កាលពីចុងខែមេសា នៅឯវេទិកាកិច្ចប្រជុំប្រចាំឆ្នាំលើកទីពីរ នៅក្រុងប៉េកាំងស្តីពីគម្រោងផ្លូវក្រវាត់ពាណិជ្ជកម្មចិន លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីហ៊ុន សែន បានជីករណ្តៅដាំកូនឈើនៅវាលស្មៅមួយជិតសាលសន្និបាតនៃវេទិកាកិច្ចប្រជុំនោះ ដែលនេះជានិមិត្តរូបនៃការពួតដៃគ្នា ដើម្បីបុព្វហេតុរីកចម្រើនទៅមុខរួមគ្នារវាងកម្ពុជា និងចិន។
ស្របពេលដែលប្រទេសចិនកំពុងតែពង្រឹងការវិនិយោគក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ចធំៗនៅកម្ពុជា ការណ៍នេះបានបង្ហាញឲ្យឃើញថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងអាចមានឥទ្ធិពលជាប្រយោលទៅលើកិច្ចព្រមព្រៀងអាស៊ាននានា ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងផលប្រយោជន៍របស់ចិន។
កត្តាផ្តោតសំខាន់នៃការរឹតបន្តឹងចំណងរបស់ចិនទៅនឹងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍គឺគម្រោងផ្លូវក្រវាត់ពាណិជ្ជកម្មចិន។ ប្រសិនបើគម្រោងនេះទទួលបានជោគជ័យ នោះ សេដ្ឋកិច្ចរបស់បណ្តាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍យឺតជាងគេនានា នៅក្នុងតំបន់ ដូចជាកម្ពុជា នឹងពឹងផ្អែកខ្លាំងទៅលើគម្រោងនោះ ដែលគាំទ្រការសន្មតដែលថាបណ្តាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍យឺតជាងគេទាំងនោះ មានទំនោរទៅតាមការបត់បែនរបស់រដ្ឋាភិបាលចិន។
កម្ពុជាគឺជាប្រទេសទទួលផលប្រយោជន៍ពីគម្រោងផ្លូវក្រវាត់ពាណិជ្ជកម្មរបស់រដ្ឋាភិបាលចិន ដែលត្រូវបានប្រកាសឡើងដោយប្រធានាធិបតីចិនលោក ស៊ី ជីនពីង កាលពីឆ្នាំ២០១៣។ កម្ពុជា ដែលជាមិត្តជិតស្និទ្ធនឹងរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង បានចាត់ទុកគម្រោងនេះថា ជាផ្នែកស្នូលនៃការរៀបចំផែនការនយោបាយរបស់ខ្លួន។
លោកបណ្ឌិតឈាង វណ្ណារិទ្ធិ ប្រធានវិទ្យាស្ថានចក្ខុវិស័យអាស៊ី (Asian Vision Institute) នៅក្រុងភ្នំពេញ យល់ឃើញថា វត្តមាននៃការវិនិយោគរបស់ចិនជាគន្លឹះនៃភាពស្របច្បាប់របស់កម្ពុជាក្នុងបរិបទសេដ្ឋកិច្ច។
«ចិន ក្នុងក្រសែភ្នែកថ្នាក់ដឹកនាំ ឬ Ruling Eliteហ្នឹងចិនគឺជា source of economic legitimacy (ប្រភពនៃភាពស្របច្បាប់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច)»។
ដោយមានលំហូរចូលនៃការវិនិយោគរបស់ចិនកម្ពុជាទទួលបានការវិនិយោគជាច្រើន ជាពិសេសនៅក្នុងផ្នែកសណ្ឋាគារ និងអចលនទ្រព្យ ដើម្បីទទួលអ្នកទេសចរជនជាតិចិន ដែលបានមកខេត្តព្រះសីហនុយ៉ាងច្រើនកុះករ សម្រាប់ការកម្សាន្តក្រោមភ្លើងពណ៌ និងកាស៊ីណូ។
លោក Kavi Chongkittavorn សមាជិកជាន់ខ្ពស់ វិទ្យាស្ថានសន្តិសុខ និងការសិក្សាអន្តរជាតិ នៃសាកលវិទ្យាល័យជូឡាឡុងកន ប្រទេសថៃ ផ្តល់បទសម្ភាសន៍ដល់ VOA ក្នុងសិក្ខាសាលាមួយឯទីក្រុងបាងកក ប្រទេសថៃ កាលពីថ្ងៃទី២៥ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៩។ (កាន់ វិច្ឆិកា/VOA)
លោក Kavi Chongkittakorn សមាជិកជាន់ខ្ពស់វិទ្យាស្ថានសន្តិសុខ និងការសិក្សាអន្តរជាតិនៃសាកលវិទ្យាល័យជូឡាឡុងកន ប្រទេសថៃ បាននិយាយថា ហេតុផលនៅពីក្រោយទំនោររបស់កម្ពុជាទៅកាន់ចិនគឺពាក់ព័ន្ធនឹងសេដ្ឋកិច្ច។
«អាកប្បកិរិយាទោរទន់របស់កម្ពុជាទៅកាន់ចិនគឺផ្សារភ្ជាប់យ៉ាងជិតដិតទៅនឹងសេចក្តីសម្រេចនៅក្នុងការប្រើប្រាស់មូលធនវិនិយោគពីចិន»។
យ៉ាងណាក៏ដោយលោក Chongkittakorn គិតថានៅពេលអនាគត ទំនាក់ទំនងរបស់ចិនជាមួយអាស៊ាននឹងប្រឈម«ការគិតគូរ និងពិនិត្យពិច័យ»ឡើងវិញ។
កាលពីដើមខែឧសភា ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ចំនួនបួនទំព័រ លោក Wang Wentianឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំកម្ពុជា បានបកស្រាយពាក់ព័ន្ធនឹងគោលបំណងក្នុងការបង្កើតសហគមន៍ជោគវាសនារួមគ្នាកម្ពុជាចិន។ ផែនការសកម្មភាពក្នុងការបង្កើតសហគមន៍នេះមានលក្ខណៈ«ពេញលេញ ពិតប្រាកដ ស៊ីជម្រៅ និងមានលក្ខណៈខ្ពស់» ហើយនឹងធ្វើឡើងអំឡុងឆ្នាំ២០១៩ និង២០២៣។
លោក Wentian បានបកស្រាយថាសហគមន៍នេះ «នឹងជួយឲ្យទំនាក់ទំនងចិននិងកម្ពុជាធ្វើដំណើរទៅមុខកាន់តែវែងឆ្ងាយ និងមានស្ថិរភាព»។
លោកបណ្ឌិត អ៊ា សុផល សាស្រា្តចារ្យផ្នែកការទូត និងកិច្ចការអន្តរជាតិនៅមហាវិទ្យាល័យ Occidental ទីក្រុង Los Angeles រដ្ឋ California សហរដ្ឋអាមេរិក មានមន្ទិលលើការផ្តួចផ្តើមបង្កើតសហគមន៍ជោគវាសនារួមគ្នាកម្ពុជាចិននេះ។ លោកសួរថា តើការណ៍នេះនឹងអាចធ្វើឲ្យកម្ពុជាធ្លាក់ក្នុងអំណាចចិនកាន់តែខ្លាំងឡើង ឬយ៉ាងណា?
ក្នុងសារអេឡិចត្រូនិកជាភាសាអង់គ្លេសផ្ញើមួយមកកាន់ VOA និងត្រូវបានប្រែសម្រួលជាភាសាខ្មែរ លោកសុផលបានសរសេរថា៖
«ប្រសិនបើបញ្ហានេះស្តាប់មើលទៅដូចជាការរៀបការ អ៊ីចឹងពិតណាស់គឺគ្មានការលែងលះនោះទេ! ការរឹតបន្តឹងចំណងនឹងមានកាន់តែខ្លាំងជាងនេះ។ ប៉ុន្តែឃ្លាថា «សហគមន៍ជោគវាសនារួមគ្នា»ត្រូវបានផ្តួចផ្តើមឡើងកាលពីឆ្នាំមុនមកម្ល៉េះ ហើយជាមួយកម្ពុជា វាស្តាប់មើលទៅហាក់ដូចជារួមគ្នា … ជាប្រទេសតែមួយឬ?»
លោកផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានច្រានចោលការអះអាងដែលថាកម្ពុជាបានធ្លាក់ចូលក្នុងលំហក្តោបក្តាប់របស់ចិន ដោយលោកបាននិយាយថា៖ «ភាសាទាំងអស់ដែលលើកឡើងនេះគ្រាន់តែជាអ្នកនាំពាក្យ ឬអ្នកប្រឆាំងជាមួយចិនទេ»។
រូបឯកសារ៖ មេដឹកនាំនៃប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ានថតរូបរួមគ្នាមួយ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលលើកទី៣៣ នៅប្រទេសសិង្ហបុរី កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩។
នៅពេលកម្ពុជាធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននៅឆ្នាំ២០១២ អំឡុងពេលដែលជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងត្រូវបានពិភពលោកយកចិត្តទុកដាក់នោះ នៅថ្ងៃបញ្ចប់នៃកិច្ចប្រជុំកំពូល និងជាលើកដំបូងនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តនោះ អាស៊ានខកខានក្នុងការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមទេ។
នៅគ្រានោះ អាស៊ានក៏បានខកខានក្នុងការព្រមព្រៀងលើក្រមប្រតិបត្តិដើម្បីបន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹងទាក់ទងបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង ទីដែលបណ្តាប្រទេសសមាជិកអាស៊ានចំនួនបួនមានការទាមទារជាន់គ្នាជាមួយចិន។
ក្រុមអ្នកវិភាគក្នុងតំបន់បានចង្អុលបង្ហាញថា អាកប្បកិរិយារបស់កម្ពុជាអំឡុងពេលកិច្ចប្រជុំ ដែលហាក់ដូចជាគាំទ្រជំហររបស់ចិនពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង ជាហេតុផលមួយនៅពីក្រោយការខកខាននោះ។ កម្ពុជាបានជំទាស់មិនឱ្យនិយាយដល់បញ្ហាជម្លោះនោះទេ ក្នុងខណៈពេលដែលហ្វីលីពីន និងវៀតណាមចង់ឱ្យអាស៊ានជំទាស់នឹងការទាមទាររបស់ចិនដែលចង់ឱ្យដោះស្រាយបញ្ហានេះទ្វេភាគី។
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានច្រានចោលការលើកឡើងខាងលើ និងបាននិយាយថា ខ្លួនព្យាយាមសម្រាលទម្ងន់ជម្លោះទៅវិញទេ។
រូបឯកសារ៖ លោក អ៊ា សុផល សាស្រ្តាចារ្យនៃមហាវិទ្យាល័យ Occidental College និយាយនៅឯមូលនិធិ Heritage កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០១៨។ (ស្រេង លក្ខិណា/VOA)
លោកអ៊ា សុផល សាស្រា្តចារ្យផ្នែកការទូត និងកិច្ចការអន្តរជាតិ បានលើកឡើងពីភាពរាំងស្ទះដែលអាចកើតមានឡើងដល់ដំណើរការរបស់អាស៊ាន ខណៈដែលកម្ពុជាកំពុងទទួលរងឥទ្ធិពលខ្លាំងពីប្រទេសចិន។
លោកអ៊ា សុផលបានសរសេរថា៖
«ឥឡូវនេះ អាស៊ានកំពុងតែប្រេះស្រាំ ហើយជាមួយនឹងចិនជិះពីក្រោយ អាស៊ានក្នុងឋានៈជាក្រុមផ្អែកលើការព្រមព្រៀងជារួម (កុងសង់ស៊ីស)ក្នុងតំបន់ មិនអាចមានដំណើរការទៅមុខនោះទេ ដោយសារកម្ពុជាជាសមាជិក ដែលជាប្រទេសបង្កឲ្យមានការខកខាន»។
កម្ពុជាបានរងការរិះគន់សារជាថ្មីម្តងទៀតនៅអំឡុងពេលកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាស៊ានលើកទី៤៩ នៅក្រុងវៀងចន្ទន៍ ប្រទេសឡាវ កាលពីឆ្នាំ២០១៧ ចំពោះការបង្អាក់ផ្នែកភាសាលើកឡើងនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមអាស៊ានពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងដ៏ចម្រូងចម្រាស។ ការណ៍នេះកើតមានឡើងតែប៉ុន្មានសប្តាហ៍ប៉ុណ្ណោះ បន្ទាប់ពីមានសេចក្តីសម្រេចពីតុលាការអន្តរជាតិដែលបានច្រានចោលការទាមទារដែនទឹកដោយរដ្ឋាភិបាលចិន។
លោកអ៊ា សុផល បានសរសេរថា៖
«ទំនាក់ទំនងចិននិងកម្ពុជាគឺកាន់តែជិតស្និទ្ធជាងពេលណាៗទាំងអស់ ហើយប្រហែលជាជិតស្និទ្ធជាងអំឡុងឆ្នាំ១៩៧៥និង១៩៧៩ទៅទៀត។ តាមរយៈទំនាក់ទំនងអាស៊ាននិងចិននាពេលបច្ចុប្បន្ន និងអភិបាលកិច្ចអាស៊ាន ដែលតែងតែផ្តោតលើការព្រមព្រៀងទាំងស្រុងពីសំណាក់ភាគីទាំងអស់នោះ នោះកម្ពុជាអាចបង្អាក់អាស៊ានបាន»។
លោកផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានប្រាប់ VOA ថា កម្ពុជាមិនមានគោលបំណង«បំផ្លាញមិត្តភាពរវាងអាស៊ាននិងសមាជិកអាស៊ាននោះទេ» ហើយថា ប្រទេសចិនគឺគ្រាន់តែជា«ដៃគូពិភាក្សា និងអភិវឌ្ឍន៍»ប៉ុណ្ណោះ។
ជាការណ៍ពិត មិនត្រឹមតែកម្ពុជានោះទេដែលមានទំនោរទៅកាន់ប្រទេសចិននោះ ប្រទេសឡាវ មីយ៉ាន់ម៉ា ប្រ៊ុយណេ ហាក់ដូចជាស្ថិតនៅលើមាគ៌ាដូចគ្នានេះផងដែរ។
សម្រាប់លោកអ៊ា សុផល ការណ៍នេះមានន័យថា ទោះបីចិនមិនអាចបោះឆ្នោតបានក៏ដោយ ក៏ចិនអាចជំរុញឲ្យ«មានការបោះឆ្នោតសម្របតាមគោលការណ៍ខ្លួន ដោយប្រើអំណាចផងដែរ»។
លោកក៏ចង្អុលបង្ហាញថា តាមរយៈហេតុផលនេះ «ចិនងាយនឹងទទួលបានសំឡេងគាំទ្រច្រើន និងអាចគ្រប់គ្រងក្តារអុកនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍បាន»។
រូបឯកសារ៖ មេបញ្ជាការយោធាចិនលោក Zhang Jian និងលោកឧត្តមសេនីយ៍ ប៉ុល សារឿន អគ្គមេបញ្ជាការកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ ចូលរួមសមយុទ្ធយោធារវាងចិននិងកម្ពុជា នៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៨។
ការប្រទាក់ក្រឡាគ្នាផ្នែកសន្តិសុខក្នុងតំបន់?
នៅក្នុងបទសម្ភាសន៍ផ្តាច់មុខមួយជាមួយ VOA នៅទីស្នាក់ការអ.ស.ប.ក្នុងទីក្រុងញូវយ៉កកាលពីខែមេសារដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិលោកទៀ បាញ់ បានច្រានចោលការព្រួយបារម្ភដែលថា គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍របស់ចិននៅខេត្តកោះកុងអាចត្រូវបានប្រើប្រាស់សម្រាប់ហេតុផលយោធា ហើយលោកបានលើកឡើងសារជាថ្មីអំពីការប្តេជ្ញារបស់កម្ពុជានៅក្នុងការរក្សាបូរណភាពទីកដី មិនឲ្យមានការប្រើប្រាស់ជាមូលដ្ឋានយោធាបរទេស។
ក្រុមហ៊ុនចិនឈ្មោះ Union Development Group ត្រូវបានរាយការណ៍ថា បានគ្រប់គ្រងលើដីទំហំ៤៥.០០០ហិចតា ក្នុងនោះរួមមាន២០ភាគរយជាតំបន់ឆ្នេរនៅខេត្តកោះកុង។ ដីនោះនឹងត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់វិស័យអេកូទេសចរណ៍ និងសម្រាកលំហែកាយតែប៉ុណ្ណោះ។ នេះបើយោងទៅតាមលោករដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិ ទៀ បាញ់។
របាយការណ៍ព័ត៌មានឲ្យដឹងថា មួយភាគធំនៃប្រាក់វិនិយោគចំនួន៣,៨ពាន់លានដុល្លារដោយក្រុមហ៊ុនខាងលើនេះ នឹងត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សាងសង់ព្រលានយន្តហោះអន្តរជាតិនិងកំពង់ផែទឹកជ្រៅដែលបានបង្កឲ្យមានការព្រួយបារម្ភអំពីការប្រើប្រាស់ដើម្បីហេតុផលយោធានៅថ្ងៃអនាគត។
តែពីរថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ បន្ទាប់ពីការប្រារព្ធខ្នាតធំនៃពិធីរំឭកខួបនៃការរំដោះកម្ពុជាចេញពីរបបខ្មែរក្រហមនៅថ្ងៃ៧មករា ឆ្នាំ១៩៧៩ មានរបាយការណ៍ថា នាវាប្រយុទ្ធធំៗរបស់ចិនចំនួនបីគ្រឿងបានមកសំចតនៅកំពង់ផែខេត្តព្រះសីហនុ។ ហើយកាលពីខែមីនា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏បានធ្វើ «សមយុទ្ធនាគមាស» ដែលជាសមយុទ្ធយោធារួមជាមួយចិន ធំជាងគេបង្អស់មកទល់ពេលនេះផងដែរ។
កាលពីខែមិថុនាឆ្នាំ២០១៨ រដ្ឋាភិបាលចិនក៏បានប្តេជ្ញាផ្តល់ជំនួយយោធាចំនួន ១០០លានដុល្លារបន្ថែមទៀត បន្ទាប់ពីដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់រដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិចិនលោក Wei Fenghe មកកាន់កម្ពុជា។ ការប្តេជ្ញាពង្រឹងវិស័យការពារជាតិ និងសន្តិសុខក៏ត្រូវបានលើកឡើងនៅក្នុងសេចក្តីការណ៍រួម ក្នុងអំឡុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីហ៊ុន សែន ទៅកាន់ប្រទេសចិន កាលពីខែមករាឆ្នាំនេះផងដែរ។
លោកអ៊ា សុផល សាស្រា្តចារ្យផ្នែកការទូត និងកិច្ចការអន្តរជាតិ បានលើកឡើងថា ឥទ្ធិពលរបស់ចិនក៏នឹងជ្រាបចូលទៅក្នុងបរិបទសន្តិសុខផងដែរ ដោយសារតែកង្វះប្រសិទ្ធភាពនៃវេទិកាសន្តិសុខអាស៊ាន។
«នេះមានន័យថា ចិនឥឡូវនេះកំពុងតែពង្រីកខ្លួនលើសពីដែនសេដ្ឋកិច្ច និងចូលទៅក្នុងដែនសន្តិសុខ ដែលនឹងមានគ្រោះថ្នាក់សម្រាប់អាស៊ាន។ វេទិកាសន្តិសុខអាស៊ាននឹងមិនមានន័យច្រើនទេ»។
រូបឯកសារ៖ នាយករដ្ឋមន្ត្រីវៀតណាម លោក ង្វៀន សួនហ៊្វុក (Nguyen Xuan Phuc) (ឆ្វេង) និយាយជាមួយនឹងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នៅក្នុងពិធីចុះហត្ថាលេខាមួយ នៅការិយាល័យនាយករដ្ឋមន្ត្រី ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃអង្គារ ទី២៥ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧។
ងាកចេញពីរដ្ឋាភិបាលហាណូយទៅរដ្ឋាភិបាលប៉េកាំង?
បែបផែន «ចំណងមិត្តភាពយូរយារ» រវាងកម្ពុជា និងវៀតណាម ចាប់តាំងពីវៀតណាមបានរំដោះកម្ពុជាចេញពីកណ្តាប់ដៃពួកខ្មែរក្រហមនៅឆ្នាំ១៩៧៩ មកទល់ពេលនេះ អាចរងការប៉ះទង្គិចផងដែរ ប្រសិនបើទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជានិងចិនកាន់តែជិតស្និទ្ធជាងនេះ។
វៀតណាមដែលជាសមាជិកអាស៊ានមួយទៀតគឺជាគូប្រជែងដ៏មុតមាំមួយរបស់ចិន ខណៈពេលមានជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ ប្រសិនបើចិនក្តោបក្តាប់កម្ពុជាតាមរយៈអំណាចសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយ នោះចំណុចផ្តោតនឹងមានផលប៉ះពាល់រយៈពេលវែងទៅលើទំនាក់ទំនងកម្ពុជា និងវៀតណាម។
លោកអ៊ា សុផល បានសរសេរថា៖
«សេណារីយ៉ូអាក្រក់បំផុតនោះគឺថា អាស៊ាននឹងមានភាពរអាក់រអ៊ួលជាងពេលនេះទៅទៀត ឬប្រហែលជាមានការបែកបាក់អាស៊ាន ឬអាស៊ានក្លាយជាឧបករណ៍មួយរបស់ចិន។ ប៉ុន្តែបញ្ហានេះនឹងត្រូវដើរកន្លងខ្មោចប្រទេសវៀតណាមសិន»។
សេចក្តីប្រកាសការទូតមួយដែលមិនត្រូវបានចេញជាសាធារណៈ ដែល VOA ទទួលបាន បានបង្ហាញថា បញ្ហាព្រំដែនកាលពីឆ្នាំមុនបាននាំឲ្យមានការឆ្គាំឆ្គងដាក់គ្នា បន្ទាប់ពីយោធាវៀតណាមបានបោះបង្គោលព្រំដែនជាឯកតោភាគីនៅតាមបណ្តោយព្រំដែនឆ្នេរកម្ពុជា ដែលកំពុងមានភាពចម្រូងចម្រាស។
នៅក្នុងលិខិតមួយទៅកាន់ស្ថានទូតវៀតណាម កាលពីថ្ងៃទី២៣ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ក្រសួងការបរទេសកម្ពុជាបានទាមទារឲ្យវៀតណាមដកចេញបង្គោលព្រំដែន ដែលត្រូវបានបោះនៅតំបន់ព្រំដែនទឹក ដែលមិនទាន់បានគូសកំណត់ជាផ្លូវការ។
ក្នុងលិខិតនោះ មន្រ្តីកម្ពុជាមួយរូបបានអះអាងថា រដ្ឋាភិបាលភ្នំពេញបានធ្វើកិច្ចពិភាក្សាជាមួយរដ្ឋាភិបាលក្រុងហាណូយពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហានេះ។ មកទល់ពេលនេះ គ្មានការលើកឡើងពីជម្លោះពាក់ព័ន្ធនឹងការបោះបង្គោលដោយប្រទេសវៀតណាម និងមិនទាន់មានភាពច្បាស់លាស់នៅឡើយទេថា មានការព្រមព្រៀងតាមការទាមទាររបស់កម្ពុជាឲ្យមានការដកបង្គោលនោះ។
នៅពេលសួរថា តើទំនាក់ទំនងកាន់តែជិតស្និទ្ធរវាងកម្ពុជា និងចិនមានការប៉ះពាល់ដល់កម្រិតណាទៅលើទំនាក់ទំនងកម្ពុជា និងវៀតណាម លោកអ៊ា សុផល បានលើកឡើងថា៖
«វៀតណាមមិនសប្បាយចិត្តនោះទេ។ ប៉ុន្តែតើវៀតណាមអាចធ្វើអ្វីបានទៅ? ងាកទៅរកពួតដៃជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក? ឬបង្អាក់ថ្នាក់ដឹកនាំរបស់កម្ពុជា ដែលមានទំនោរទៅចិន? ខ្ញុំគិតថា ទាំងអស់គ្នាត្រូវតែរៀនរួមរស់ជាមួយគ្នា ហើយវាមិនងាយស្រួលនោះទេ ក្នុងការកាត់ផ្តាច់ពីរដ្ឋមួយដែលធ្លាប់មកសុំជំនួយពីខ្លួន។ អ្នកចង់ឲ្យរដ្ឋនោះស្ថិតនៅក្នុងគន្លងរបស់អ្នក ប្រសិនបើអ្នកជាវៀតណាម»។
ខណៈដែលចិនកំពុងពង្រឹងអំណាចសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនជាលក្ខណៈយុទ្ធសាស្រ្តនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាននោះចង់មិនចង់គឺចិនមានទំនោរនៅក្នុងការពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាដែលទាក់ទិននឹងខ្លួន និងទាក់ទិននឹងតំបន់។ ការប្រឡូកប្រទាក់ក្រឡាគ្នា និងការប៉ះទង្គិចគ្នាងាយនឹងកើតឡើងប្រសិនបើផលប្រយោជន៍ផ្សេងៗមិនស្ថិតលើមាគ៌ាស្របគ្នា។ ហើយការណ៍នេះក៏នឹងជាការសាកល្បងមួយទៅលើភាពរឹងមាំ និងសាមគ្គីភាពរបស់អាស៊ាន។
ដោយបង្ហាញមន្ទិលអំពីរាល់ជំនួយរបស់ប្រទេសមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចលោក ឈាង វណ្ណារិទ្ធិ បាននិយាយថា៖
«ធម្មតាទេ ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត អត់មានមហាអំណាចណាគាត់ទៅជួយដោយស្មោះត្រង់ដល់ប្រទេសតូចទេ។ ប្រទេសតូចហ្នឹងត្រូវខំប្រឹងរួបរួមគ្នាដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍គ្នា»៕
អត្ថបទនេះផលិតឡើងដោយមានការគាំទ្រពីគម្រោងរបស់កម្មវិធី Reporting ASEAN ពាក់ព័ន្ធនឹងប្រទេសកម្ពុជា ឡាវ មីយ៉ាន់ម៉ា និងវៀតណាម ដោយមានការសហការពី Lower Mekong Initiative និង US States department។ Reporting ASEAN រៀបចំដោយ Probe Media Foundation Inc។