រដ្ឋនានានៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ដែលទាមទារផ្នែកនានានៃសមុទ្រនឹងត្រូវការការគាំទ្រនៃគោលនយោបាយការបរទេសដ៏ធំទូលាយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដើម្បីឲ្យមានទំនុកចិត្តនៅក្នុងការទប់ទល់ការត្រួតត្រារបស់ចិន។
យន្តហោះទម្លាក់គ្រាប់បែក B-52 របស់សហរដ្ឋអាមេរិកបានត្រូវបញ្ជូនទៅកាន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងកាលពីសប្តាហ៍មុនមិនបានផ្តល់អំណាចដល់ប្រទេសតូចៗដើម្បីទប់ទល់ការទាមទារអធិបតេយ្យភាពផ្លូវនាវាចរណ៍របស់ចិន។ នេះតាមការបញ្ជាក់របស់ពួកអ្នកវិភាគ។
បណ្តាញព័ត៌មានOnline ឈ្មោះ Air Force Times បានរាយការណ៍ថា យន្តហោះទម្លាក់គ្រាប់បែក២គ្រឿងរបស់កងទ័ពអាកាសសហរដ្ឋអាមេរិកកាលពីថ្ងៃអង្គារបានហោះចេញពីទីតាំងមួយកន្លែងក្នុងមហាសមុទ្រឥណ្ឌាទៅកាន់ប្រជុំកោះ Spratly ក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ ការហោះហើរនេះបានកើតមានឡើងក្រោយ ពីនាវាសហរដ្ឋអាមេរិកបានធ្វើដំណើរកាត់តាមសមុទ្រដដែលនោះចំនួន៧លើកចាប់តាំងពីលោកប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក ដូណាល់ ត្រាំបានកាន់អំណាចនៅឆ្នាំ២០១៧មក។
លោក Yun Sun អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់រងនៃកម្មវិធីតំបន់អាស៊ីខាងកើតនៅឯមជ្ឈមណ្ឌល Stimson ដែលជាអង្គការស្រាវជ្រាវមួយក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោននិយាយថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនចង់បង្អាក់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងមិនឲ្យមានសកម្មភាពខាងយោធានៅប្រជុំកោះ Spratly ហើយនឹងកោះផ្សេងៗទៀតនៅក្នុងការប្រកួតប្រជែងក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូងដែលសម្បូរធនធាន។
ចិនបានហៅសមុទ្រដែលមានទំហំទាំងមូលចំនួន3,5 លានគីឡូម៉ែត្រការ៉េថា ជារបស់ខ្លួន ថ្វីបើមានការទាមទារដោយប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន កោះតៃវ៉ាន់និងវៀតណាមក៏ដោយ។
ពួកអ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់ជឿជាក់ថា ចលនាខាងយោធារបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងឆាឆៅបង្អាក់ចិនដោយមិនមានការលើកទឹកចិត្តប្រទេសផ្សេងៗទៀតដែលប្រទេសទាំងអស់ដែលមានកម្លាំងប្រដាប់អាវុធតូចជាងកងទ័ពរំដោះប្រជាជនចិន វាលែងតែ រដ្ឋាភិបាលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនផ្តល់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការខាងនាវាឬការគាំទ្រផ្នែកខាងការទូតនិងសេដ្ឋកិច្ចទេនោះ។
លោក Gregory Poling នាយកនៃកិច្ចផ្តួចផ្តើមតម្លាភាពខាងនាវាចរណ៍តំបន់អាស៊ីដែលស្ថិតនៅក្រោមមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវអាមេរិកសម្រាប់ការសិក្សាយុទ្ធសាស្រ្តនិងអន្តរជាតិនិយាយថា «យើងត្រូវតែរំពឹងយ៉ាងពិតប្រាកដថា ការបង្កើនកិច្ចប្រតិបត្តិការរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកមានន័យថា ដើម្បីបង្ហាញថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនមិនទទួលស្គាល់ការរឹតត្បិតជាឯកតោភាគីរបស់ចិននៅលើផ្ទៃទឹកនិងផ្ទៃអាកាសជុំវិញសមុទ្រចិនខាងត្បូង»។
លោក Poling និយាយទៀតថា «ក៏ប៉ុន្តែ កិច្ចប្រតិបត្តិការនេះនឹងជួយប្រទេសទាមទារសមុទ្រនោះនៅក្នុងតំបន់ ហើយវាជាផ្នែកមួយនៃយុទ្ធសាស្រ្តកាន់តែធំឡើងរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដែលរហូតមកទល់ពេលនេះខ្លួនមិនបានធ្វើ»។
យោងតាមសេចក្តីរាយការណ៍របស់បណ្តាញព័ត៌មានបានប្រាប់ឲ្យដឹងថា ការហោះកាត់របស់យន្តហោះទម្លាក់គ្រាប់បែកសហរដ្ឋអាមេរិក B-52 កើតមានឡើងបន្ទាប់ពីមានសេចក្តីរាយការណ៍អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំថា ចិនបានស្ថាបនាទីតាំងយោធានៅលើកោះតូចៗ៣នៅប្រជុំកោះ Spratly ហើយយ៉ាងហោចណាស់ក៏ម្តងដែលនៅប្រជុំកោះ Paracel នៅក្នុងសមុទ្រនោះ។ ចិនបានចុះយន្តហោះយោធាហើយបានដាក់ពង្រាយកាំជ្រួចមីស៊ីល។
ស្រ្តីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសចិនបាននិយាយកាលពីថ្ងៃពុធថា ប្រទេសរបស់លោកស្រីមិនខ្លាចយន្តហោះទម្លាក់គ្រាប់បែកនោះទេ។ ចិនបាននិយាយយោងដល់កំណត់ត្រាប្រវត្តិសាស្រ្តដើម្បីគាំទ្រការទាមទារសមុទ្ររបស់ខ្លួនប្រហែល៩០ភាគរយដែលលាតសន្ធឹងពីទីក្រុងហុងកុងទៅកោះ Borbeo។
ប្រទេសផ្សេងៗទៀតមិនបានបានឆ្លៀតប្រយោជន៍ពីចំណាត់ការរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដើម្បីធ្វើឲ្យជឿនលឿនការទាមទារដែនសមុទ្ររបស់ខ្លួន ថ្វីបើគេមានការទោមនស្សពីការបង្កើនសកម្មភាពខាងយោធារបស់ចិនពីការស្ថាបនាខាងយោធារហូតដល់ការបង្កើនវត្តមានឆ្មាំការពារហើយនឹងការបង្អាក់ការនេសាទប្រចាំឆ្នាំ។
ក្រសួងការបរទេសរបស់កោះតៃវ៉ាន់បានថ្លែងនៅសប្តាហ៍នេះពីការពង្រឹងទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួនជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកនៅឆ្នាំ២០១៨នេះ ក៏ប៉ុន្តែ មិនបាននិយាយថា ចលនានៃយន្តហោះទម្លាក់គ្រាប់បែក B-52 ឬចលនានាវាសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងសមុទ្រនឹងទទួលបានការពេញចិត្តដែរឬទេ។
កោះតៃវ៉ាន់កាន់កាប់ផ្នែកដ៏ធំបំផុតនៃប្រជុំកោះ Spratlyដែលហៅថា កោះតៃពីង។លោក Andrew Leeអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសកោះតៃវ៉ាន់បាននិយាយកាលពីថ្ងៃព្រហស្បត៍ថា៖ «ការទាមទារអធិបតេយ្យភាពរបស់រដ្ឋាភិបាលមិនមានការផ្លាស់ប្តូរទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅពេលឥឡូវនេះចំពោះអាមេរិកឬស្ថានភាពយោធារបស់ចិន យើងនឹងយកចិត្តទុកដាក់ដ៏ខ្លាំងបំផុតចំពោះបញ្ហានេះ ក៏ប៉ុន្តែ យើងមិនមានអត្ថាធិប្បាយបន្ថែមទៀតទេ»។
លោកស្រី Maria Ela Atienzaជាសាស្រ្តាចារ្យខាងវិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយនៅឯសាកលវិទ្យាល័យ Diliman នៃប្រទេសហ្វីលីពីនបាននិយាយថា នៅហ្វីលីពីន កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធហើយនឹងសមាជិកសភាខ្លះចង់បានការគាំទ្រខាងយោធាកាន់តែខ្លាំងឡើងពីសហរដ្ឋអាមេរិក។
ក៏ប៉ុន្តែ ប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន លោក Rodrigo Duterte បានជំទាស់ប្រឆាំងការពឹងផ្អែកលើសហរដ្ឋអាមេរិកដែលជាអតីតអាណានិគមរបស់ហ្វីលីពីន។ លោកបានទុកចោលមួយឡែកនូវបញ្ហាអធិបតេយ្យភាពដែនសមុទ្រនៅឆ្នាំ ២០១៦ ដើម្បីបង្កើនចំណងទាក់ទងខាងសេដ្ឋកិច្ចជាមួយចិន។
លោកស្រីសាស្ត្រាចារ្យ Atienza បានមានប្រសាសន៍ទៀតថា៖ «ប្រហែលមានការពោលអះអាងកាន់តែធំឡើងពីប្រទេសទាមទារខ្លះដូចជា វៀតណាមចំពោះតួនាទីកាន់តែធំឡើងរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកហើយនឹងក្រុមខ្លះទៀតនៅប្រទេសហ្វីលីពីនដើម្បីដាក់ការគាបសង្កត់លើរដ្ឋាភិបាលយ៉ាងហោចណាស់ការពោលអះអាងខាងការទូតដែរ»។
ចិននិងហ្វីលីពីនបានប្រឈមមុខដាក់គ្នានៅផ្ទៃសមុទ្រទល់មុខកោះ Scaborough Shoal អស់រយៈពេល៤ឆ្នាំដែលលាតសន្ធឹងនៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងម៉ានីលក៏ប៉ុន្តែ ត្រូវបានត្រួតត្រាដោយនាវារដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងនៅឆ្នាំ២០១២។
អ្នកវិភាគនិយាយថា ទំនុកចិត្តកាន់តែខ្លាំងឡើងលើសហរដ្ឋអាមេរិកជាអ្នកការពារទប់ទុលនឹងចិននឹងកើតចេញពីចំណងទាក់ទងយោធាកាន់តែខ្លាំងឡើងហើយនឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការខាងពាណិជ្ជកម្មក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ លោក Poling និយាយទៀតថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនត្រូវការយុទ្ធសាស្រ្តខាងការទូតកាន់តែខ្លាំងឡើងដើម្បីធ្វើឲ្យប្រទេសចិនឯកកោ រួមមានវិធានការខាងសេដ្ឋកិច្ច។
អួកអ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់និយាយថា កិច្ចសហប្រតិបត្តិការខាងយោធាដូចជាការហ្វឹកហាត់ខាងនាវានិងការប្រើអាវុធរបស់អាមេរិក ក៏នឹងជួយលើកទឹកចិត្តរដ្ឋតូចៗដែលទាមទារសមុទ្រនោះដែរ។
លោកស៊ុនបាននិយាយថា ក៏ប៉ុន្តែ វៀតណាមក៏មានការប្រយ័ត្នប្រយែងសហរដ្ឋអាមេរិកដែរពីព្រោះតែអាមេរិកដកខ្លួនចេញកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មភាពជាដៃគូឆ្លងកាត់មហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិកកាលពីឆ្នាំទៅ។ វៀតណាមនឹងបានទទួលប្រយោជន៍ជាអ្នកនាំទំនិញចេញទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិក។
លោកស៊ុនបាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំគិតថា មានសំណួរអំពីភាពដែលគួរឲ្យទុកចិត្តបានហើយនឹងចីរភាពរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន។ ខ្ញុំគិតថា ការយកចិត្តទុកដាក់កាន់តែខ្លាំងឡើងរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដល់សមុទ្រចិនខាងត្បូងនឹងពង្រឹងជំហររបស់ប្រទេសទាមទារផ្សេងៗទៀត ក៏ប៉ុន្តែ ការណ៍នេះនឹងពឹងផ្អែកលើគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋបាលអាមេរិកនៅពេលបច្ចុប្បន្នដែលបង្ហោះយន្តហោះទម្លាក់គ្រាប់បែកត្រូវបានគេមើលឃើញឬអត់៕
ប្រែសម្រួលដោយជឹង ប៉ូជីន
