មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់អង្គការសហប្រជាជាតិមួយរូបបាននិយាយថា ការធ្វើពាណិជ្ជកម្មដោយគាំពារតែផលិតផលក្នុងប្រទេស ការកើនឡើងនូវបំណុលឯកជន និងបំណុលអាជីវកម្ម និងការបរាជ័យនៅក្នុងការបង្កើនប្រាក់ចំណូល កំពុងតែក្លាយជាបញ្ហាប្រឈមចំពោះទស្សនវិស័យសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់តំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក។
លោកស្រី Shamshad Akhtar ប្រធានប្រតិបត្តិនៃគណៈកម្មការសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមសម្រាប់តំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលហៅកាត់ថា UNESCAP បានកត់សម្គាល់អំពីការគំរាមកំហែងនៃសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មដែលបំផ្លាញដល់ទស្សនវិស័យនៃការរីកចម្រើនសេដ្ឋកិច្ចវិជ្ជមាននៅក្នុងតំបន់។
សហរដ្ឋអាមេរិកបានជំរុញបណ្ដាប្រទេសនានា ជាពិសេសប្រទេសចិន ឲ្យកាត់បន្ថយឱនភាពពាណិជ្ជកម្ម និងឱនភាពគណនីបច្ចុប្បន្នជាមួយនឹងសហរដ្ឋអាមេរិក។ កាលពីពេលថ្មីៗនេះ សហរដ្ឋអាមេរិកបានយកពន្ធគយថ្មីលើការនាំចេញទំនិញដែកថែបពីប្រទេសមួយចំនួន។
លោកស្រី Shamshad Akhtar បាននិយាយថា ការធ្វើពាណិជ្ជកម្មដោយគាំពារតែផលិតផលក្នុងប្រទេសដូចនេះ តំណាងឲ្យ «ការគំរាមកំហែងដ៏ធំមួយ» បន្ថែមទៅនឹងរបាំងផ្សេងៗដែលមិនពាក់ព័ន្ធនឹងពន្ធគយ ដែលបានកើនឡើងតាំងពីមានវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុសាកលលោកឆ្នាំ ២០០៨ មកម្ល៉េះ ដែលរបាំងទាំងនោះមានដូចជា ការដាក់កំហិតតាមព្រំដែនដែលរារាំងបន្ថែមទៀតដល់ការធ្វើពាណិជ្ជកម្មជាដើម។
លោកស្រី Shamshad Akhtar បាននិយាយយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «ប្រសិនបើអ្នកក្រឡេកមើលលើទំនោរកន្លងមក យើងឃើញថាមានវិបត្តិក្រោយឆ្នាំ ២០០៨។ យើងឃើញថាមានការកើនឡើងនូវរបាំងផ្សេងៗដែលមិនពាក់ព័ន្ធនឹងពន្ធគយ ដែលតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកទាំងមូលប្រឈម។ ការបង្កើនពន្ធគយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកលើកនេះនៅទីបំផុតត្រូវបានចាត់ទុកថាជាសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្ម។ ប្រសិនបើវិធានការទាំងនោះត្រូវបានយកមកអនុវត្ត នោះនឹងមានប្រតិកម្មតបតមកវិញជាក់ជាមិនខាន»។
លោកស្រីបាននិយាយថា សង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មអាចប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់លើការរីកចម្រើនសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងតំបន់ ជាពិសេសប៉ះពាល់ដល់សហគ្រាសធុនតូច និងធុនមធ្យមនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ដែលជាតំបន់មួយមានទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មជាមួយនឹងបណ្ដាប្រទេសសេដ្ឋកិច្ចនានាដូចជាប្រទេសចិនជាដើម។ ប្រទេសចិននេះគឺជាគោលដៅដ៏ចម្បងសម្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងការយកពន្ធគយថ្មី។
លោកស្រី Shamshad Akhtar បានប្រាប់ VOA ថា៖ «ការរីកចម្រើនអាចរងការប៉ះពាល់ ហើយវាអាចកើតឡើងនៅចំពេលដែលយើងទើបតែឃើញសេដ្ឋកិច្ចងើបឡើងវិញ គឺពាក់ព័ន្ធទាំងការរីកចម្រើន ក៏ដូចជាការធ្វើពាណិជ្ជកម្មផងដែរ»។
លោកស្រីបានបន្ថែមថា ជម្លោះពាណិជ្ជកម្មនេះគឺជាការប្រឈមចំពោះក្បួនច្បាប់ពហុភាគីដ៏យូរមកហើយ ដែលបានចែងជាផ្លូវការនៅក្នុងក្បួនច្បាប់របស់អង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក។
ប៉ុន្តែ សេដ្ឋវិទូនានានៃក្រុមហ៊ុន Capital Economics ដែលមានមូលដ្ឋាននៅក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរី និងនៅក្នុងទីក្រុងឡុងដ៍ ចក្រភពអង់គ្លេស បាននិយាយថា ការពិភាក្សាពាណិជ្ជកម្មនាពេលថ្មីៗនេះរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសចិន និងកំណើនសេដ្ឋកិច្ចសាកលលោកយឺតយ៉ាវអាចជួយបន្ធូរបន្ថយការគំរាមកំហែងនៃសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មបាន។
នៅក្នុងអត្ថបទបញ្ចេញមតិមួយនៅក្នុងខែឧសភា ឆ្នាំ ២០១៨ នេះ លោក Julian Evans-Pritchard ដែលជាសេដ្ឋវិទូជាន់ខ្ពស់ទទួលបន្ទុកផ្នែកកិច្ចការប្រទេសចិននៃក្រុមហ៊ុន Capital Economics នេះ បានបញ្ជាក់ថា ទោះបីជាផលលើសផ្នែកពាណិជ្ជកម្មរបស់ចិនជាមួយនឹងសហរដ្ឋអាមេរិកនៅតែស្ថិតនៅក្នុងកម្រិតមួយដែលស្ទើរតែខ្ពស់គ្រប់ពេលក៏ដោយ ក៏មាន «សញ្ញាខ្លះ» បង្ហាញថា ផលលើសផ្នែកពាណិជ្ជកម្មនេះនៅទ្រឹងត្រឹមហ្នឹងដដែល។
លោក Evans-Pritchard បាននិយាយថា ទំហំនៃការនាំចេញរបស់ប្រទេសចិនក៏មានការថយចុះជាងមុនផងដែរ នៅពេលដែលកំណើនសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងពិភពលោកប្រហែលជាឈានដល់ដំណាក់កាលមួយរីកចម្រើនដល់កំពូលទៅហើយនោះ។
លោកបាននិយាយយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «ករណីនេះសង្ឃឹមថានឹងលើកទឹកចិត្តប្រទេសចិនឲ្យអនុវត្តវិធីសាស្ត្រជាក់ស្ដែងមួយនៅក្នុងការចរចាផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម ដើម្បីព្យាយាមគេចពីការយកពន្ធគយទាំងនេះ និងដើម្បីព្យាយាមធ្វើកុំឲ្យកំណើនការនាំចេញធ្លាក់ចុះច្រើនជាងមុន»។
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវសេដ្ឋកិច្ចប្រចាំឆ្នាំសម្រាប់តំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក របស់គណៈកម្មការសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមសម្រាប់តំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលបានចេញផ្សាយកាលពីពេលថ្មីៗនេះ នៅតែបង្ហាញពីសុទិដ្ឋិនិយមសម្រាប់ការរីកចម្រើនសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងតំបន់ដដែលនៅក្នុងចំនួន ៥,៥ ភាគរយ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ និងឆ្នាំ ២០១៩។
សុទិដ្ឋិនិយមសម្រាប់ការរីកចម្រើននេះគឺដោយសារតែការរីកចម្រើនកម្រិត «មធ្យមល្មម» នៅក្នុងប្រទេសចិន ដែលអាចមានតុល្យភាពបានដោយការងើបឡើងវិញនៃសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា និងការរីកចម្រើនមិនប្រែប្រួលមួយនៅតាមបណ្ដាប្រទេសផ្សេងៗទៀតនៅក្នុងតំបន់។
ប៉ុន្តែ លោកស្រី Shamshad Akhtar បាននិយាយថា នៅមានឧបសគ្គសេដ្ឋកិច្ចគួរឲ្យកត់សម្គាល់មួយចំនួន ដែលក្នុងនោះមានទាំងការផ្ដល់ហិរញ្ញប្បទានហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ដែលមានតម្លៃរហូតដល់ ១,៧ លានលានដុល្លារអាមេរិកផងដែរ។
ដើម្បីសម្រេចឲ្យបាននូវការចង់បានដូចនេះ លោកស្រីបានបញ្ជាក់ថា ចាំបាច់ត្រូវធ្វើកំណែទម្រង់រដ្ឋបាលពន្ធដារ «នៅក្នុងបណ្ដាប្រទេសសេដ្ឋកិច្ចមួយចំនួននៅក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក» តាមរយៈរបបពន្ធមិនស្មុគស្មាញមួយ ដែលអាចគៀងគរបានថវិការហូតដល់ ៦០ ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវនេះបានព្រមានអំពី «ភាពងាយរងគ្រោះផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុដែលអាចកើតឡើងបាន» នៅក្នុងតំបន់ណាដែលមានបំណុលឯកជន និងបំណុលអាជីវកម្មខ្ពស់ ជាពិសេសនៅក្នុងប្រទេសចិន កូរ៉េខាងត្បូង ម៉ាឡេស៊ី និងថៃ ដើម្បីជៀសវាងកុំឲ្យវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុកើតឡើងម្ដងទៀតដូចឆ្នាំ ១៩៩៧ និង ១៩៩៨។
លោកស្រី Shamsahd Akhtar បានបន្ថែមទៀតថា៖ «ខ្ញុំច្បាស់ថា យើងចាំបាច់ត្រូវដោះស្រាយបញ្ហាបំណុលឯកជន និងបំណុលអាជីវកម្មនេះឲ្យបាន ដោយសារតែបើយោងតាមបទពិសោធន៍របស់យើងកាលពីលើកមុន ការជាប់បំណុលហួសប្រមាណណាមួយមិនថាជាបំណុលឯកជន បំណុលអាជីវកម្ម ឬក៏បំណុលគ្រួសារនោះទេ គឺអាចបណ្ដាលឲ្យមានភាពងាយរងគ្រោះផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុដ៏ធំនៅក្នុងប្រទេសកើតឡើងបាន»។
លោកស្រី Akhtar បានសង្កត់ធ្ងន់ថា ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រមានដំណើរវិវឌ្ឍទៅមុខយ៉ាងល្អ ដោយភាពក្រីក្រចំនួន ៤៤ ភាគរយ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៩០ បានធ្លាក់ចុះមកនៅត្រឹមប្រហែល ១២ ភាគរយនៅដើមឆ្នាំ ២០១០។
ប៉ុន្តែ កម្រិតនៃភាពក្រីក្រនៅតែ «ខ្ពស់ដដែល» នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីខាងត្បូង និងអាស៊ីនិរតី។ ប្រជាពលរដ្ឋប្រហែល ៤ រយលាននាក់នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកនៅតែរស់នៅក្នុងភាពក្រីក្រដដែល។
បញ្ហាមួយទៀតគឺការកើនឡើងនូវវិសមភាពប្រាក់ចំណូលនៅក្នុងប្រទេសសេដ្ឋកិច្ចចម្បងៗ ដែលការប្រែប្រួលគួរឲ្យកត់សម្គាល់ភាគច្រើនបំផុតគឺនៅក្នុងប្រទេសចិន និងប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ហើយការប្រែប្រួលតិចតួចជាងនេះគឺនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា និងប្រទេសបង់ក្លាដេស។
លោកស្រី Shamshad Akhtar បាននិយាយថា «ដោយសារតែយើងមានវិសមភាពហួសហេតុជាមួយនឹងបណ្ដាប្រទេសនានា វាមានន័យថា ប្រជាពលរដ្ឋមិនមានលទ្ធភាពទទួលបានសេវាសេដ្ឋកិច្ច និងសេវាសង្គមជាមូលដ្ឋាននោះទេ» ដែលករណីនេះក៏អាចធ្វើឲ្យអត្រាភាពក្រីក្រនៅតែស្ថិតនៅកម្រិតដដែលផងដែរ។
លោកស្រី Shamshad Akhtar បានបញ្ជាក់បន្ថែមថា នៅក្នុងរយៈពេលមធ្យម «សក្ដានុពលនៃការរីកចម្រើនសេដ្ឋកិច្ច» មានទំនោរធ្លាក់ចុះនៅក្នុងបណ្ដាប្រទេសជាច្រើន ដោយសារតែបញ្ហាប្រជាពលរដ្ឋវ័យចំណាស់ និងតម្រូវការដើម្បីបង្កើនការវិនិយោគលើផ្នែកធនធានមនុស្ស ដូចជាការអប់រំជាដើម៕
ប្រែសម្រួលដោយ ភី សុភាដា
