រោងចក្រអគ្គិសនី Attarat របស់ប្រទេសហ្ស៊កដានីត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាគម្រោងដ៏សំខាន់មួយដែលសន្យាថានឹងផ្តល់ឱ្យប្រទេសនេះនូវប្រភពថាមពលដ៏សំខាន់ ខណៈពេលដែលប្រទេសនេះកំពុងពង្រឹងទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួនជាមួយប្រទេសចិន។
ប៉ុន្តែប៉ុន្មានសប្តាហ៍ក្រោយមកបន្ទាប់ពីបានបើកដំណើរការជាផ្លូវការ ទីតាំងដែលមានថ្មពុកផុយពណ៌ខ្មៅដ៏ច្រើននៅវាលខ្សាច់ដ៏សោះកក្រោះនៅភាគខាងត្បូងនៃរដ្ឋធានីហ្ស៊កដានីនេះបែរជាបានក្លាយទៅជាប្រភពនៃជម្លោះដ៏ក្តៅគគុកទៅវិញ។
កិច្ចព្រមព្រៀងជុំវិញរោងចក្រនេះបានធ្វើឱ្យហ្ស៊កដានីជាប់ជំពាក់បំណុលចិនរាប់ពាន់លានដុល្លារ ដែលបំណុលទាំងអស់នេះគឺសម្រាប់រោងចក្រដែលគេលែងត្រូវការសម្រាប់ផលិតថាមពល ដោយសារតែកិច្ចព្រមព្រៀងផ្សេងទៀតដែលបានធ្វើឡើងចាប់តាំងពីគម្រោងនេះបានកកើតឡើងមក។
លទ្ធផលនេះជំរុញឱ្យមានភាពតានតឹងរវាងចិននិងហ្ស៊កដានី និងបង្កឱ្យមានការមិនសប្បាយចិត្តដល់រដ្ឋាភិបាលហ្ស៊កដានីខណៈដែលខ្លួនព្យាយាមតវ៉ានឹងកិច្ចព្រមព្រៀងនេះតាមផ្លូវច្បាប់អន្តរជាតិ។
ដោយសារតែឥទ្ធិពលរបស់ចិនកើនឡើងនៅតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ានិងអាមេរិកបានដកខ្លួនចេញ រោងចក្រ
អគ្គិសនីប្រើប្រេងដែលមានតម្លៃ ២,១ ពាន់លានដុល្លារនេះបានក្លាយទៅជាគំរូដ៏ធំទូលំទូលាយរបស់ចិនដែលបានដាក់បន្ទុកដល់ប្រទេសជាច្រើននៅអាស៊ីនិងអាហ្រ្វិកឱ្យជាប់បំណុលវ័ណ្ឌក និងត្រូវបានចាត់ទុកថាជារឿងនិទានព្រមានសម្រាប់តំបន់នេះ។
លោក Jesse Marks ដែលជាអ្នកស្រាវជ្រាវមិនអចិន្ត្រៃយ៍នៅមជ្ឈមណ្ឌល Stimson ដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន សហរដ្ឋអាមេរិក បាននិយាយថា៖ «រោងចក្រអគ្គិសនី Attarat គឺតំណាងនូវអ្វីដែលជាគំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់គម្រោងក្រវាត់ផ្លូវពាណិជ្ជកម្ម (BRI) [របស់ចិន] តាំងពីមុនមកដល់ឥឡូវ» ។
លោកបាននិយាយទៀតថា៖ «ហ្ស៊កដានីបានវិវត្តក្លាយជាករណីសិក្សាដ៏គួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍មួយមិនត្រឹមតែសម្រាប់ភាពជោគជ័យរបស់ចិននៅក្នុងតំបន់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងសម្រាប់របៀបដែលចិនប្រឡូកនៅក្នុងបណ្ដាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមផងដែរ» ។
ដោយបានចាប់បដិសន្ធិជាលើកដំបូងកាលពីប្រហែល ១៥ ឆ្នាំមុនជាមធ្យោបាយមួយដើម្បីបំពេញមហិច្ឆតាជាតិឱ្យមានឯករាជ្យភាពថាមពល រោងចក្រអគ្គិសនី Attarat នេះឥឡូវនេះកំពុងបង្កឱ្យមានកំហឹងនៅហ្ស៊កដានីដោយសារតែតម្លៃដ៏ច្រើនសម្បើមរបស់វា។ ប្រសិនបើកិច្ចព្រមព្រៀងដើមត្រូវរក្សាទុក ហ្ស៊កដានីនឹងត្រូវបង់ប្រាក់ឱ្យចិនចំនួន ៨,៤ ពាន់លានដុល្លារក្នុងរយៈពេល ៣០ ឆ្នាំ ដើម្បីទិញអគ្គិសនីដែលបង្កើតដោយរោងចក្រនេះ។
កម្មករបានជិះយន្តហោះមកពីទីជនបទនៃប្រទេសចិនទៅធ្វើការនៅក្នុងរោងចក្រដ៏ធំនេះដែលមានចម្ងាយប្រហែល ១០០ គីឡូម៉ែត្រពីភាគខាងត្បូងរដ្ឋធានីអាម៉ាន់។
នៅពេលដែលលោក Shi Changqing បានទៅដល់រោងចក្រនេះដែលស្ថិតនៅតំបន់វាលខ្សាច់នៃប្រទេសហ្ស៊កដានីកាលពីដើមឆ្នាំនេះពីខេត្ត Jilin ភាគឦសានប្រទេសចិន ការភ័យខ្លាចបានកើនឡើងនៅក្នុងអន្តេវាសិកដ្ឋានរបស់កម្មករដែលថាគម្រោងនេះអាចបញ្ឈប់ពាក់កណ្តាលទី ដែលធ្វើឱ្យគ្រប់គ្នានៅជាប់គាំង។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់អ្នកផ្សារដែកវ័យ ៣៦ ឆ្នាំរូបនេះ។
លោកបាននិយាយថា៖ «វាចម្លែកណាស់ដែលមានអារម្មណ៍ថាគេមិនត្រូវការអ្នកដែលមកពីប្រទេសចិន»។
ជាមួយនឹងធនធានធម្មជាតិតិចតួចនៅក្នុងតំបន់ដែលពោរពេញដោយប្រេងឥន្ធនៈនិងឧស្ម័ន ហ្ស៊កដានីហាក់ដូចជាទិញបានសំបុត្រដែលភ្នាល់ចាញ់។ បន្ទាប់មកក្នុងទសវត្សរ៍ ២០០០ ប្រទេសនេះបានរកឃើញប្រេងថ្មដែលជាប់នៅក្នុងថ្មខ្មៅនៅក្នុងប្រទេស។ ជាមួយនឹងបរិមាណប្រេងថ្មដ៏ច្រើនជាងគេទី ៤ នៅលើពិភពលោក ហ្ស៊កដានីមានក្តីសង្ឃឹមខ្ពស់សម្រាប់ការទទួលបានប្រាក់កម្រៃដ៏ធំ។
នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១២ ក្រុមហ៊ុនអគ្គិសនី Attarat ហ្ស៊កដានី (Jordanian Attarat Power Company) បានស្នើទៅរដ្ឋាភិបាលដើម្បីទាញយកប្រេងថ្មពីវាលខ្សាច់និងសាងសង់រោងចក្រប្រើប្រាស់វាដើម្បីផ្គត់ផ្គង់អគ្គិសនីចំនួន ១៥% ដល់ប្រទេស។ មន្ត្រីក្រុមហ៊ុនបាននិយាយថា សំណើនេះត្រូវនឹងបំណងប្រាថ្នាកាន់តែខ្លាំងឡើងរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងការមានការផ្គត់ផ្គង់ថាមពលគ្រប់គ្រាន់ដោយខ្លួនឯង នៅចំពេលដែលមានភាពចលាចលបះបោរនៅអារ៉ាប់ឆ្នាំ ២០១១។
ប៉ុន្តែការបូមប្រេងចេញអស់តម្លៃថ្លៃ មានលក្ខណៈប្រថុយប្រថាន និងបញ្ហាប្រឈមផ្នែកបច្ចេកវិទ្យា។ ដោយសារគម្រោងនេះមានភាពយឺតយ៉ាវ ហ្ស៊កដានីបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងតម្លៃ ១៥ ពាន់លានដុល្លារដើម្បីនាំចូលឧស្ម័នធម្មជាតិក្នុងបរិមាណដ៏ច្រើនក្នុងតម្លៃប្រកួតប្រជែងពីប្រទេសអ៊ីស្រាអែលនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៤។ ចំណាប់អារម្មណ៍លើរោងចក្រអគ្គិសនី Attarat នេះបានធ្លាក់ចុះ។
សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាភិបាលក្រុមហ៊ុនអគ្គិសនី Attarat លោក Mohammed Maaitah បាននិយាយថា លោកបានដាក់គម្រោងនេះឱ្យដេញថ្លៃជុំវិញពិភពលោកតាំងពីសហរដ្ឋអាមេរិកនិងអឺរ៉ុបរហូតទៅដល់ប្រទេសជប៉ុននិងកូរ៉េខាងត្បូង។ លោកបានបន្ថែមថា គ្មាននរណាម្នាក់ចាប់អារម្មណ៍អ្វីបន្តិចឡើយ។
ជាការភ្ញាក់ផ្អើលរបស់ហ្ស៊កដានី ធនាគារចិនបានផ្តល់ប្រាក់កម្ចីដល់ប្រទេសនេះជាង ១,៦ ពាន់លានដុល្លារសម្រាប់ផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដល់រោងចក្រនេះក្នុងឆ្នាំ ២០១៧។ ក្រុមហ៊ុនរដ្ឋមួយរបស់ចិនឈ្មោះ Guangdong Energy Group បានទិញភាគហ៊ុនចំនួន ៤៥% នៅក្នុងក្រុមហ៊ុនអគ្គិសនី Attarat ដោយបានប្រែក្លាយគម្រោងដ៏ធំប្រហោងធ្លុងនេះទៅជាក្រុមហ៊ុនដ៏ធំបំផុតដែលមានលក្ខណៈជាសហគ្រាសឯកជននិងចេញពីគំនិតផ្តួចផ្តើមក្រវាត់ផ្លូវពាណិជ្ជកម្ម (BRI) របស់ប្រធានាធិបតីចិនលោក Xi Jinping នៅខាងក្រៅប្រទេសចិន។ នេះបើយោងតាមការឱ្យដឹងពីក្រុមហ៊ុន។
ក្រុមហ៊ុន Guangdong Energy Group មិនបានឆ្លើយតបនឹងសំណើសុំការអត្ថាធិប្បាយទេ។
អ្នកជំនាញនិយាយថា ការវិនិយោគនេះគឺជាផ្នែកមួយនៃការជំរុញយ៉ាងទូលំទូលាយរបស់ចិនទៅក្នុងពិភពអារ៉ាប់ដែលស្រេកឃ្លានវិនិយោគទុនបរទេស។ ប្រាក់សម្រាប់គម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធធំៗបានមកដោយមានភ្ជាប់លក្ខខណ្ឌនយោបាយតិចតួចប៉ុណ្ណោះ។
លោក David Schenker អតីតឧបការីរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិកទទួលបន្ទុកគោលនយោបាយមជ្ឈិមបូព៌ា បាននិយាយថា៖ «ប្រទេសចិនមិននាំមកជាមួយនូវលក្ខខណ្ឌមួយគំនរដូចសហរដ្ឋអាមេរិកនោះទេ ដោយសារយើងពិតជាមានការព្រួយបារម្ភអំពីដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ តម្លាភាព និងអំពើពុករលួយ។ សម្រាប់ប្រទេសផ្តាច់ការ ជំនួយចិនមានលក្ខណៈទាក់ទាញ»។
នៅពេលដែលមានការពិភាក្សាកើនឡើងអំពីភាពមិនគួរឱ្យទុកចិត្តលើសហរដ្ឋអាមេរិក ប្រទេសចិនទទួលបានទ្រព្យសម្បត្តិជាយុទ្ធសាស្ត្រនៅមជ្ឈិមបូព៌ា សូម្បីតែនៅក្នុងបណ្ដាប្រទេសដែលមានបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចក៏ដោយ។ ចិនបានទិញប្រេងឥន្ធនៈអ៊ីរ៉ាក់ជាច្រើន ដេញថ្លៃកំពង់ផែមួយបាននៅភាគខាងជើងប្រទេសលីបង់ ហើយបានបង្ហូរលុយចូលក្នុងរដ្ឋធានីថ្មីរបស់លោកប្រធានាធិបតី Abdel-Fattah el-Sissi ក្នុងប្រទេសអេហ្ស៊ីប។
អ្នកជំនាញនិយាយថា ដោយសារប្រធានាធិបតីស៊ីរីលោក Bashar Assad មានប្រៀបជាងនៅក្នុងសង្រ្គាមស៊ីវិលក្នុងប្រទេសរបស់លោកកាលពីឆ្នាំ ២០១៧ ចិនមានចំណាប់អារម្មណ៍ក្នុងការវិនិយោគទុនលើគម្រោង Attarat នេះនៅហ្ស៊កដានី ដែលជាប្រទេសជិតខាងដើម្បីយកជាឈ្នាន់ ដោយប្រមើលមើលការរីកចម្រើននៃការកសាងឡើងវិញនៅស៊ីរីដែលអាចមានការវិនិយោគទុនរាប់ពាន់លានដុល្លារ។
ក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុបានប៉ាន់ប្រមាណថា នៅក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងទិញថាមពលរយៈពេល ៣០ ឆ្នាំរបស់ពួកគេ ក្រុមហ៊ុនអគ្គិសនីគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋរបស់ហ្ស៊កដានីនឹងត្រូវទិញអគ្គិសនីពីក្រុមហ៊ុន Attarat ដែលដឹកនាំដោយចិននាពេលបច្ចុប្បន្នក្នុងអត្រាមួយខ្ពស់ដែលមានន័យថារដ្ឋាភិបាលហ្ស៊កដានីនឹងខាតបង់ប្រាក់ ២៨០ លានដុល្លារជារៀងរាល់ឆ្នាំ។
អ្នកជំនាញផ្នែកថាមពលថា ដើម្បីរ៉ាប់រងការទូទាត់ ហ្ស៊កដានីនឹងត្រូវដំឡើងថ្លៃអគ្គិសនីចំនួន ១៧% សម្រាប់អ្នកប្រើប្រាស់ ដែលនេះជាការប៉ះទង្គិចយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់សេដ្ឋកិច្ចដែលបានហ៊ុមព័ទ្ធរួចទៅហើយដោយបំណុលនិងអតិផរណា។
ទំហំនៃការខាតបង់ទៅចិនបានធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលហ្ស៊កដានីរន្ធត់ចិត្ត។
ក្រសួងថាមពលរបស់ហ្ស៊កដានីបានចាប់ផ្តើមដំណើរការមជ្ឈត្តកម្មអន្តរជាតិប្រឆាំងនឹងក្រុមហ៊ុន អគ្គិសនី Attarat ក្នុងឆ្នាំ ២០២០ «ក្រោមហេតុផលនៃភាពអយុត្តិធម៌ទ្រង់ទ្រាយធំ»។
នៅពេលត្រូវបានសួរថាហេតុអ្វីបានជាហ្ស៊កដានីយល់ព្រមលើកិច្ចសន្យាដ៏ទន់ខ្សោយបែបនេះតាំងពីដំបូងនោះ ក្រសួងថាមពលរបស់ហ្ស៊កដានីបានបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយ ហើយក្រុមហ៊ុនអគ្គិសនីជាតិក៏ដូច្នេះដែរ។ គិតត្រឹមខែមិថុនា សវនាការបានធ្វើឡើងនៅតុលាការមជ្ឈត្តកម្មនៃសភាពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង។
លោក Musa Hantash ភូគព្ភវិទូនៃគណៈកម្មាធិការថាមពលសភាហ្ស៊កដានី បានពណ៌នាកិច្ចព្រមព្រៀងនេះថាជាលទ្ធផលធម្មតានៃអំពើពុករលួយនិងកង្វះជំនាញបច្ចេកទេស។
លោកបានថ្លែងដោយមិនបានបញ្ជាក់លម្អិតថា៖ «វាពិបាកណាស់ក្នុងការបញ្ចុះបញ្ចូលក្រុមហ៊ុនធំៗទាំងនេះឱ្យវិនិយោគនៅហ្ស៊កដានី។ មានរឿងជាច្រើនដែលជួយមនុស្សមួយចំនួនឱ្យរកប្រាក់ចំណេញ»។
មន្ត្រីអាមេរិកបានបង្ហាញថា កិច្ចសន្យារបស់ក្រុមហ៊ុន Attarat នេះគឺជាករណីនៃ «ការទូតអន្ទាក់បំណុល» របស់រដ្ឋាភិបាលចិន។
ក្រសួងការបរទេសចិនបានបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយលើគម្រោង Attarat នេះ។ ប៉ុន្តែបានការពារការវិនិយោគរបស់ចិននៅក្នុងបណ្តាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ដោយបដិសេធការចោទប្រកាន់ដែលថាខ្លួនកំពុងដាក់អន្ទាក់ដៃគូឱ្យជាប់បំណុល និងបានប្រកែកថាប្រទេសចិនមិនដែលបង្ខំ «អ្នកដទៃឱ្យខ្ចីប្រាក់ពីខ្លួននោះទេ»។
ក្រសួងការបរទេសចិនបានបញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖ «យើងមិនដែលភ្ជាប់លក្ខខណ្ឌនយោបាយណាមួយទៅនឹងកិច្ចព្រមព្រៀងប្រាក់កម្ចីទេ»។ ក្រសួងនេះបានទទូចឱ្យស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិជួយផ្តល់ការបន្ធូរបន្ថយបំណុល។
ក្រុមហ៊ុនអគ្គិសនី Attarat បានលើកឡើងថា ខ្លួនរំពឹងថានឹងមានការសម្រេចនៅក្នុងករណីនេះនៅចុងឆ្នាំនេះ។ សេចក្តីសម្រេចរបស់ស្ថាប័ននេះមានកាតព្វកិច្ចតាមផ្លូវច្បាប់និងអាចអនុវត្តបាន។
លោក Maaitah និងមន្ត្រីផ្សេងទៀតរបស់ក្រុមហ៊ុននេះបានច្រានចោលការអះអាងរបស់រដ្ឋាភិបាលហ្ស៊កដានីអំពីការដំឡើងតម្លៃដោយអយុត្តិធម៌ ដោយបានចោទប្រកាន់រដ្ឋាភិបាលហ្ស៊កដានីថាបានដើរចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងរបស់ខ្លួនដោយសារតែទស្សនៈប្រឆាំងនឹងចិន។
លោក Maaitah បាននិយាយថា ចាប់តាំងពីម៉ាស៊ីនភ្លើងដំបូងក្នុងចំណោមពីរគ្រឿងបានដំណើរការកាលពីរដូវស្លឹកឈើជ្រុះឆ្នាំមុនមក រដ្ឋាភិបាលហ្ស៊កដានីបានបង់ប្រាក់ត្រឹមតែពាក់កណ្តាលនៃតម្លៃប្រចាំខែរបស់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះ។
នៅហ្ស៊កដានីនិងបណ្ដាប្រទេសអារ៉ាប់ក្រីក្រផ្សេងទៀតដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ល្បឿននៃការវិនិយោគទុនរបស់ចិនក្នុងពេលប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះបានធ្លាក់ចុះ។
លោក Samer Khraino អ្នកជំនាញកិច្ចការប្រទេសចិនដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងអាម៉ាន់ដែលផ្តោតលើឈូងសមុទ្រពែក្សដែលសម្បូរប្រេង បាននិយាយថា ដោយប្រឈមនឹងការបដិសេធនៅក្រៅប្រទេសនិងការកើនឡើងនៃក្តីបារម្ភនៅក្នុងប្រទេស រដ្ឋាភិបាលចិនកំពុងផ្លាស់ប្តូរវិធីសាស្រ្តរបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់នេះ។ បណ្ដាប្រទេសអ្នកមានដូចជាប្រទេសអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួមនិងប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអូឌីតមិនមានបញ្ហាក្នុងការសងប្រាក់កម្ចីដ៏ធំរបស់ចិនទេ។
សម្រាប់ពេលនេះ ហ្ស៊កដានីហាក់ដូចជាមិនចង់ទទួលយកឱកាសណាមួយទៀតជាមួយចិនទេ។
កាលពីខែឧសភា ក្រុមហ៊ុនទូរគមនាគមន៍របស់ហ្ស៊កដានីឈ្មោះ Orange បានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងថ្មីមួយសម្រាប់ទិញឧបករណ៍បច្ចេកវិទ្យា 5G។ ក្រុមហ៊ុននេះធ្លាប់ជាអតិថិជនជាយូរមកហើយរបស់ក្រុមហ៊ុន Huawei ដែលជាក្រុមហ៊ុនទូរគមនាគមន៍ដ៏ធំរបស់ចិនដែលរងទណ្ឌកម្មរបស់អាមេរិក។
លើកនេះ ក្រុមហ៊ុននេះបានជ្រើសរើសយកក្រុមហ៊ុន Nokia របស់ហ្វាំងឡង់វិញ៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ម៉ែន គឹមសេង
