ឆ្នាំនេះកំណត់ខួប៣០ឆ្នាំនៃការរំលាយសហភាពសូវៀត។ ការដួលរលំសហភាពសូវៀតកាលពីខែធ្នូមានល្បឿនលឿន ហើយបានកើតមានក្រោយរដ្ឋប្រហារគ្មានជោគជ័យ ដោយក្រុមប្រកាន់យោបាយតឹងរ៉ឹងប្រឆាំងនឹងលោក Mikhail Gorbachev ដែលជាមេដឹកនាំសូវៀតនៅពេលនោះ។
ពលរដ្ឋររុស្សីច្រើននាក់នឹងប្រារព្ធថ្ងៃខួបនេះជាឯកជន ទោះជាអាជ្ញាធររដ្ឋមិនបានគ្រោងប្រារព្ធជាផ្លូវការក៏ដោយ។ សម្រាប់ប្រធានាធិបតីរុស្សី Vladimir Putin ការរំលាយសហភាពសូវៀតជា «សោកនាដកម្មខាងភូមិសាស្ត្រនយោបាយធំបំផុត ក្នុងសតវត្សរ៍ទី២០»។
ក្រុមអ្នកវិភាគនិងអ្នកការទូតបស្ចឹមប្រទេសនិយាយថា នេះជាព្រឹត្តការណ៍មួយដែលធ្វើឱ្យអាជ្ញាធរវិមានក្រឹមឡាំងខ្វល់ខ្វាយ នៅពេលសព្វថ្ងៃនេះគឺជាឧទាហរណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រមួយថា តើរដ្ឋផ្តាច់ការមួយអាចរលំរលាយបែបណា។ ក្រុមអ្នកវិភាគនិងអ្នកការទូតបស្ចឹមប្រទេសទាំងនេះ និយាយថា មេរៀនមួយនៅក្នុងវិមានក្រឹមឡាំង គឺបង្កើនការប្រើអំណាចរដ្ឋសម្រាប់រក្សាការគ្រប់គ្រង។
ការបង្កើនកម្លាំងពុះពារឧបសគ្គ
អ្នកវិភាគនិងអ្នកការទូតបស្ចឹមប្រទេសទាំងនេះចង្អុលបង្ហាញការបំពុលលោក Alexei Navalny សកម្មជនប្រឆាំងកាលពីឆ្នាំទៅ ថាជាកំណើនខ្លាំងនៃយុទ្ធនាការរបស់អាជ្ញាធរវិមានក្រឹមឡាំង ក្នុងគោលដៅបង្ក្រាបពួកប្រឆាំងនឹងបំបិទមាត់សំឡេងនយោបាយជំទាស់។
ថ្លែងនៅក្នុងការពិភាក្សាគ្នាមួយតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត កាលពីខែមុន ចាត់ចែងដោយមជ្ឈមណ្ឌលខាងការសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រនិងអន្តរជាតិមានមូលដ្ឋានក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន លោក Denis Volkov អ្នកស្ទង់មតិរុស្សី បាននិយាយថា អាជ្ញាធរវិមានក្រឹមឡាំងមានគោលដៅ «រំសាយពួកអ្នករិៈគន់ធ្វើឱ្យពួកគេឈប់ប្រឆាំង និងធ្វើឱ្យពួកគេអសកម្ម»។
កាលពីឆ្នាំទៅមិញ លោក Putin បានកែប្រែរដ្ឋធម្មនុញ្ញដោយបើកផ្លូវឱ្យលោកកាន់អំណាចរហូតដល់ឆ្នាំ ២០៣៦។ ការកែប្រែនេះនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញមានការគាំទ្រនៅក្នុងការបោះឆ្នោតប្រជាមតិមួយ ដោយប្រជារាស្ត្ររុស្សី ៧៩% ដែលបានបោះឆ្នោត ទោះជាមានការចោទប្រកាន់អំពីភាពមិនប្រក្រតី ដោយមានរួមបញ្ចូលការបង្ខិតបង្ខំអ្នកបោះឆ្នោត និងមានការបោះឆ្នោតច្រើនដងក៏ដោយ។
ក៏ប៉ន្តែ ការណ៍នេះហាក់ដូចជាមិនបានធានារ៉ាប់រងជាថ្មីដល់អាជ្ញាធរវិមានក្រឹមឡាំងទេ ឬក៏មិនបានធ្វើឱ្យអាជ្ញាធរនេះ មានការទុកចិត្តជាងមុនអំពីអនាគតទេ។ ការបំពុលលោក Navalny នាំឱ្យអាជ្ញាធរវិមានក្រឹមឡាំងតានតឹងក្នុងចិត្ត និងជ្រួលច្រាលក្នុងចិត្ត អំពីការប្រឆាំងនឹងអាជ្ញាធរក្នុងពេលអនាគតផងដែរ។
លោក Andrei Kolesnikov ជាអ្នកវិភាគនៅឯមជ្ឈមណ្ឌល Carnegie ក្នុងក្រុងម៉ូស្គូ។ លោកយល់ថា អាជ្ញាធរវិមានក្រឹមឡាំងកំពុងប្រឈមនឹងបញ្ហាច្រើនជាងមុន ហើយកំពុងប្រុងប្រៀបសម្រាប់ផែនការទាំងអស់ ដែលអាចកើតមាន។ ចលាចលនៅក្នុងប្រទេស Belarus នៅជិតខាង ដោយមានមហាបាតុកម្មប្រឆាំងនឹងការគ្រប់គ្រងរបស់ប្រធានាធិបតី Alexander Lukashenko ព្រមទាំងការរំជើបរំជួលនៅក្នុងប្រទេស Kyrgystan បានធ្វើឱ្យអាជ្ញាធរវិមានក្រឹមឡាំង ប្រុងប្រយ័ត្នខ្លាំង។
លោក Lukashenko បាននិយាយថា៖ «គោលដៅតែមួយគត់របស់លោក Putin និងពួកវរជនរបស់លោក គឺរក្សាអំណាចសម្រាប់ពួកគេ»។
អ្នកវិភាគថ្លែងថា មាត្រានៃសេចក្តីព្រាងច្បាប់ជាច្រើនកាលពីពេលថ្មីៗនេះ គូសបញ្ជាក់ការប្តេជ្ញារបស់អាជ្ញាធរវិមានក្រឹមឡាំង ក្នុងការបន្តបង្កើនកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងប្រឆាំងនឹងពួកអ្នកជំទាស់នឹងលោក Putin នៅក្នុងប្រទេស នៅមុនអ្វីដែលទំនងជាឆ្នាំវឹកវរខាងនយោបាយធំមួយ នៅក្នុងប្រទេសរុស្សី ដោយសារមានការបោះឆ្នោយសភា នៅខែកញ្ញា។
អ្នកវិភាគទាំងនេះនិយាយថា អាជ្ញាធរវិមានក្រឹមឡាំងដឹងថាមានជំនោរនយោបាយកំពុងមានចលនាប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលតាមវិធីខ្លះ ដែលពន្យល់អំពីពេលវេលានៃការប៉ុនប៉ងធ្វើឃាតលោក Navalny និងវិធានការពង្រឹងរដ្ឋអំណាច។
លោក Navalny មិនស្រួលខ្លួនកាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០២០ នៅពេលលោកធ្វើដំណើរតាមយន្តហោះទៅផ្ទះវិញពីតំបន់ស៊ីបេរី ទៅកាន់ក្រុងម៉ូស្គូ។ អ្នកបើកយន្តហោះបានបង្វែរការហោះ ដើម្បីឱ្យលោកអាចទទួលការព្យាបាលសង្គ្រោះជីវិតបាន។ សកម្មជននយោបាយរូបនេះបានរើបឡើងវិញ នៅក្រុង Berlin ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ ដែលនៅទីនោះលោកបានទទួលការព្យាបាល។ ការធ្វើតេស្តពិសោធន៍នៅ Berlin បង្ហាញថា មានវត្តមានថ្នាំពុលបំផ្លាញសរសៃប្រសាទ Novichok នៅក្នុងរាងកាយលោក។
រដ្ឋាភិបាលបស្ចឹមប្រទេសនិយាយថា លោក Navalny ត្រូវបានបំពុលដោយថ្នាំពុលបំផ្លាញសរសៃប្រសាទ ផលិតក្នុងសម័យសហភាពសូវៀត គឺជាជាតិពុលដូចគ្នាដែលមន្ត្រីអង់គ្លេសនិយាយថា បានត្រូវប្រើសម្រាប់បំពុលអតីតចារបុរសរុស្សី Sergei Skripal ក្នុងចក្រភពអង់គ្លេស កាលពីឆ្នាំ២០១៨។ សហភាពអឺរ៉ុបបានដាក់ទណ្ឌកម្មលើឈ្មោះ Alexander Bortnikov ប្រធានសេវាស៊ើបការណ៍សម្ងាត់រុស្សី FSB និងក្រុមមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់វិមានក្រឹមឡាំង ដោយសារការវាយប្រហារនោះ។
អាជ្ញាធរវិមានក្រឹមឡាំងបានបដិសេធថា ខ្លួនគ្មានមុខនាទីក្នុងការបំពុលនោះទេ។
កាលពីខែធ្នូលោក Putin មិនបានបញ្ជាក់ថាពិត ឬបដិសេធការទាក់ទិនរបស់ភ្នាក់ងាររុស្សីទេ ក្នុងការប៉ុនប៉ងធ្វើឃាតលោក Skripal តែលោកបាននិយាយ
លេងថា ប្រសិនបើពួកភ្នាក់ងារទាំងនេះចង់សម្លាប់លោក Skripal មែន «ពួកគេប្រហែលសម្លាប់លោកទៅហើយ»។ ក៏ប៉ុន្តែ មេដឹកនាំរុស្សីរូបនេះមិនបានបដិសេធការណ៍ដែលថា ភ្នាក់ងាររបស់ FSB បានតាមដានលោក Navalny ច្រើនឆ្នាំមកហើយទេ។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ថ្មីកាលពីសប្តាហ៍ចុងក្រោយនៃខែធ្នូលោក Putin បានចុះហត្ថលេខាលើវិធានការមួយធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពអ្វីហៅថាច្បាប់ស្តីពីភ្នាក់ងារបរទេស ដែលបានត្រូវអនុម័តដំបូង កាលពីឆ្នាំ២០១២ ហើយបានតម្រង់គោលដៅចម្បងទៅលើបណ្តាញផ្សាយព័ត៌មានបរទេស និងក្រុមសង្គមស៊ីវិលដែលទទួលប្រាក់ពីខាងក្រៅប្រទេសរុស្សី។
ច្បាប់នេះបានត្រូវពង្រីកកាន់តែធំឡើង ដើម្បីនឹងដាក់បញ្ចូលក្រុមអ្នកកាសែតជាបុគ្គល និងអ្នកសរសេរប្លុក (blogs) ដោយតម្រូវឱ្យពួកគេរាយការណ៍អំពីសកម្មភាពពួកគេនិងដាក់ពាក្យសុំការត្រួតពិនិត្យបញ្ជីហិរញ្ញវត្ថុញឹកញយ ដូចជាបណ្តាញផ្សាយព័ត៌មានបរទេស និងក្រុមសង្គមស៊ីវិលដែលទទួលប្រាក់ពីបរទេសដែរ។ ច្បាប់នេះបាននាំឱ្យមានការបិទអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលធំៗខ្លះ នៅក្នុងប្រទេសរុស្សី។
លោក Putin បានចុះហត្ថលេខាលើវិសោធនកម្មនេះ កាលពីថ្ងៃពុធ ទី៣០ ខែធ្នូ ដោយពង្រីកបន្ថែមទៀតនូវទំហំវិធានការដែលមនុស្សម្នាក់ ឬអង្គភាពមួយអាចត្រូវចាត់ទុកជា «ភ្នាក់ងារបរទេស» មួយ។ កាលពីមុន ពួកគេត្រូវតែទទួលប្រាក់កាសពីប្រទេសក្រៅ។ នៅពេលនេះពួកគេអាចត្រូវចាត់ទុកជាភ្នាក់ងារបរទេសមួយ ប្រសិនបើអាជ្ញាធររដ្ឋចាត់ទុកសកម្មភាពពួកគេថា ស្ថិតក្នុង«អត្ថប្រយោជន៍នៃប្រទេសមហាអំណាចមួយ»។
អង្គការ Amnesty International បាននិយាយថា វិធានការថ្មីនេះជាសញ្ញានៃការចាប់ផ្តើម «ការប្រមាញ់ព្យាបាទថ្មីមួយ» នៅក្នុងប្រទេសរុស្សី។
អ្នកស្រី Natalia Prilutskaya ជាអ្នកស្រាវជ្រាវរបស់អង្គការ Amnesty International។ អ្នកស្រីបាននិយាយថា៖ «ការណ៍នេះលាតត្រដាងឱ្យឃើញជំនឿរបស់អាជ្ញាធររុស្សីថា សកម្មជនសង្គមស៊ីវិលគឺជា «ពួកភ្នាក់ងាររបស់ពួកបស្ចឹមប្រទេស» ដែលធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលមានអស្ថិរភាព។
អាជ្ញាធររុស្សីបានធ្វើឱ្យសង្គមស៊ីវិលអស់ប្រាក់កាសរួចស្រេចហើយ ហើយបានបង្ខំឱ្យអង្គការជាច្រើនបិទឈប់ធ្វើប្រតិបត្តិការទៅហើយ។ នៅពេលនេះ អាជ្ញាធរមើលសកម្មជនក្នុងផ្លូវអាក្រក់ថែមទៀត»។
ការរឹតត្បិតថ្មីៗក៏បានតូវដាក់កំហិតលើបាតុកម្មសធារណៈ ហើយរដ្ឋាភិបាលក៏បានបង្កើនអំណាចខ្លួនឯងក្នុងការរារាំងគេហទំព័របរទេស និងក្នុងស្រុក ដែលខ្លួននិយាយថាបានត្រួតពិនិត្យបណ្តាញផ្សាយព័ត៌មានរដ្ឋរបស់រុស្សីតែប៉ុណ្ណោះ។
កំណើនការអាក់អន់ចិត្ត
ផលវិបាកផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចដោយសារការរាតត្បាតជាសកលនៃជំងឺកូវីដ១៩ ដែលបន្ថែមលើវិសមភាពសង្គមនិងភាពក្រីក្រ ទំនងជានឹងបង្កើនការតប់ប្រមល់របស់សាធារណជនថែមទៀត។ អ្នកស្ទង់មតិ Volkov ថ្លែងថា ការណ៍នេះមានឡើង នៅពេលមានសញ្ញាថា ការគាំទ្រភាគច្រើនដល់លោក Putin ដែលមានមកដល់ពេលនេះមិនមែនជាអ្វី ដែលវិមានក្រឹមឡាំងមិនយល់តម្លៃនោះទេ។
មន្ត្រីរុស្សីហាក់ដូចជាភ្ញាក់ផ្អើលនឹងបាតុកម្មប្រឆាំងនឹងវិមានក្រឹមឡាំង កាលពីឆ្នាំទៅក្នុងក្រុង Khabarovsk ក្នុងតំបន់ចុងបូព៌ានៃប្រទេសរុស្សី ដែលនៅទីនោះពលរដ្ឋក្នុងមូលដ្ឋានមានប្រតិកម្មខ្លាំងក្លាប្រឆាំងនឹងការចាប់ខ្លួនលោក Sergei Furgal អភិបាលតំបន់មានប្រជាប្រិយភាព និងជាអ្នកថ្មីខាងនយោបាយពីបទព្រហ្មទណ្ឌ។
នៅក្នុងការស្ទង់មតិមួយក្នុងប្រទេសកាលពីឆ្នាំទៅមិញម ជ្ឈមណ្ឌល Levada បាននិយាយថា ៤៧% នៃអ្នកចូលរួមស្ទង់មតិ បាននិយាយថា ពួកគេមានទស្សនៈវិជ្ជមានអំពីបាតុកម្មនៅ Khabarovsk។ អត្រាគាំទ្រលោក Putin ក៏បានចុះថយដែរ។
កាលពីពេលថ្មីៗនេះ លោក Putin បាននិយាយអំពីឆ្នាំចុងក្រោយនៃសម័យសហភាពសូវៀត។
លោកបានពោលថា«៖ សហភាពសូវៀតមានអ្វីៗគ្រប់យ៉ាង តែវាមិនគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់មនុស្សគ្រប់គ្នាទេ។ កាលពីពេលនោះ បញ្ហាបណ្តាលមកពីការខ្វះខាត។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅពេលអាចមានបញ្ហាដែរ ពីព្រោះមនុស្សគ្មានប្រាក់គ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ទិញផលិតផលខ្លះតាមតម្លៃ ដែលយើងឃើញតាមផ្សារ»៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ឈឹម សុមេធ
