សារៈមន្ទីរគ្រាប់មីនកម្ពុជាស្ថិតនៅខាងក្រៅតំបន់ទេសចរណ៍ក្នុងខេត្តសៀមរាបដែលមានប្រាង្គប្រាសាទអង្គវត្តដ៏ល្បីឈ្មោះ។ នៅឯសារៈមន្ទីរនេះក្រុមអ្នកទេសចរណ៍បានយល់ដឹងពីអតីតកាលដ៏ខ្មៅងងឹតនិងកេរដំណែលគ្រាប់មីននិងយុទ្ធភណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះដែលបានបន្សល់ទុកក្រោយពេលមានសង្គ្រាម។
ប៉ុន្តែក្នុងខណៈពេលដែលសារៈមន្ទីរនេះដើរតួរនាទីជាអនុស្សាវរីយ៍មួយរំឭកដល់ហិង្សាក្នុងពេលសង្គ្រាមវាក៏ចោទជាសំណួរមួយចំនួនអំពីទំនាស់ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្នដែលក្នុងនោះមានដូចជាសង្គ្រាមនៅក្នុងប្រទេសស៊ីរីជាដើម។
នាង Paola Gonzalez អ្នកទេសចរណ៍មកពីប្រទេស អេស្ប៉ាញ ថ្លែងប្រាប់ VOA នៅឯសារៈមន្ទីរគ្រាប់មីនកម្ពុជា ស្ថិតក្នុងឃុំខ្នាសណ្តាយ ស្រុក បន្ទាយស្រី ខេត្តសៀមរាប កាលពីថ្ងៃសៅរ៍កន្លងទៅនេះ ថា វោហាសាសន៍អំពីសង្គ្រាម ពុំមែនជាជម្រើសវាងវៃរបស់មេដឹកនាំប្រទេស ដែលធ្លាប់ឆ្លងកាត់សង្គ្រាមកន្លងមកហើយនោះទេ។
«ខ្ញុំមិនគិតថា គាត់ឆ្លាតដោយការនិយាយដូច្នេះទេ ដោយសារតែសង្គ្រាម បានបញ្ចប់ទៅហើយ ប្រទេសកម្ពុជា គឺដូចជាកន្លែងរបស់ភ្ញៀវទេសចរណ៍។ ហើយប្រទេសកម្ពុជា កំពុងទទួលបានលុយកាក់ជាច្រើនពីទេសចរណ៍ ហើយបើសង្គ្រាមកើតម្តងទៀត កម្ពុជានឹងមិនទទួលបានលុយពីជនបរទេសនោះទេ»។
អ្នកទេសចរណ៍មកពី ប្រទេសអេស្ប៉ាញ រូបនេះ ថ្លែងបន្ត បន្ទាប់ពីបានដើរមើលកាកសំណល់គ្រឿងផ្ទុះ និងគ្រាប់មីន មួយស្របក់នៅក្នុងសារៈមន្ទីនោះថា នាងមិនចង់ឃើញ សង្គ្រាមកើតជាថ្មីទៀត នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានោះឡើយ និងបាននិយាយទៅដល់សង្គ្រាមកំពុងកើតឡើងក្នុងប្រទេស ស៊ីរី និងប្រទេសដទៃទៀតថា៖
«សង្គ្រាម! ច្បាស់ណាស់គឺទេ! ខ្ញុំក៏មិនចង់ឃើញ សង្គ្រាមនៅក្នុងប្រទេស ស៊ីរីផងដែរ និងកន្លែងដែលសង្គ្រាមកំពុងកើតឡើងឥឡូវនេះ។ ខ្ញុំមិនចង់ឃើញទេ។ មិនត្រូវមានសង្គ្រាមទេ»។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន កាលពីខែកញ្ញាឆ្នាំមុននេះ បានព្រមានកាន់តែច្បាស់ឡើងថា សង្គ្រាម នឹងអាចផ្ទុះឡើងម្តងទៀត ក្នុងកាលៈទេសៈដែលបក្សកាន់អំណាចរបស់លោក គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ឈប់ដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជា និងដោយសារការខ្វែងគំនិតគ្នាលើបញ្ហាផែនទីរវាងអ្នកនយោបាយនៃគណបក្សគ្រប់គ្រងប្រទេស និងអ្នកតំណាងរាស្រ្តគណបក្សប្រឆាំង។ លោកថ្លែងកាលពីពេលនោះថា៖
«បើខុសពីគណបក្សប្រជាជន គណបក្សដទៃកាន់អំណាច នឹងមានសង្គ្រាមដាច់ខាត។ ខ្ញុំព្រះករុណា សូមអះអាងថា នឹងមានសង្គ្រាម»។
បន្ថែមលើបញ្ហាផែនទី លោក ហ៊ុន សែន ដែលកាន់អំណាចជាង៣០ឆ្នាំ ថ្លែងថា ការឡើងកាន់អំណាចរបស់គណបក្សប្រឆាំង មុខជានឹងធ្វើឲ្យកម្ពុជាធ្លាក់ក្នុងសង្គ្រាម ព្រោះអ្នកនយោបាយនៃគណបក្សនេះ មានការរើសអើងវណ្ណៈ រវាងអ្នកមាន និងអ្នកក្រ ក៏ដូចជាការប្រកាន់ពូជសាសន៍ ជាពិសេសគឺវៀតណាម។ លោក ហ៊ុន សែន ក៏ធ្លាប់បារម្ភពីបដិវត្តន៍ពណ៌ ដែលគេស្គាល់ថា ជាបដិវត្តន៍រដូវផ្ការីក ឬនិទាឃៈរដូវដែលបានកើតចេញពីតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា និងបានផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលជាច្រើននៅក្នុងតំបន់នោះ។ ប្រទេស ស៊ីរី ក៏កំពុងរងនូវឥទ្ធិពលរដូវផ្ការីកនេះដែរ។ ប្រទេសក្នុងតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ាមួយនេះ បានធ្លាក់ចូលក្នុងសង្គ្រាមអស់រយៈពេលជាងប្រាំឆ្នាំមកហើយ បន្ទាប់ពីមានការចាប់ផ្តើមនៃរដូវផ្ការីកនេះ។
បដិវត្តន៍រដូវផ្ការីក ឬ Arab Spring នេះ ក៏បានរាលដាលដល់តំបន់ផ្សេងទៀត នៃពិភពលោក ហើយត្រូវបានគេរាយការណ៍ថា បានធ្វើឲ្យមេដឹកនាំស្ថិតក្នុងអំណាចយូរឆ្នាំ ធ្លាក់ចេញពីអំណាច។
ក្នុងដៃកាន់ឈើច្រត់ និងកំពុងដើរចេញ ពីសារៈមន្ទីរគ្រាប់មីនកម្ពុជា លោកស្រីបណ្ឌិត KarenSieraeki សាស្ត្រាចារ្យ ផ្នែកនគរូបនីយកម្មមកពីទីក្រុងឡុងដ៍ ប្រទេសអង់គ្លេស និយាយថា កម្ពុជា ត្រូវការសន្តិភាព ហើយអ្វីដែលកម្ពុជាត្រូវព្រួយបារម្ភនោះគឺ អំពើពុករលួយ មិនមែនការកើតឡើងសង្គ្រាមម្តងទៀតដែលពុំបានផ្តល់ផលប្រយោជន៍អ្វីនោះទេ។ បណ្ឌិត KarenSieraeki បញ្ជាក់ថា៖
«ច៎ា ជាការពិត យើងត្រូវការសន្តិភាព ហើយប្រជាពលរដ្ឋឥឡូវសប្បាយចិត្តដែលមានសន្តិភាព។ ប៉ុន្តែអ្វីមួយដែលអ្នកត្រូវបារម្ភនោះ គឺរដ្ឋាភិបាល និងអំពើពុករលួយ។ អំពើពុករលួយនេះ មិនអាចជួយអ្វីបាននោះទេ ហើយវាអាចលេចចេញមកជាភាពតានតឹង ដូចអ្វីដែលអ្នកបាននិយាយ។ វាមិនល្អនោះឡើយ ដែលអ្នកមានកាន់តែមាន ហើយអ្នកក្រកាន់តែក្រនោះ»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ លោក សុខ ឦសាន អ្នកនាំពាក្យនៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ថ្លែងថា សង្គ្រាម នឹងនៅតែកើតឡើង ប្រសិនបើគណបក្សប្រឆាំងបានក្តោបក្តាប់អំណាច ដូចដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែនបានថ្លែងកាលពីពេលមុន។ លោកថា ការលើកឡើងរបស់អ្នកទេសចរណ៍ គ្រាន់តែជាទស្សនៈមួយប៉ុណ្ណោះ។
«អាហ្នឹងជាការមើលឃើញរបស់គាត់តើ តែចំពោះគណបក្សប្រជាជនឯកភាពតាមមេដឹកនាំ របស់ខ្លួនដែលថា គាត់និយាយហ្នឹងត្រឹមត្រូវ»។
អ្នកទេសចរណ៍ផ្សេងទៀតដែលបានទៅទស្សនាសារៈមន្ទីរមីនកម្ពុជា និងសារៈមន្ទីប្រវត្តិសាស្ត្រសង្គ្រាមក្នុងខេត្តសៀមរាប បានសម្តែងភាពសោកសៅ អំពីសង្គ្រាមដែលបានកើតមាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាកាលពីពេលកន្លងទៅ។ ពួកគេថា សង្គ្រាមមិនត្រូវវិលត្រឡប់មកជាថ្មីទៀតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលស្ថិតនៅដំណាក់កាលកំពុងអភិវឌ្ឍន៍នេះទេ ហើយថារដ្ឋាភិបាល ត្រូវធ្វើការអប់រំពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនឲ្យយល់ពីឫសគល់នៃការកើតមានសង្គ្រាម ជាជាងការព្រមានដោយការផ្ទុះឡើងនៃសង្គ្រាម។ នៅក្នុងប្រទេស ស៊ីរី ចំនួនអ្នកស្លាប់ និងរងរបួស រួមទាំងអ្នកភៀសខ្លួនចេញពីប្រទេស បានបន្តកើតមាន រៀងរាល់ថ្ងៃ ដោយសារឥទ្ធិពលនៃសង្គ្រាមនេះតែម្តង។
ពលរដ្ឋកម្ពុជារាប់លាននាក់ ក៏ធ្លាប់ជួបជោគវាសនាដូចប្រទេសស៊ីរីផងដែរ កាលពីជិត២០ឆ្នាំកន្លងទៅ ដោយពួកគេបានស្លាប់ របួស និងរត់ចេញពីប្រទេសកំណើតរបស់ខ្លួន ទៅរស់នៅប្រទេសដទៃទៀត ក្នុងពិភពលាក៕
