្ថនរបស់លោក ម៉ូរីម៉ូតូ គីគូអុ ដែលមានទីតាំងនៅក្រុងសៀមរាប មានកន្លែងតម្បាញ កសិដ្ឋានដាំមន និងចិញ្ចឹមដង្កូវនាងចំនួនប្រាំហិកតា និងមានបុគ្គលិកទាំងផ្នែកតម្បាញ ផ្នែកស្រាវសូត្រ និងផ្នែកដាំមនសរុបចំនួន២៥០នាក់។ បុគ្គលិកទាំងនោះភាគច្រើនជាទុរគតជនទីទ័លក្រ និងគ្មានទីស្នាក់អាស្រ័យ ជាជនពិការ និងស្ត្រីចំណាស់។
ជាងនេះទៀត លោកក៏បានអនុញ្ញាតឱ្យសិប្បករទាំងនោះនាំកូនៗរបស់ពួកគេមកកន្លែងធ្វើការផងដែរ។
«ក៏អនុញ្ញាតឱ្យពួកគេយកកូនមកតាមដែរ ព្រោះដូចខ្ញុំនិយាយអញ្ចឹងដើម្បីផលិតសំពត់សូត្រដ៏ល្អមួយវាអាស្រ័យហ្នឹងបេះដូង។ សូត្រសាច់ក្រណាត់ និងជំនាញគឺសំខាន់ហើយ ប៉ុន្តែអ្វីដែលកាន់តែសំខាន់ជាងនេះគឺបេះដូង។ ពួកគេមួយថ្ងៃធ្វើការប្រាំពីរម៉ោង ហើយចំណាយពេលពីរម៉ោង មើលថែកូនទៅហើយ។ ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនខ្វល់ទេ ឱ្យតែពួកគេសប្បាយចិត្ត។ ដូច្នេះគេអាចផលិតសូត្របានយ៉ាងប្រណិតផុសចេញពីចិត្ត។»
អ្នកស្រី សុខ សាវ៉េត អាយុ៣០ឆ្នាំជាអ្នកត្បាញនៅទីនេះជិត១០ឆ្នាំហើយ។ គាត់ត្បាញបណ្តើរយោលកូនបណ្តើរ។
«សព្វថ្ងៃ ខ្ញុំយកកូនមកជាមួយបាន។ យើងយកកូនមកជាមួយបានអញ្ចឹង។ យើងមើលកូនបានអីបាន។ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ថារីករាយដែរព្រោះកន្លែងផ្សេងគេអត់ឱ្យយកកូនតាមទេ»។
នៅក្នុងសិប្បកម្មត្បាញនេះដែរ កញ្ញា ទូច វណ្ណារ៉ាន់ ជាអ្នកគ្រប់គ្រងផ្នែកលក់នៅវិទ្យាស្ថាននេះរយៈពេលប្រាំបីឆ្នាំហើយ។ នាងបានកោតសរសើរឆន្ទៈរបស់លោកម៉ូរីម៉ូតូយ៉ាងខ្លាំង។
«គាត់ជាមនុស្សហ៊ានលះបង់ដើម្បីចូលមកបង្កើតការងារតម្បាញនៅស្រុកខ្មែរយើងនេះគឺពិតជាពិសេសពិសាលខ្លាំងណាស់ដោយហេតុថាគាត់ធ្វើហើយគឺអត់មានរកប្រាក់ចំណេញទេ។ គាត់ធ្វើម៉េចជារបៀបបុរាណ។ អ្វីដែលស្រុកខ្មែរបាត់បង់ពីមុនគាត់ស្រាវជ្រាវយកមកវិញទាំងអស់។ ការខំប្រឹងប្រែងរបស់គាត់គឺមិនគិតពីថ្ងៃបុណ្យថ្ងៃឈប់សម្រាកអីទេ ឱ្យតែមានការណាត់ជួបជាមួយគេ ឬត្រូវទៅស្រុកក្រៅជាដើម។ ថ្ងៃណាក៏គាត់ប្រឹងប្រែងធ្វើដែរ។ គាត់ធ្វើខ្លួនអត់ដាច់ឆ្ងាយពីបុគ្គលិកទេ គាត់ធ្វើដូចលក្ខណៈគ្រួសារ គាត់រស់នៅជាមួយបុគ្គលិកតែម្តង»។
លោកម៉ូរីម៉ូតូ គីគូអុ គឺជាអ្នកជំនាញម្នាក់ដែលដក់សេចក្ដីស្នេហាជាមួយសូត្រខ្មែរ។ គាត់បានចាប់ផ្តើមធ្វើការស្រាវជ្រាវលើសូត្រមាសរបស់ខ្មែរចាប់តាំងពីទសវត្សរ៍ទី៨០មកម៉្លេះ។ គាត់បានស្វែងរកភូមិ និងស្រុកដែលនៅបន្តតម្បាញសូត្រក្រោយពីសង្គ្រាមស៊ីវិលបីទសវត្សរ៍កន្លងផុតទៅ។ នៅឆ្នាំ១៩៩៥ លោកម៉ូរីម៉ូតូ គីគូអុ បានរកឃើញភូមិចំនួន៣៨ ក្នុងខេត្តចំនួនប្រាំបីដែលនៅមានការប្រកបរបរតម្បាញសូត្រ។
បច្ចុប្បន្ន វិទ្យាស្ថានវាយនភណ្ឌប្រពៃណីខ្មែរលក់រាយផលិតផលសូត្រដែលខ្លួនផលិតនៅនឹងកន្លែងហើយបានស្រូបយកអតិថិជនជាជនជាតិជប៉ុនភាគច្រើនរួមទាំងអតិថិជនជនជាតិអឺរ៉ុបមួយចំនួនផងដែរ។
ឆ្លងកាត់ការលះបង់សម្រាប់ភាពស្ថិតស្ថេរនៃតម្បាញសូត្រខ្មែរ លោក ម៉ូរីម៉ូតូបានក្លាយជាជ័យលាភីរង្វាន់រង្វាន់រ៉ូឡិចនៅឆ្នាំ២០០៤សម្រាប់សហគ្រាសដ៏ល្បីល្បាញមួយដោយសារមហិច្ចតាដ៏មុះមុតរបស់លោក ដែលចង់ឱ្យសូត្របុរាណខ្មែរមានវត្តមានជាថ្មី និងបានធ្វើវាឱ្យក្លាយជាការពិត និងដោយសារការហ៊ានបូជាដើម្បីជាប្រយោជន៍អភិរក្សវប្បធម៌ខ្មែរ។
លើសពីនេះទៀតវិទ្យាស្ថានវាយនភណ្ឌប្រពៃណីខ្មែររបស់ លោក ម៉ូរីម៉ូតូ បានក្លាយជាទីតាំងសិប្បកម្មតែមួយគត់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដែលប្រើប្រាស់ផលិតផលសូត្រធ្វើនៅក្នុងសុ្រកទាំងស្រុង៕
