[កំណត់និពន្ធ៖ ក្រោយពីការចេញផ្សាយរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ២០១៧របស់ខ្លួនស្ដីពីសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅជុំវិញលោកកាលពីសប្ដាហ៍មុន តំណាងអង្គការFreedom House ដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក បានសម្ដែងការព្រួយបារម្ភថា សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅក្នុងបណ្តាប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ជាពិសេសគឺនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នឹងមានការរឹតត្បិតកាន់តែខ្លាំងថែមទៀត ដោយសារតែប្រទេសនេះ នឹងរៀបចំការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់នៅឆ្នាំនេះ និងការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិនៅឆ្នាំក្រោយ។ លោក សាយ មុន្នី នៃVOA បានសម្ភាសន៍អ្នកនាង Sarah Repucci អ្នកគ្រប់គ្រងជាន់ខ្ពស់ខាងការបោះឆ្នោតផ្សាយជាសកល នៃអង្គការFreedom House នៅពេលដែលអ្នកនាងបានមកផ្សព្វផ្សាយរបាយការណ៍ថ្មីនេះក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោនកាលពីសប្ដាហ៍មុន។]
VOA៖ សូមជម្រាបសួរ អ្នកនាង Sarah Repucci និងសូមអរគុណចំពោះការផ្តល់បទសម្ភាសន៍ជាមួយVOA។
Sarah Repucci៖ ចាស៎ សូមជម្រាបសួរ។
VOA៖ របាយការណ៍របស់អង្គការ Freedom House ស្តីពីសេរីភាពសារព័ត៌មានសម្រាប់ឆ្នាំ២០១៧នេះ បានរកឃើញថា សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅលើពិភពលោក បានធ្លាក់ចុះដល់កម្រិតទាបបំផុតក្នុងរយៈពេល១៣ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ តើអ្នកនាង អាចរៀបរាប់បន្ថែមបន្តិចបានទេ ជាពិសេសអំពីស្ថានភាពនៃសារព័ត៌មានក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ជាទូទៅ និងជាពិសេសនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា?
Sarah Repucci៖ យើងមានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងដែលថានេះស្ថានភាពសេរីភាពសារព័ត៌មាននេះ បានធ្លាក់ចុះដល់កម្រិតទាបបំផុតនៅទូទាំងសាកលលោកក្នុងរយៈពេល១៣ឆ្នាំមកនេះ ហើយយើងក៏មើលឃើញការធ្លាក់ចុះនេះនៅគ្រប់តំបន់រួមទាំងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ផងដែរ។ នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ មានស្ថានភាពផ្សេងៗគ្នាជាច្រើន។ នៅហ្វីលីពីន សារព័ត៌មាន មានសេរីភាពជាងនៅវៀតណាម ឡាវ និងកម្ពុជា។ និយាយដោយឡែក នៅកម្ពុជា យើងមិនឃើញមានការប្រែប្រួលជាដុំកំភួននោះទេ។ ស្ថានភាព នៅតែមានការរឹតត្បិតខ្លាំង ហើយមិនមានការផ្លាស់ប្ដូរអ្វីគួរឲ្យកត់សម្គាល់ទេ។ ប៉ុន្តែ នៅឆ្នាំនេះ យើងកំពុងឃ្លាំមើល ដោយសារតែមានការបោះឆ្នោតនឹងចូលមកដល់ក្នុងពេលឆាប់ៗខាងមុខនេះ។ ពួកយើងនិងអ្នកវិភាគរបស់យើង ជឿថា សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា អាចនឹងបន្តធ្លាក់ចុះថែមទៀត ហើយយើងនឹងធ្វើការវិភាគនៅពេលខាងមុខទៀត។
VOA៖ តើអ្វីទៅដែលធ្វើឲ្យអ្នកវិភាគគិតថា សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា អាចនឹងបន្តធ្លាក់ចុះថែមទៀតនោះ?
Sarah Repucci៖ នៅមុនការបោះឆ្នោត ជារឿយៗ យើងឃើញរដ្ឋាភិបាល ជាជាងព្យាយាមគ្រប់គ្រងការបោះឆ្នោតដោយខ្លួនឯង ប៉ុន្តែពួកគេ ព្យាយាមគ្រប់គ្រងសារតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ។ មានអ្នកឃ្លាំមើលអន្តរជាតិ ដែលនឹងមកដល់កម្ពុជានៅថ្ងៃបោះឆ្នោត ហើយរដ្ឋាភិបាល មិនចង់បង្ហាញឲ្យពួកគេឃើញនូវចំណុចអាក្រក់នៅថ្ងៃនោះទេ។ ដូច្នេះ ពួកគេ នឹងរឹតត្បិតលទ្ធភាពរបស់អ្នកសារព័ត៌មានក្នុងការរាយការណ៍អំពីយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោត ដោយសេរីនោះទៅវិញ។ រដ្ឋាភិបាល នឹងព្យាយាមធ្វើយ៉ាងម៉េចឲ្យសារចេញពីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយស្ថិតនៅក្នុងរង្វង់ដៃរបស់ពួកគេ ហើយសង្ឃឹមថា ពលរដ្ឋនឹងមិនមានព័ត៌មានសេរីនោះទេ។ ហេតុដូច្នេះហើយ ពួកគេ នឹងគាំទ្រគណបក្សកាន់អំណាច ដោយសារតែហេតុផលដែលគណបក្សនេះ បានអះអាងប្រាប់ពួកគេ ជាហូរហែមកនោះ។
VOA៖ នៅក្នុងរបាយការណ៍ថ្មីរបស់អង្គការFreedom House ដែលបានដាក់ប្រទេសកម្ពុជា ស្ថិតក្នុងចំណោមប្រទេសដែលត្រូវឃ្លាំមើលនោះ មានការលើកឡើងថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ប្ដេជ្ញាថានឹងបញ្ចៀសអ្វីដែលបានកើតឡើងនៅក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៣ ដែលនៅពេលនោះ គណបក្សប្រឆាំង បានទទួលសំឡេងគាំទ្រយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់។ របាយការណ៍បន្តថា ការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីនេះ អាចឈានទៅរកការបង្ក្រាបប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ នៅមុនការបោះឆ្នោត។ តើអ្នកនាងអាចពន្យល់បន្ថែមអំពីការលើកឡើងត្រង់ចំណុចនេះបានទេ?
Sarah Repucci៖ ចាស៎ ដូចខ្ញុំបាននិយាយហើយថា ការរឹតត្បិតសេរីភាពសារព័ត៌មាននេះ កើតឡើងញឹកញាប់ណាស់ នៅពេលដែលមានការបោះឆ្នោតម្តងៗ ដូចដែលធ្លាប់កើតឡើងកាលពីអតីតកាលរួចមកហើយក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ អ្វីដែលយើងរំពឹងថានឹងឃើញនោះ គឺបច្ចេកទេសថ្មីៗ ដែលអាចនឹងមិនដូចអ្វីដែលបានកើតឡើងនៅឆ្នាំ២០១៣មែន ប៉ុន្តែ អាចជាការខិតខំធ្វើយ៉ាងណា កុំឲ្យអ្នកសារព័ត៌មាន អាចរាយការណ៍បានដោយសេរី ដូចជាមិនអាចរាយការណ៍ពីទស្សនៈប្រឆាំងជាដើម ដូច្នេះ ពលរដ្ឋ នឹងមិនយល់ទេ ថាគណបក្សកាន់អំណាច កំពុងរឹតត្បិតសិទ្ធិនិងសេរីភាពរបស់ពួកគេនោះ ហើយពួកគេ នឹងជឿថា តាមពិតទៅ គណបក្សកាន់អំណាច បែរជាបម្រើផលប្រយោជន៍របស់ពួកគេកាន់តែច្រើនឡើងទៅវិញ។
យើងចង់បានព័ត៌មានសេរី។ យើងចង់បានទស្សនៈចម្រុះ ប៉ុន្តែ យើងបារម្ភថា ទាំងអស់នេះ នឹងមិនកើតឡើងទេ នៅមុនការបោះឆ្នោតដែលនឹងឈានចូលមកដល់នាពេលខាងមុខនេះ។
VOA៖ កាលពីសប្ដាហ៍មុន អង្គការ អ្នករាយការណ៍ គ្មានព្រំដែន (Reporters without Borders ) ក៏បានចេញរបាយការណ៍របស់ពួកគេមួយដែរ ដោយនិយាយថា សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា ក៏បានធ្លាក់ចុះដូចគ្នា ប៉ុន្តែ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានបដិសេធការលើកឡើងនៅក្នុងរបាយការណ៍នោះ ដោយអះអាងថា កម្ពុជា គឺជាប្រទេសដែលមានសេរីភាពខាងសារព័ត៌មានច្រើនជាងគេនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន។ តើអ្នកនាងចង់ឆ្លើយតបដូចម្ដេចវិញ?
Sarah Repucci៖ អ្នកដឹងហើយថា ការជ្រើសរើសសាររបស់រដ្ឋាភិបាល ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងរបាយការណ៍នេះគឺត្រូវតែផ្ដល់ប្រយោជន៍ដល់រដ្ឋាភិបាល ហើយពួកគេបន្តនិយាយបែបនោះម្តងហើយម្តងទៀត។ ប៉ុន្តែ ការលើកឡើងរបស់រដ្ឋាភិបាល គឺមិនពិតទេ។
វាជារឿងធម្មតាទៅហើយ ដែលរដ្ឋាភិបាល នឹងថ្លែងសារដែលពួកគេចង់ឲ្យពលរដ្ឋឭ ម្ដងហើយម្ដងទៀត ប៉ុន្តែ នៅក្នុងការវិភាគរបស់យើង ដែលផ្អែកទៅលើការប្រៀបធៀបជាសកលនិងវិធីសាស្ត្រស្រាវជ្រាវមួយដែលពួកយើងបានយកមកអនុវត្តជិត៣០ឆ្នាំមកហើយនោះ យើងមើលមិនឃើញថា សារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា មានសេរីភាពនោះទេ។
VOA៖ អញ្ចឹង តើគេអាចធ្វើដូចម្ដេចបាន ដើម្បីធានាថា កម្ពុជា អាចមានសេរីភាពខាងសារព័ត៌មាន ជាពិសេសនៅមុនការបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំនេះនិងនៅឆ្នាំក្រោយ?
Sarah Repucci៖ អ្នកសារព័ត៌មាន ចាំបាច់ត្រូវតែធ្វើអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងដែលពួកគេអាចធ្វើបាន ដើម្បីរាយការណ៍ព័ត៌មានដោយសេរី។ ប្រសិនបើ ពួកគេមិនអាចរាយការណ៍បាននៅតាមស្ថាប័នផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន ពួកគេអាចរាយការណ៍តាមបណ្ដាញអ៊ីនធឺណិតបាន។ ឬមួយពួកគេ អាចផ្ដល់ព័ត៌មានដល់អ្នកកាសែតបរទេសក៏បាន។ ពួកគេ ចាំបាច់ ត្រូវតែផ្សាយព័ត៌មាននោះចេញទៅក្រៅ។ ដូច្នេះ អ្នកសារព័ត៌មាន ត្រូវតែរកវិធីសាស្ត្រក្នុងសម័យបច្ចេកវិទ្យាទំនើបនេះ ដើម្បីធ្វើយ៉ាងម៉េចឲ្យសាររបស់ពួកគេ បានទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋ។
VOA៖ សូមអរគុណ អ្នកនាង Sarah Repucci ចំពោះពេលវេលា សម្រាប់បទសម្ភាសន៍នេះ។
Sarah Repucci៖ ចាស សូមអរគុណ៕
