កំណត់និពន្ធ៖ សហរដ្ឋអាមេរិកបានជួយប្រទេសកម្ពុជាដោះមីននិងយុទ្ធភណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះជាច្រើនដោយបានចំណាយអស់ទឹកប្រាក់ជាង៦០លានដុល្លារក្នុងរយៈពេលជាង២០ឆ្នាំនេះ។ កាលពីប៉ុន្មានសប្តាហ៍កន្លងទៅនេះលោកឧត្តមនាវីត្រីSamuel Perez ឧបការីរងនៃក្រសួងការបរទេសបានទៅធ្វើទស្សនកិច្ចប្រទេសកម្ពុជានិងឡាវដើម្បីពិនិត្យមើលលទ្ធផលនៃការដោះមីននៅក្នុងប្រទេសទាំងពីរនោះ។ លោកបានផ្តល់បទសម្ភាសដល់លោកម៉ែន គឹមសេងនៃ VOA ពី ដំណើរទស្សនកិច្ចនោះដូចតទៅ៖
VOA: សូមជម្រាបសួរលោកឧត្តមនាវីត្រី Samuel Perez។ ខ្ញុំឈ្មោះ ម៉ែន គឹមសេងនៅ VOA ផ្នែកខេមរភាសា។ សូមអរគុណណាស់ចំពោះឱកាសដែលបានជួបសម្ភាសលោកបន្ទាប់ពីដំណើររបស់លោកទៅប្រទេសកម្ពុជានិងឡាវ។ ខ្ញុំដឹងថាលោកបានជួបជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធមួយចំនួនក្នុងពេលទស្សនកិច្ចប្រទេសកម្ពុជា។ តើលោកមានការវាយតម្លៃយ៉ាងម៉េចដែរចំពោះប្រតិបត្តិការដោះមីននៅប្រទេសកម្ពុជា?
Rear Admiral Perez: យើងពិតជាបានជួបជាមួយនឹងមន្ត្រីនៅមជ្ឈមណ្ឌលសកម្មភាពកម្ចាត់មីននៅកម្ពុជា គឺបានជួបជាមួយនឹងលោកនាយកមជ្ឈមណ្ឌលនោះ។ ហើយខ្ញុំអាចប្រាប់លោកបានថា ការវាយតម្លៃរបស់ខ្ញុំគឺ ពួកគេមានកម្មវិធី ល្អណាស់។ វាជាការច្បាស់លាស់ណាស់ដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានដាក់មនុស្សដែលមានឋាមពលនិងទេពកោសល្យធ្វើការងារផ្នែកនេះ។ ខ្ញុំគិតថាពួកគេមានផែនការល្អ។ ពួកគេមានប្រព័ន្ធទិន្នន័យថ្នាក់ជាតិដែលល្អជាងគេបំផុត។ ជាការរីករាយណាស់ដែលយើងធ្វើការជាមួយពួកគេ។
VOA: ខ្ញុំដឹងថាក្នុងរយៈកាលជាង២០ឆ្នាំមកនេះសហរដ្ឋអាមេរិកបានវិនិយោគជាច្រើនលើការជួយដោះមីននៅកម្ពុជា។ ជាសរុបគឺមានជាង៦១លានដុល្លារដោយផ្តល់ទៅដល់ក្រុមការងារបច្ចេកទេសផ្សេងៗ។ ដូច្នេះតើក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំទៀតទើបប្រទេសកម្ពុជាអាចនឹងរួចផុតពីគ្រោះថ្នាក់នៃគ្រាប់មីន?
Rear Admiral Perez: នេះគឺជាសំណួរមួយដែលពិបាករកចម្លើយណាស់។ ខ្ញុំមិនច្បាស់ថានេះគឺជាសំណួរត្រឹមត្រូវដែលត្រូវសួរទេ។ ប្រហែលជាយើងត្រូវសំឡឹងមើលបញ្ហានេះពីជ្រុងមួយខុសពីនេះ បន្តិច។ សំណួរដ៏ត្រឹមត្រូវគួរតែសួរគឺតើនៅពេលណាដែលយើងធ្វើឱ្យប្រទេសកម្ពុជារួចផុតពីផលប៉ះពាល់នៃគ្រាប់មីន។ ប្រសិនបើលោកមើលទៅប្រទេសនៅអឺរ៉ុបខាងលិច។ នៅ ទីនោះនៅ តែ មានយុទ្ធភណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះ ដែលបន្សល់ទុកតាំងពីសង្គ្រាមលោកលើកទីមួយគឺមានរយៈពេល១០០ឆ្នាំមុន។ តើចំណុចខុសគ្នានោះ គឺយ៉ាងម៉េចដែរ? ចំណុចខុសគ្នានោះ គឺប្រទេសនៅ អឺរ៉ុបខាងលិចបានរៀបចំនូវមធ្យោបាយនិងវិធីដែលពេលណាដែលគេរកឃើញយុទ្ធភណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះទាំងនេះគឺគេដឹងថាត្រូវធ្វើយ៉ាងណា។ ដូច្នេះជំហានដំបូងគឺត្រូវបោសសម្អាតកន្លែងមានមីនណាដែលគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិតមនុស្សហើយដែលយើងដឹងថាមានគ្រោះថ្នាក់។ ជំហានបន្ទាប់គឺប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធ ទិន្នន័យជាតិនោះដើម្បីដាក់ចេញនូវវិធានការមួយពេលដែលយើងបោសសម្អាតមីនរួចហើយដោយអប់រំ ពលរដ្ឋឱ្យយល់ថានៅពេលដែលគេឃើញយុទ្ធភណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះដែលបន្សល់ពី សង្គ្រាមគឺពួកគេមិនត្រូវប៉ះពាល់ទេ។ កុំយកមកធ្វើជាដែកអេតចាយ។ ត្រូវទុកវានៅ ទីនោះ។ ត្រូវប្រាប់អ្នកជំនាញ។ ពេលអ្នកជំនាញមកដល់ដើម្បីធ្វើឱ្យមានសុវត្ថិភាព។ នេះគឺជាការខុសប្លែកគ្នារវាងបោសសម្អាតមីននៅតំបន់ដ៏ធំដែលប្រហែលជាមិនចាំបាច់ដោះមីនទេនិងការដោះមីននៅ តំបន់ដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់ពលរដ្ឋ។
VOA: ហើយតើលោកឃើញមានការផ្តល់នូវផលខាងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងណាដែរពីការដោះមីន?
Rear Admiral Perez: យើងបានឃើញផលខាងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចច្រើនភ្លាមៗតែម្តង។ យើងបានទៅធ្វើទស្សនកិច្ចនៅភូមិមួយដែលមានពលរដ្ឋប្រហែល១២ឬ១៥គ្រួសារ។ យើងបានដោះមីននៅ ទីនោះដែលទើបតែផ្តល់ឱ្យដល់ក្រុមគ្រួសារទាំងនោះ។ ដីមួយកន្លែងនោះអាចជួយចិញ្ចឹមពលរដ្ឋបាន៦គ្រួសារ។ ដូច្នេះមានគ្រួសារចំនួន៦ដែលទទួលបានផលប្រយោជន៍ភ្លាមៗពីដីដែលយើងបានដោះមីនរួច។ ហើយយើងកំពុងតែដោះមីននៅកន្លែងជាច្រើនទៀត។ តើនេះមានន័យថាយ៉ាងម៉េច។ គឺមានន័យថានៅពេលដែលក្រុមគ្រួសាររបស់គេចូលមកតាំងទីលំនៅគឺមិនមានការរារាំងរំខានពួកគេទេគឺ ពួកគេនឹងទទួលបានផលពីផលិតកម្មរបស់គេភ្លាម។
VOA: ពេលដែលខ្ញុំសំឡឹងមើលកម្ពុជា ខ្ញុំឃើញថានេះ ជាប្រទេសមួយដែលមានលទ្ធភាពប្រែក្លាយវិបត្តិឱ្យទៅជាឱកាសមួយ។ កម្ពុជាកំពុងតែចែករំលែកបទពិសោធដោះមីនរបស់ខ្លួនជាមួយនឹងពិភពលោកដោយចូលរួមក្នុងប្រតិបត្តិការរក្សាសន្តិភាពរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ទៅដោះមីននៅប្រទេសមួយចំនួន។ តើយើងអាចដកស្រង់មេរៀនយ៉ាងម៉េចពីប្រទេសកម្ពុជា?
Rear Admiral Perez: ខ្ញុំគិតថាមេរៀនដែលយើងអាចរៀនសូត្របានគឺប្រទេសកម្ពុជាមានគំនិតចែករំលែកមេរៀនដែលពួកគេបានរៀនសូត្រ។ ហើយតាមការពិតទៅគឺពួកគេបានមកទាក់ទងនឹងយើងហើយស្នើសុំថាតើយើងអាចជួយឧត្ថម្ភមជ្ឈមណ្ឌលមួយដែលជួយហ្វឹកហ្វឺននៅថ្នាក់តំបន់បានទេ។ មជ្ឈមណ្ឌលហ្វឹកហ្វឺននេះគឺជាអ្វីដែលអាចទាក់ទាញការចាប់អារម្មណ៍នៅទូទាំងពិភពលោកដែលយើងអាចអញ្ជើញអ្នកឯកទេសមកពីទូទាំងតំបន់ដើម្បីចែករំលែកពីយុទ្ធភណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះនិងការដោះមីនក៏ដូចជាការដោះមីននៅក្រោមទឹក។ ពួកគេទើបតែបានរៀបចំក្រុមដោះមីននៅក្រោមទឹកដែលកំពុងធ្វើការយ៉ាងល្អអស្ចារ្យ។
VOA: សំណួរមួយដែលក្រុមអ្នកធ្វើយុទ្ធនាការតែងតែលើកឡើងគឺសន្ធិសញ្ញាស្តីពីការហាមឃាត់គ្រាប់បែកចង្កោម។ ប្រទេសកម្ពុជានៅមិនទាន់ចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញានេះនៅឡើយដែលមានន័យថានៅអាចរក្សាទុកនិងប្រើប្រាស់បាន។ តើលោកអាចបញ្ជាក់ពីផលប្រយោជន៍និងគុណវិបត្តិក្នុងការមិនចូលរួមក្នុងសន្ធិសញ្ញានោះទេ?
Rear Admiral Perez: ខ្ញុំមិនបានផ្តោតខ្លាំងប៉ុន្មានទេលើបញ្ហាសន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់គ្រាប់បែកចង្កោម។ យើងផ្តោតខ្លាំងលើថាតើយើងអាចជួយបានអ្វីខ្លះ ដើម្បីកំណត់បញ្ហា ដែលយើងមើលឃើញថាជាបញ្ហាធំបំផុតហើយនោះគឺជាបញ្ហាគ្រាប់មីន។ បើលោកសំឡឹងមើលគ្រាប់មីនដែលគេបានយកមកបង្ហាញ និងបញ្ហាដ៏ធំដែលមាន។ នៅមានគ្រាប់មីនដែលនៅផ្នែកមួយនៃចង្កេះភ្នំដែលមានសុទ្ធតែជីជាតិ និងដីដែលអាចដាំពោតបាន។ យើងបានឃើញភ្នំមួយដែលនៅជាប់នោះនៅមានមីនហើយនៅពេលដែលតំបន់ជាប់នោះត្រូវដោះចេញហើយគឺគេនឹងដាំពោតដែរ។ ដូច្នេះគឺយើងផ្តោតតែលើបញ្ហាគ្រាប់មីនជាជាងលើគ្រាប់បែកចង្កោម។
VOA: ការសិក្សាស្រាវជ្រាវខ្លះបានបង្ហាញថាសហរដ្ឋអាមេរិកបានទម្លាក់គ្រាប់បែកប្រហែលជា២,៧លានតោនមកលើប្រទេសកម្ពុជាក្នុងអំឡុងពេលសង្គ្រាមវៀតណាមប៉ុន្តែនៅតែ មិនអាចទប់ស្កាត់ពួកកំម្មុយនិស្តខ្មែរក្រហមចូលកាន់អំណាចបាន ហើយជាផលវិបាកគឺយើងឃើញថាមានមនុស្សជាច្រើនត្រូវបានសម្លាប់និងធ្លាក់ខ្លួនពិការ។ តើមេរៀនអ្វីខ្លះដែលយើងអាចរៀនសូត្រពីបញ្ហានេះ?
Rear Admiral Perez: មេរៀនដែលយើងអាចរៀនសូត្របានពីនេះគឺថាសង្គ្រាម ទោះបីជាប្រយុទ្ធគ្នានៅពេលណាទេគឺមនុស្សគ្រប់រូបជាអ្នកចាញ់។ មានមនុស្សនឹងបាត់បង់កូនចៅទាំងសងខាង។ តើមានហេតុផលអ្វីដែលយើងត្រូវធ្វើសង្គ្រាមទេ? ប្រាកដហើយប៉ុន្តែមនុស្សគ្រប់រូបនឹងរងផលប៉ះពាល់ខ្លាំង។ ជាការគួរឱ្យសោកស្តាយផលប៉ះពាល់នោះមិនឈប់ត្រឹមការចុះហត្ថលេខានោះ ទេ។ នៅ គ្រប់សង្គ្រាមដែលលោកឃើញគឺមានយុទ្ធភណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះនិងកាកសំណល់សង្គ្រាមដែលនៅតែបង្កគ្រោះថ្នាក់។ ខ្ញុំគិតថាមេរៀនដែលយើងយកពីចំណុចនេះគឺយើងត្រូវតែចាប់ដៃគូជាមួយនឹងប្រទេសនោះនៅក្រោយពីសង្គ្រាមបានបញ្ចប់ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រទេសនោះ មានសុវត្ថិភាព។ យើងចាត់ទុកបញ្ហានោះថាជាការប្តេជ្ញារបស់ប្រទេសយើងពីព្រោះនោះគឺជារឿងត្រឹមត្រូវ។
VOA: សូមអរគុណលោកឧត្តមនាវីដែលបានផ្តល់បទសម្ភាសដល់វីអូអេខ្មែរ។
Rear Admiral Perez: សូមអរគុណ៕
