ក្រុមអតីតកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម ដែលជាប់ចោទពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មនានា ក្នុងសំណុំរឿងចុងក្រោយ ០០៣ និង ០០៤ បានស្នើសុំតុលាការខ្មែរក្រហមដែលចូលរួមដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ ឲ្យទម្លាក់បទចោទ ខណៈដែលតុលាការកំពុងមានការខ្វែងយោបល់គ្នាក្រោយពេលអង្គបុរេជំនុំជម្រះនៃសាលាក្ដីកូនកាត់នេះ មិនអាចរកសំឡេងគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការសម្រេចថា តើត្រូវបញ្ជូនជនត្រូវចោទក្នុងសំណុំរឿង០០៤ វគ្គ២ ទៅជម្រះទោសឬត្រូវលើកលែងការចោទប្រកាន់។
ថ្លែងប្រាប់ VOA នៅពេលលោកកំពុងធ្វើការសម្អាតដីចម្ការក្រោយផ្ទះក្នុងស្រុកកំរៀង ខេត្តបាត់ដំបង ជនជាប់ចោទក្នុងសំណុំរឿង០០៤ វគ្គ២ គឺលោក អោ អាន បានស្នើឲ្យតុលាការលើកលែងការចោទប្រកាន់លើរូបលោក ដោយលោកអះអាងថា លោកមិនជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មណាមួយនោះទេ។
លោក អោ អាន ចាត់ទុកថា ការចោទប្រកាន់របស់តុលាការគឺជារឿងមិនត្រឹមត្រូវ។
«ខ្ញុំមានតែសុំឲ្យអស់លោកទាំងអស់នោះ លើកលែងទៅ លើកលែងទោសទៅព្រោះអំពើទាំងឡាយនោះ ខ្ញុំមិនបានប្រព្រឹត្តទេ»។
ថ្លែងប្រាប់ VOA បន្ថែមតាមទូរស័ព្ទពីស្រុកកំរៀង ខេត្តបាត់ដំបង ក្រោយពេលសវនាការបណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍ប្រឆាំងនឹងដីកាបញ្ជូនសំណុំរឿង ០០៤ វគ្គ២ ទៅជម្រះទោសកាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែធ្នូនោះ អតីតមេបញ្ជាការរងភូមិភាគមជ្ឈិមក្នុងរបបខ្មែរក្រហមរូបនេះ បានបញ្ជាក់ថា ភាគីអន្តរជាតិ គួរធ្វើតាមភាគីជាតិ។
«ខ្ញុំចង់សំណូមពរឲ្យអស់លោកទាំងអស់ហ្នុងឯកភាពតាមខាងភាគីជាតិដែលបាន សម្រេចថា បញ្ចប់រឿងខ្ញុំ។ ខ្ញុំចង់ឲ្យបានសម្រេចដូច្នោះព្រោះខ្ញុំចាស់ហើយ។ នេះម្យ៉ាង ហើយម្យ៉ាងអំពើប្រព្រឹត្តរបស់ខ្ញុំ ខ្ញុំបានបញ្ជាក់អស់ហើយថា ខ្ញុំនៅក្នុងសង្គ្រាមខ្ញុំមិន ធានាទេក្នុងការខុសត្រូវនោះ តែឯចប់សង្គ្រាមហើយនោះ អំពើប្រព្រឹត្តិខុសចាកក្នុងផ្លូវច្បាប់នោះ ខ្ញុំមិនមានឡើយ»។
ចៅក្រមខាងភាគីជាតិចំនួន៣រូប បានសម្រេចលើកលែងការចោទប្រកាន់លើលោក អោ អាន ខណៈចៅក្រមខាងភាគីអន្តរជាតិ២រូប បានសម្រេចថា ត្រូវតែបញ្ជូនសំណុំរឿងនេះទៅជំនុំជម្រះ ប៉ុន្តែអង្គបុរេជំនុំជម្រះ ត្រូវការសំឡេងយ៉ាងតិច៤ក្នុងចំណោមចៅក្រមទាំង៥រូប ដើម្បីអាចសម្រេចនីតិវិធីបន្ទាប់លើសំណុំរឿង ០០៤ វគ្គ២។
លោក អោ អាន ត្រូវបានដាក់ឱ្យស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់តុលាការពីបទមនុស្សឃាត និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ទៅលើជនជាតិចាមផងដែរ។
ថ្លែងប្រាប់ VOA យ៉ាងខ្លីនៅផ្ទះរបស់លោកកាលពីសប្ដាហ៍មុននោះ ជនជនជាប់ចោទ មួយរូបទៀតគឺលោក មាស មុត ដែលស្ថិតនៅក្នុងសំណុំរឿង ០០៣ បានបញ្ជាក់ ដោយបន្ទរតាមការលើកឡើងរបស់ចៅក្រមជាតិ។
«បើថា (ខ្ញុំ) មិនស្ថិតក្នុងយុត្តាធិការរបស់សាលាក្តីទេ ដោយសារថាមិនមែនជាមេដឹក នាំជាន់ខ្ពស់បំផុត និង ជាជនដែលទទួលខុសត្រូវខ្ពស់បំផុត ដែលច្បាប់បានកំណត់ ហេតុអីបានជាចៅក្រមអន្តរជាតិនៅតែចង់កាត់ទោស?»។
លោក មាស មុត ដែលត្រូវបានដាក់ឱ្យស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់តុលាការពីបទឧក្រិដ្ឋប្រឆាំងមនុស្សជាតិនិងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ បដិសេធមិនជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មនានាក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម ហើយមិនបានធ្វើអត្ថាធិប្បាយអ្វីលើសពីនេះទេ ដោយសំអាងថាមេធាវីរបស់លោក ហាមមិនឲ្យនិយាយក្នុងពេលដំណើរការក្ដីនេះ។
ក្រោយសវនាការ៣ថ្ងៃ ដើម្បីស្ដាប់ទឡ្ហីករណ៍ពីភាគីនៅក្នុងសំណុំរឿង០០៣នៅ សប្ដាហ៍ថ្មីៗនេះ សាលាក្ដីខ្មែរក្រហមបញ្ជាក់ថា«អង្គបុរេជំនុំជម្រះនឹងធ្វើការសម្រេចថាតើ មាស មុត ត្រូវតាមលក្ខ ខណ្ឌតម្រូវនៃយុត្តាធិការរបស់តុលាការដែរឬអត់ និងថាតើមានបទចោទគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីបញ្ជូនគាត់ទៅជំនុំជម្រះចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មតាមការចោទប្រកាន់ ឬការចោទប្រកាន់ប្រឆាំងនឹងគាត់នឹងត្រូវលើកលែងចោទ»។
លោក ឡុង បញ្ញាវុធ អ្នកឃ្លាំមើលសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមម្នាក់ បានអះអាងថាសំណុំរឿង០០៣ និង ០០៤ នេះ នឹងប្រឈមជាមួយបញ្ហាជាច្រើនពេលនេះរាប់ទាំងបញ្ហាថវិកា បញ្ហាបុគ្គលិក និងចៅក្រមសាលាដំបូងដែលត្រូវរំសាយ បញ្ហាកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ដើម្បីអនុវត្តដីកាសាលាដំបូងក្នុងការនាំខ្លួនជនត្រូវចោទជាដើមថាតើអាជ្ញាធររដ្ឋា ភិបាលនឹងអនុវត្តទេ តើរដ្ឋាភិបាលនិងម្ចាស់ជំនួយនឹងនៅតែបរិច្ចាគថវិកាសម្រាប់ ដំណើរការសំណុំរឿង០០៤ វគ្គ២ដែរឬទេ។
«ចំណុចមួយទៀតថាតើសាលាដំបូង នៅពេលដែលចំណាយពេលវេលា ចំណាយ ធនធានបន្ថែមទៀត ថាតើសាលាដំបូងនឹងអាចរកសំឡេងគាំទ្រលើសលុបដើម្បីដាក់ ទោសទៅលើជនជាប់ចោទនៅក្នុងសំណុំរឿង០០៤ ដែរឬក៏អត់ នៅពេលដែលសំណុំរឿង ០០៣ និង០០៤ តែងតែបង្កជាមន្ទិលសង្ស័យ»។
លោកបានបន្តថា អ្វីៗគឺអាស្រ័យលើឆន្ទៈនយោបាយពិតប្រាកដ។
សហចៅក្រមនិងសហព្រះរាជអាជ្ញាជាតិបានបញ្ជាក់ជាច្រើនលើកមកហើយថាទាំងលោក អា អាន និង លោកមាស មុត និង ជនជាប់ចោទដទៃទៀតមិនស្ថិតក្នុងយុត្តាធិការរបស់សាលាក្តីទេដោយសារថាជនត្រូវចោទទាំងនេះ មិនមែនជាមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់បំផុត និង ជាជនដែលទទួលខុសត្រូវខ្ពស់បំផុត ដែលច្បាប់បានកំណត់ទេ។ ការសន្និដ្ឋានដូច្នេះគឺផ្ទុយពីសហព្រះរាជអាជ្ញានិងសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិ ដែលទាមទារឲ្យមានការជំនុំជម្រះទោសលើបទឧក្រិដ្ឋកម្មដូចជាឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំង មនុស្សជាតិ និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ជាដើម។
សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់សាលាក្ដីខ្មែរក្រហមបានបន្ថែមថា៖ «សម្រាប់ពេលឥឡូវនេះ អង្គបុរេជំនុំជម្រះនឹងធ្វើការពិចារណាដើម្បីចេញសាលដីកាសម្រេច។ សាលដីកាសម្រេចនេះ គឺជាសាលដីកាស្ថាពរ មិនមានបណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍បន្ថែមទៀតទេ»។
បន្ថែមពីលើនេះ លោក នេត្រ ភក្ត្រា អ្នកនាំពាក្យសាលាក្តីខ្មែរក្រហម បានបញ្ជាក់ពី ការខ្វែងគំនិតគ្នាក្នុងចំណោមចៅក្រមអង្គបុរេទាំង៥រូប។
«ខ្វែងយោបល់គ្នានៅត្រង់ទី១សម្រាប់ចៅក្រមជាតិគឺ ចៅក្រមជាតិ បានចាត់ទុកដីកា ដំណោះស្រាយដែលចេញដោយសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតជាតិ គឺលោកចៅក្រម យូ ប៊ុនឡេងនេះ មានភាពត្រឹមត្រូវ ហើយមានសុពលភាពក្នុងការលើកលែងការចោទ ប្រកាន់ចំពោះលោកអោ អាន»។
លោក នេត្រ ភត្រា បានបន្ថែមថាចៅក្រមអន្តរជាតិ២រូប ក៏បានបង្ហាញការយល់ឃើញរបស់ពួកគេថា៖ «ដីកាដំណោះស្រាយដែលចេញដោយសហចៅក្រមអន្តរជាតិគឺ លោក Michael Bohlander ដែលបានចោទប្រកាន់លោក អា អាន ពីឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំង នឹងមនុស្សជាតិ ឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ហ្នឹងគឺមានសុពល ភាពដែលត្រូវបញ្ជូនទៅជំនុំជម្រះទោស»។
អ្នកនាំពាក្យដដែលបានបញ្ជាក់ថាការយល់ឃើញផ្សេងគ្នាបានធ្វើឲ្យមានការខ្វែង គំនិតគ្នាហើយមិនអាចរកសំឡេងរួមបាន។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បើតាមសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់អង្គការមួយដែលជួយ ជនរងគ្រោះខ្មែរអាមេរិកាំងដើម្បីដាក់ពាក្យប្ដឹងតទល់នឹងជនជាប់ចោទក្នុងសាលាក្ដី ខ្មែរក្រហមហៅថាមជ្ឈមណ្ឌលសម្រាប់យុត្តិធម៌និងការទទួលខុសត្រូវ ឬ The Center for Justice and Accountability (CJA) មានមូលដ្ឋាននៅក្នុងរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា បាន ប្រតិកម្មចំពោះការសម្រេចរបស់អង្គបុរេរឿងសំណុំរឿង០០៤ វគ្គ២ របស់លោក អោ អាន ដោយចាត់ទុកថា ការសម្រេចរបស់អង្គបុរេ នឹងមិនធ្វើឲ្យមានយុត្តិធម៌សម្រាប់ជនរងគ្រោះក្នុងសំណុំរឿងនេះទេ។
សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់អង្គការនេះ បានដកស្រង់សំដីរបស់ជនរងគ្រោះម្នាក់គឺលោក Bryant Ben ដែលកំពុងរស់នៅក្នុងទីក្រុងឡុងប៊ិច រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ាមកបញ្ជាក់ជាមួយនឹងការអំពាវនាវរបស់លោកដែលសុំឲ្យតុលាការខ្មែរក្រហម ចងចាំជនរងគ្រោះក្នុងពេលដែលតុលាការនេះព្យាយាមដោះស្រាយការជាប់គាំងផ្នែកនីតិវិធី។
លោកថ្លែងថា៖ «មិនថាឡើយការជំនុំជម្រះធ្វើឡើងឆាប់ឬយូរប៉ុណ្ណាទេ តែសម្រាប់ខ្ញុំដែលជាជនរង គ្រោះម្នាក់ ខ្ញុំមិនអាចបំភ្លេចបានទេ។ ការជំនុំជម្រះទោសគឺជារឿងសំខាន់ណាស់ ដែលតុលាការត្រូវផ្ដល់យុត្តិធម៌ដល់ជនរងគ្រោះដែលមិនអាចឈរតតាំងនឹងសំណុំ រឿងដោយផ្ទាល់ក្នុងតុលាការនោះ»។
ចៅក្រមនៃតុលាការខ្មែរក្រហម បានទម្លាក់បទចោទប្រឆាំងនឹងជនជាប់ចោទមួយរូបគឺអ្នកស្រី អ៊ឹម ចែម អតីតអភិបាលស្រុកព្រះនេត្រព្រះ កាលពីឆ្នាំ២០១៧ ឲ្យមាន សេរីភាពឡើងវិញ។
ថ្លែងប្រាប់ VOA នៅក្នុងព្រះវិហារគ្រិស្តនៅជាប់ផ្ទះអ្នកស្រីក្នុងស្រុកអន្លង់វែង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ អ្នកស្រី អ៊ឹម ចែម បានទទូចដល់សាលាក្ដីឲ្យទម្លាក់បទចោទប្រឆាំងនឹង អតីតកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមដែលនៅសេសសល់ក្នុងសំណុំរឿង០០៣ និង ០០៤។ លោកស្រី បានអះអាងថាជនជាប់ចោទទាំងបីគឺលោក មាស មុត លោក អោ អាន និង លោក យឹម ទិត្យ ដែលអ្នកស្រីបានស្គាល់តាំងពីដើមមកគឺជាមនុស្សល្អត្រឹមត្រូវ ដែលអ្នកស្រីមិនជឿថាពួកគេមានជាប់ទាក់ទងនឹងការកាប់សម្លាប់មនុស្សនោះទេ។
«តាំងពីខ្ញុំស្គាល់មកគាត់មិនមែនជាមនុស្សឃោរឃៅ ហើយក៏មិនមែនមនុស្ស របៀប ជាចោរព្រៃទេ ជាមនុស្សត្រឹមត្រូវ ហើយក៏យើងមើលអាយុកាលរបស់គាត់ ការដែលរស់នៅមកបើគាត់ធ្វើអំពើអាក្រក់ស្លាប់បាត់ហើយ ប្រជាជនកាត់ទោសបាត់តាំងពី ១៩៧៩។ ហ្នឹងខ្ញុំមើលជាក់ស្ដែងអ្នកដែលអាក្រក់ អ្នកដែលល្អ»។
អ្នកស្រី អ៊ឹម ចែម បានបន្ថែមថានៅក្នុងសម័យសង្គ្រាមការវាយប្រយុទ្ធគ្នា បាញ់ទៅបាញ់មកពិតជាកើតមានប៉ុន្តែអ្នកស្រី មិនអាចបញ្ជាក់បានពីការពាក់ព័ន្ធនោះយ៉ាងណាទេ៕
