មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់នៃគណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ (LDP) បានលើកឡើងថា មានការចល័តមនុស្សមកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតក្នុងឃុំសង្កាត់មួយចំនួន កាលពីខែតុលា ដែលពួកគេថាមានចេតនាកេងចំណេញសំឡេងឆ្នោត។
ក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានមួយនៅថ្ងៃពុធនេះ លោក អ៊ី សាំងឡេង ជាអនុប្រធានគណបក្ស LDP បានថ្លែងថាលោកមាន «ភស្តុតាងច្បាស់លាស់» ដែលបញ្ជាក់ថា ពិតជាមានមនុស្សជាង៣ពាន់នាក់ដែលមិនមែនជាអ្នករស់នៅក្នុងឃុំសង្កាត់ ប៉ុន្តែពួកគេអាចចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតបាន នៅពេលគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតគ.ជ.ប បានរៀបចំការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មី។ លោកបន្តថា ការរកឃើញនេះមិនមែនជាការប្តូរទីតាំងធម្មតារបស់ប្រជាពលរដ្ឋនោះទេ គឺក្នុងគោលបំណងធានាចំនួនមនុស្សបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សណាមួយ ដែលលោកថាជាការបង្កើនសំឡេងឆ្នោតក្នុងតំបន់នោះ។
មន្រ្តីគណបក្ស LDP រូបនោះលើកឡើងទៀតថា ភាពមិនប្រក្រតីនេះ នាំឲ្យគណបក្សរបស់លោកសម្រេចដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅ គ.ជ.ប ក្រោយមានរបាយការណ៍ពីមន្រ្តីបក្ស ដែលបានសង្កេតការណ៍ការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនេះ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងសម្រេចចិត្តប្តឹង ទីមួយវាប៉ះពាល់ខ្លាំងដល់លទ្ធផលបោះឆ្នោត។ ទីពីររឿងហ្នឹង វាខុស[ច្បាប់]មែន។ វាខុសមែន វាខុសម៉េច? គឺជាការលួចបន្លំឆន្ទៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងមូលដ្ឋានខ្លាំងណាស់។ បើបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ ប្រជាពលរដ្ឋចង់រើសមេឃុំនេះ បែរទៅជាប់មេឃុំនោះ។ បើបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិ ប្រជាពលរដ្ឋសំឡេងភាគច្រើនគាំទ្រតំណាងរាស្រ្តគណបក្សនេះ បែរជាគណបក្សនេះច្រើនជាងយើងវិញទៅ»។
លោកបន្តថាគណបក្សបានស៊ើបអង្កេតឃើញថា មនុស្សទាំងនោះមិនមានលំនៅឋានរស់នៅក្នុងកន្លែង ដែលពួកគេចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត។ លោកថា ប្រសិនបើ គ.ជ.ប ស៊ើបអង្កេតពិតប្រាកដ នឹងរកឃើញភាពមិនប្រក្រតីនោះ។
លោក អ៊ី សាំងឡេង បញ្ជាក់ថា៖ «តែស៊ើបអង្កេតទៅ ប្រាកដជាឃើញថាអត់នៅមែនហើយ។ ព្រោះយើងទៅមើលផ្ទាល់។ យើងច្រោះច្រើនតង់ណាស់។ ទីមួយបងប្អូនយើងនៅកន្លែងសង្កេតការណ៍ចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតហ្នឹង ឃើញភាពមិនប្រក្រតី ឃើញឯកសារមិនប្រក្រតី ឃើញទំនោរមកមិនប្រក្រតីដឹកមនុស្សមកច្រើន។ បានទៅស៊ើបអង្កេតដល់ផ្ទះទៀត [អត់ឃើញមាននៅផ្ទះ] មានន័យថាយើងទុកចិត្តណាស់។ ៣ពាន់នាក់ជាងប្រាកដជាអត់នៅទេ»។
មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់នៃគណបក្ស LDP រូបនោះបន្ថែមថា គោលបំណងនៃការប្តឹងនេះ ដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋបានដឹងអំពីការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ដែលលោកថាមានភាពមិនប្រក្រតីនៃការនាំមនុស្សមកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ខណៈពួកគេមិនមែនជាប្រជាជន ឬអ្នកស្នាក់នៅក្នុងតំបន់នោះ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «អញ្ចឹងយើងសង្ឃឹមថា បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរយល់ដឹងថា ការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតដែលខ្លួនមិនមានទីលំនៅក្នុងឃុំសង្កាត់នោះពិតប្រាកដ គឺជារឿងខុសច្បាប់យ៉ាងជាក់ច្បាស់។ ឲ្យមេឃុំចៅសង្កាត់ គាត់ដឹងខ្លួនគាត់ផង ថាគាត់កំពុងតែធ្វើកិច្ចការងារបំពានច្បាប់ហើយ»។
លោក អ៊ី សាំងឡេង ក៏បានលើកឡើងថា មានការដឹកកងកម្លាំងនគរបាលមកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ហើយធ្វើឡើងទាំងយប់ងងឹតទៀតផង។
នៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាននាព្រឹកថ្ងៃពុធនេះ ក្រុមការងាររបស់គណបក្ស ក៏បានបង្ហាញទាំងរូបភាព និងវីដេអូ ដែលពួកគេថតបាន ទាក់ទងនឹងភាពមិនប្រក្រតីនៃការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត អ្នកដែលមិនមានលំនៅឋានក្នុងឃុំសង្កាត់។
កាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០១៨ គឺមុនការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិ VOA បានស៊ើបអង្កេតការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតមួយ ដោយរកឃើញអំពីការនាំទាហាន និងគ្រួសាររបស់ទាហាន មកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅក្នុងឃុំត្រាំសសរ ស្រុកស្រីស្នំ ខេត្តសៀមរាប។ មេប៉ុស្តិ៍ឃុំត្រាំសសរបានបញ្ជាក់អាសយដ្ឋានរបស់ទាហានជាង២០០នាក់ កាលនោះ ដើម្បីពួកគេអាចបោះឆ្នោតនៅទីនោះបាន ហើយការដែលពួកគេចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅឃុំនោះ ប៉ូលិសថាដើម្បីត្រៀម«ការពារការបោះឆ្នោត»។
លោក ហង្ស ពុទ្ធា ជាសមាជិកជាន់ខ្ពស់ម្នាក់នៃស្ថាប័ន គ.ជ.ប និងជាអ្នកនាំពាក្យ ថ្លែងប្រាប់ VOA នៅថ្ងៃពុធនេះថា ជានីតិវិធីនៃការចុះឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោត អ្នកដែលមានអាសយដ្ឋានក្នុងឃុំសង្កាត់ ឬក៏តាំងទីសំណាក់ក្នុងតំបន់នោះលើសពី៣០ថ្ងៃ អាចចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតបាន ក្រោយមានការបញ្ជាក់ការស្នាក់នៅពីប៉ុស្តិ៍ប៉ូលិសក្នុងឃុំសង្កាត់នោះ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «អ្នកខ្លះគាត់ចាប់អារម្មណ៍តែមានអាសយដ្ឋានក្នុងឃុំសង្កាត់ទេ។ គាត់អត់គិតដល់ទីសំណាក់ទេ។ អញ្ចឹងបើសិនជាកម្មករគាត់អញ្ជើញមកពីខេត្តផ្សេងៗ គាត់មកស្នាក់នៅក្នុងឃុំសង្កាត់ហ្នឹងលើសពី៣០ថ្ងៃ ខាងអាជ្ញាធរគេមានសិទ្ធិក្នុងការចុះឈ្មោះឲ្យហើយ»។
លោក ហង្ស ពុទ្ធា ឲ្យដឹងទៀតថា ករណីដែលប៉ូលិស ឬទាហាន មកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅតំបន់ណាមួយជាក់លាក់ ដោយសារពួកគេមានបន្ទាយទាហាននៅតំបន់នោះ ដែលត្រូវការពារជាប់លាប់ ឬមួយទៀតដោយសារពួកគេតម្រូវឲ្យមកការពារនៅតំបន់នោះ នៅថ្ងៃបោះឆ្នោត។
លោកបន្ថែមថា៖ «ក្នុងករណីមានការបោះឆ្នោត គឺមេបញ្ជាការនឹងចាត់ឲ្យគាត់នៅប្រចាំការក្នុងបន្ទាយជាដើមអី គឺគាត់មានសិទ្ធិចុះឈ្មោះនៅក្នុងឃុំសង្កាត់ហ្នឹងបាទ»។
ពាក្យបណ្តឹងជាង១០០ របស់គណបក្ស LDP ត្រូវបាន គ.ជ.ប ច្រានចោល ហើយក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ដែលជាស្ថាប័នត្រួតពិនិត្យពាក្យបណ្តឹងរបស់គណបក្សនយោបាយ ក៏បានច្រានចោលទាំងស្រុងនូវពាក្យបណ្តឹងរបស់គណបក្សផងដែរ។
មិនតែប៉ុណ្ណោះ កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែធ្នូ គ.ជ.ប ក៏បានប្តឹងលោក អ៊ី សាំងឡេង អនុប្រធានគណបក្ស LDP ដែលបានធ្វើសន្និសីទនៅថ្ងៃពុធនេះ ទៅតុលាការរាជធានីភ្នំពេញ ពីបទចោទប្រកាន់ចំនួន៣ គឺ«បរិហារកេរ្តិ៍ជាសាធារណៈ ជេរប្រមាថជាសាធារណៈ និងញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍» ពាក់ព័ន្ធនឹងការថ្លែងជាសាធារណៈរបស់លោក។
លោក កន សាវាង្ស អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេតនៃអង្គការខុមហ្វ្រែលដែលឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត មានប្រសាសន៍ថា កន្លងទៅ ក្រុមការងាររបស់អង្គការក៏បានរកឃើញចំណុចខ្លះ ទាក់ទងនឹងការមិនមានលំនៅឋានក្នុងឃុំសង្កាត់ តែអាចចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតបាន។
លោកប្រាប់ VOA ថា៖ «ជាក់ស្តែងយើងរកឃើញថាមានឈ្មោះខ្លះហ្នឹង ក៏មិនស្ថិតនៅក្នុងឃុំសង្កាត់ហ្នឹងដែរ។ ក៏ប៉ុន្តែកម្រិតក្នុងប៉ុនណា យើងមិនអាចធ្វើការវាយតម្លៃបានច្រើនទេ។
លោកឲ្យដឹងទៀតថា កន្លងទៅ ក៏មានការចុះឈ្មោះកងកម្លាំងដែលត្រូវបានអាជ្ញាធរចាត់ចែងសម្រាប់ការពារនៅពេលបោះឆ្នោត ដែលពួកគេត្រូវចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅតំបន់ជិតបំផុត ដើម្បីអាចចូលរួមបោះឆ្នោតបានងាយស្រួល។
លោក កន សាវាង្ស បន្ថែមថា ករណីផ្សេងទៀត ដូចជាក្រុមគ្រួសារ ឬក៏អ្នកពាក់ព័ន្ធនឹងបេក្ខជនឈរឈ្មោះឲ្យគេបោះឆ្នោត ដូច្នេះក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេត្រូវទៅចុះឈ្មោះនៅក្នុងតំបន់នៃខេត្តនោះ ដើម្បីអាចទៅបោះឆ្នោតបាន។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «អញ្ចឹងករណីបែបហ្នឹង បើយើងទៅរកមនុស្សដែលរស់នៅក្នុង[ឃុំសង្កាត់ឲ្យពិតប្រាកដ គឺរកអត់ឃើញទេ»។
ទោះជាយ៉ាងណា អ្នកសង្កេតការណ៍ការបោះឆ្នោតរូបនោះ ជំរុញឲ្យមានការធានាថា កុំឲ្យមានឈ្មោះបោះឆ្នោតពីរកន្លែង ប្រសិនបើមានការប្តូរទីលំនៅឋាន ហើយត្រូវបញ្ជាក់ហេតុផលសមរម្យសម្រាប់កងកម្លាំងដែលជាអ្នកការពារនៅតំបន់នោះ ដើម្បីកុំឲ្យគណបក្សនយោបាយយល់ច្រឡំ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ក៏ប៉ុន្តែបើសិនជាហេតុផលទាំងនេះមិនមានទេ ហើយរកឃើញថាអ្នកទាំងអស់ហ្នឹង គឺជាហេតុផលនយោបាយមួយ ដែលមិនមែនជាអ្នកមកស្នាក់នៅ នៅហ្នឹងផង ហើយពុំមែនជាអ្នកសន្តិសុខការពារផង ហើយអាចទៅបោះឆ្នោតនៅហ្នឹង អាហ្នឹងជាបញ្ហានយោបាយមួយ ដែលគ.ជ.ប ត្រូវតែពិនិត្យមើល»។
លោក អេង ឆៃអ៊ាង អនុប្រធានគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ប្រាប់ VOA ថា គ.ជ.ប បច្ចុប្បន្ននេះ«មិនអាចយកការបាន»សម្រាប់ការបោះឆ្នោតមួយដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ទេ ដោយសារសមាសភាពនៃសមាជិកថ្នាក់ដឹកនាំស្ថាប័ននេះ គ្រប់គ្រងដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងដឹងថាអំណាចទាំងអស់ហ្នឹង វាស្ថិតក្នុងដៃគណបក្សប្រជាជន កណ្តាប់ដៃលោក ហ៊ុន សែន។ អញ្ចឹងលោក ហ៊ុន សែន ធ្វើអ្វីៗតាមអំពើចិត្ត។ យើងដឹងហើយ ដូចការរៀបចំការបោះឆ្នោតហ្នឹង វាជារឿងឡប់ឡែហើយ។ វាអត់មានអីក្រៅពី]ការបោះឆ្នោតក្លែងក្លាយ ដើម្បីបំភ័ន្តមតិសាធារណៈជាតិនិងអន្តរជាតិ។ យើងមិនចាំបាច់និយាយទៅដល់ការចុះឈ្មោះ ការអីទេ»។
លោក អេង ឆៃអ៊ាង បន្តថា កាលពីកន្លងទៅ គណបក្សប្រឆាំងបានទាមទារឲ្យមានការកែទម្រង់ គ.ជ.ប រហូតដល់មានការផ្លាស់ប្តូរសមាសភាពថ្នាក់ដឹកនាំ ដោយមានសមាភាពស្មើគ្នាមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានិងគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ។ ប៉ុន្តែបក្សសង្រ្គោះជាតិបានបាត់បង់សមាសភាពរបស់ខ្លួនពី គ.ជ.ប នៅពេលស្ថានភាពនយោបាយមិនល្អ ហើយគណបក្សប្រឆាំងត្រូវបានរំលាយចោល កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧។
ចំពោះការលើកឡើងថា ស្ថាប័ន គ.ជ.ប មិនឯករាជ្យ លោក ហង្ស ពុទ្ធា អ្នកនាំពាក្យស្ថាប័ននេះ ឆ្លើយតបថា នេះជា«រឿងដដែល» ដែលលោកថាជា«យុទ្ធសាស្រ្តនៃបុរេវិនិច្ឆយ» ប្រសិនគណបក្សរបស់ខ្លួនមិនឈ្នះការបោះឆ្នោត។
ដំណើរការពិនិត្យឈ្មោះ និងចុះឈ្មោះក្នុងបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោត បានប្រព្រឹត្តទៅទូទាំងប្រទេសរយៈពេល១៩ថ្ងៃ ចាប់ផ្តើមពីថ្ងៃទី១ ដល់ថ្ងៃទី១៩ ខែតុលា។ គ.ជ.ប ឲ្យដឹងថា អ្នកបោះឆ្នោតចំនួនជាង១៥ម៉ឺននាក់ អាចនឹងត្រូវលុបចេញពីបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២០។ ចំនួននេះសំដៅដល់អ្នកទទួលមរណភាព ផ្លាស់ប្តូរលំនៅឋាន បានចុះឈ្មោះលើសពីមួយកន្លែង និងត្រូវបានដកហូតសិទ្ធិបោះឆ្នោតជាបណ្តោះអាសន្ន។
គ.ជ.ប ឲ្យដឹងទៀតថា ខ្លួនបានទទួលពាក្យបណ្តឹងសរុបប្រមាណ១៤០បណ្តឹង ក្នុងនោះភាគច្រើនលើសលប់ប្តឹងដោយគណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ ទាក់ទងនឹងសុំឲ្យលុបឈ្មោះប្រជាពលរដ្ឋដែលមិនមានលក្ខខណ្ឌលំនៅឋាន៕
