នៅថ្ងៃអង្គារនេះ រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង បានចេញសេចក្តីជូនដំណឹងមួយដល់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានឲ្យមានការបើកសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការអនុវត្តការងាររបស់សមាគមនិងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ព្រមទាំងសហគមន៍នានានៅមូលដ្ឋាន ឲ្យបានពេញលេញ ជាពិសេសការធ្វើសកម្មភាពផ្សេងៗដោយមិនចាំបាច់ជូនដំណឹងដល់អាជ្ញាធរដូចពេលមុន។
ក្នុងលិខិតដែលចុះហត្ថលេខាដោយ លោក ស ខេង នៅថ្ងៃទី២៧ ខែវិច្ឆិកា នេះបញ្ជាក់ថា ដើម្បីពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងភាពជាដៃគូរវាងរដ្ឋាភិបាល និងរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ជាមួយសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ព្រមទាំងសហគមន៍នានានៅមូលដ្ឋាន ក្រសួងមហាផ្ទៃបានចេញសេចក្តីណែនាំមួយជូនទៅអភិបាលនៃគណៈអភិបាលរាជធានីខេត្ត អំពីការអនុញ្ញាតឲ្យសមាគម អង្គការទាំងនោះ អាចធ្វើសកម្មភាពពេញលេញដោយមិនចាំបាច់ជូនដំណឹង។
លិខិតរបស់លោក ស ខេង ត្រូវបានសរសេរបញ្ជាក់ក្នុងន័យដើមថា៖
«សមាគម អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដែលបានចុះបញ្ជីត្រឹមត្រូវស្របតាមច្បាប់ ព្រមទាំងសហគមន៍នានានៅមូលដ្ឋាន មានសិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញក្នុងការធ្វើសកម្មភាពក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ស្របតាមច្បាប់និងលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តនានាជាធរមាន ព្រមទាំងលក្ខន្តិកៈរបស់ខ្លួនដែលបានតម្កល់ទុកនៅក្រសួងមហាផ្ទៃ ដោយមិនចាំបាច់ជូនដំណឹងដល់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានក្នុងរយៈពេល៣ថ្ងៃ មុនពេលចាប់ផ្ដើមសកម្មភាពដូចមុននោះឡើយ»។
នេះមិនមែនជាលើកទីមួយទេ ដែលរដ្ឋាភិបាលបញ្ជាឲ្យមានការពង្រីកលំហរសេរីភាពសម្រាប់ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងសហជីព បន្ទាប់ពីនៅមុន អំឡុង និងក្រោយការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨បន្តិច ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលសកម្មៗជាច្រើនបានក្លាយជាមុខសញ្ញាដែលរដ្ឋាភិបាលគំរាមថានឹងបិទ ឬចោទប្រកាន់តាមផ្លូវច្បាប់ផ្សេងៗជាដើម។
នៅដើមខែវិច្ឆិកានេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានសម្រេចបង្កើតក្រុមការងារដោះស្រាយសំណើនិងសំណូមពររបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិល បន្ទាប់ពីក្រសួងមហាផ្ទៃកាលពីខែតុលា បានជូនដំណឹងឲ្យអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដែលស្របច្បាប់ទាំងអស់ រាយការណ៍ទៅខ្លួនប្រសិនបើមានការរឹតត្បិតការធ្វើសកម្មភាពជួបជុំណាមួយនៅតាមមូលដ្ឋាន។
លំហរសេរីភាពសម្រាប់ការអនុវត្តការងាររបស់ក្រុមសង្គមស៊ីវិល ត្រូវបានគេមើលឃើញថា ម្តងធូរម្តងតឹងទៅតាមស្ថានការណ៍នយោបាយក្នុងប្រទេស។
កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧ ពោលគឺមុនការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិអាណត្តិទី៦ ក្រសួងមហាផ្ទៃបានចេញលិខិតមួយច្បាប់ ដោយបញ្ជាឲ្យគ្រប់អាជ្ញាធររាជធានីខេត្តទាំងអស់រៀបចំក្រុមការងារប្រចាំបញ្ជាសម្រាប់តាមដាន និងដោះស្រាយបញ្ហានានាដែលរដ្ឋាភិបាលហៅថាជាការពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការផ្តួលរំលំរដ្ឋអំណាចនៅកម្ពុជា។
អំឡុងពេលនោះ ការធ្វើសកម្មភាពអប់រំ ឬការប្រមូលផ្តុំតាមមូលដ្ឋានរបស់ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលត្រូវបានហាមប្រាមជាបន្តបន្ទាប់។
នាយឧត្តមសេនីយ៍ ខៀវ សុភ័គ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃប្រាប់ VOA នារសៀលថ្ងៃអង្គារនេះថា ការសម្រេចបើកឲ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិលធ្វើការរបស់ពួកគេដោយសេរីពេញលេញ ដោយមិនចាំបាច់ជូនដំណឹងជាមុនគឺធ្វើឡើងដោយសាររដ្ឋាភិបាលមើលឃើញថា សង្គមស៊ីវិលគឺជាដៃគូសំខាន់ក្នុងការអភិវឌ្ឍជាតិ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖
«យើងអបអរសាទរចំពោះការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលបានទុនពីក្រៅប្រទេសមក ហើយយកមកអភិវឌ្ឍនៅមូលដ្ឋានប្រទេសជាតិរបស់យើង មាតុភូមិរបស់យើងហ្នឹង យើងសូមអបអរសាទរ។ ហើយយើងបើកសកម្មភាពរបស់គាត់កាន់តែទូលាយថែមទៀត ព្រោះថវិកាហ្នឹងវាជាលំហូរមកកាន់ប្រជាពលរដ្ឋយើង។ ខ្ញុំយល់ថាមិនដែលមានការបន្តឹង ឬក៏បន្ធូរអីផង យើងមានតែគោលការណ៍អញ្ចឹងរហូត លើកលែងតែគាត់មានបំណងបដិវត្តន៍ពណ៌ផ្តួលរំលំអីអញ្ចឹង ហ្អាហ្នឹងយើងធ្វើទៅតាមច្បាប់»។
ការចេញលិខិតជាបន្តបន្ទាប់បញ្ជាឲ្យមានការបើកលំហរសេរីភាពដល់សង្គមស៊ីវិល និងសហជីព ធ្វើឡើងខណៈដែលស្ថាប័នអន្តរជាតិ និងប្រទេសកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យធំៗមួយចំនួន បានរិះគន់ និងត្រៀមដាក់ទណ្ឌកម្មពាក់ព័ន្ធនឹងការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ការចាប់ខ្លួនប្រធានគណបក្សនេះដាក់ពន្ធនាគារ ការរឹតត្បិតលើសារព័ត៌មានឯករាជ្យ និងការបង្ក្រាបលើសង្គមស៊ីវិលតាមរយៈការហាមឃាត់ការជួបជុំ ព្រមទាំងការបិទស្ថាប័នដែលធ្វើការជំរុញលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យជាដើម។
សហភាពអឺរ៉ុបនៅដើមខែតុលានេះ បានជូនដំណឹងទៅរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាថា ប្រទេសកម្ពុជានឹងបាត់បង់ឋានៈអនុគ្រោះពន្ធសម្រាប់នាំទំនិញចូលទីផ្សាររបស់សហគមន៍អឺរ៉ុប ដោយសារតែការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។ សហភាពអឺរ៉ុបក៏បានទុកពេលឲ្យកម្ពុជារយៈពេល១២ខែ ដើម្បីស្តារស្ថានភាពប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ មុននឹងសម្រេចដកពន្ធអនុគ្រោះដែលផ្ដល់ផលចំណេញឲ្យកម្ពុជាប្រមាណជា៧០០លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំៗ។
លោក អំ សំអាត មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ផ្នែកអង្កេតនៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ លើកឡើងថា លោកអបអរចំពោះការចេញលិខិតរបស់រដ្ឋាភិបាល ដែលបង្ហាញពីការបន្ធូរបន្ថយការរឹតត្បិតការអនុវត្តការងាររបស់ក្រុមសង្គមស៊ីវិលជាបន្តបន្ទាប់។ ប៉ុន្តែលោកថា លោកនៅបារម្ភពីការអនុវត្តរបស់អាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោម ខណៈដែលក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលសកម្មៗមួយចំនួនតែងរងការលាបពណ៌ឬចោទប្រកាន់ថាមានពាក់ព័ន្ធនឹងការធ្វើបដិវត្តពណ៌ដើម្បីផ្តួលរលំរដ្ឋាភិបាលជាដើម។
មន្រ្តីការពារសិទ្ធិមនុស្សដែលធ្លាប់រងការប្រើហិង្សាពីសំណាក់កងសន្តិសុខខណ្ឌ ក្នុងអំឡុងពេលចុះ បំពេញការងាររបស់ខ្លួននាពេលកន្លងទៅ បន្ថែមថា ការអនុវត្តការងាររបស់ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលដោយសេរី និងពេញលេញ គួរតែត្រូវបានធ្វើឡើងជារៀងរហូត មិនមែនបើកបិទទៅតាមស្ថានការណ៍នយោបាយនោះទេ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖
«អង្គការធ្វើការពាក់ព័ន្ធផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ អភិបាលកិច្ច ហើយនិងការតស៊ូមតិហ្នឹង លាបពណ៌ទៅជាអ្នកដែលធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌ ឬក៏អ្នកដែលប្រឆាំង ឬក៏គាំទ្រគណបក្សប្រឆាំង អានេះដែលជាលទ្ធផលរុញច្រានឲ្យមានការរឹតបន្តឹងពីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន។ អញ្ចឹងយើងលុបបំបាត់ទាំងអស់ហ្នឹង ហើយយើងអនុវត្តតាមគោលការណ៍សេរីភាពរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលទៅ ហើយតាមសេចក្តីជូនដំណឹងរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃនេះ ខ្ញុំគិតថាវាអាចនឹងមានលំហរសម្រាប់ការអនុវត្តការងាររបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលហើយ»។
បើតាមបាយការណ៍របស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ អង្គការ សមាគម ដែលបានចុះបញ្ជីនៅក្រសួងមហាផ្ទៃរហូតមកដល់ពេលនេះមានចំនួន ៥៣៦៣ អង្គការ ក្នុងនោះ សមាគមមានចំនួន ២១៧៩ និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលចំនួន ៣១៤៩។
នៅមុន និងក្រោយការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨ នាពេលកន្លងទៅថ្មីៗនេះ ក្រុមសមាគម អង្គការសង្គមស៊ីវិលសកម្មៗមួយចំនួន បានបន្ថយសកម្មភាពការងាររបស់ខ្លួន ដោយពួកគេបានអះអាងថា បានទទួលរងសម្ពាធ និងការរឹតត្បិតពីរដ្ឋាភិបាល៕
