វិស័យសំណង់ និងអចលនទ្រព្យអាចនឹងស្ថិតក្នុងស្ថានការណ៍មានវិបត្តិប្រាក់កម្ចី នៅពេលមានការសាងសង់លើសពីតម្រូវការក្នុងទីផ្សារ ហើយម្ចាស់គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍លំនៅដ្ឋានភាគច្រើនមានបំណុលនៅធនាគារ ដែលត្រូវឲ្យមានការបម្រុងទុកមធ្យោបាយដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះ។ នេះបើតាមការថ្លែងរបស់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់មួយរូបនៅក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ។
វិស័យនេះគឺជាឆ្អឹងខ្នងទ្រទ្រង់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសកម្ពុជាបន្ថែមលើវិស័យផ្សេងទៀត ដូចជា កសិកម្ម ឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ និងទេសចរណ៍ជាដើម។
រដ្ឋលេខាធិការប្រចាំការនៅក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុលោកវង្សី វិស្សុតលើកឡើងនៅក្នុងវេទិកាសាធារណៈមួយស្តីពីស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាដែលធ្វើឡើងកាលពីថ្ងៃពុធសប្តាហ៍មុនថា ការវិនិយោគនៅក្នុងវិស័យសំណង់ និងអចលនទ្រព្យហាក់ដូចជាមិនទទួលបានផលចំណេញ ក្រោមហេតុផលថា ការសាងសង់មានច្រើន តែការទិញដូរមានតិច ដែលអាចបង្កឲ្យមានវិបត្តិប្រាក់កម្ចីក្នុងវិស័យនេះ ហើយអ្នកពាក់ព័ន្ធត្រូវចូលរួមដោះស្រាយ។
លោកថ្លែងថា៖ «បញ្ហារបស់យើងគឺបញ្ហាអចលនទ្រព្យ និងសំណង់នេះអាចមានcredit crunch [ស្ថានការណ៍មិនស្រួលនៃឥណទាន ឬវិបត្តិឥណទាន] ខ្វះឥណទាន។ ជាជម្រើស យើងមិនអាចឲ្យវិស័យនេះដួលទេ ព្រោះជាជន្ទល់សេដ្ឋកិច្ចមួយធំណាស់។ សំណង់មានទំហំចំណែក GDP [ផលិតផលសរុបក្នុងស្រុក] គឺប្រមាណ១០ភាគរយ មិនអាចរលំបានទេ មិនអាចទេ។សព្វថ្ងៃ កាត់ដេរតម្លៃភាគរយជា value added [តម្លៃបន្ថែម] ជា share of GDP [ជាចំណែកផលិតផលសរុបក្នុងស្រុក] កាត់ដេរ១០ភាគរយ សំណង់១០ភាគរយ ទេសចរណ៍ប្រហែល១០ភាគរយ ស្រូវ៧ភាគរយ សុទ្ធតែជន្ទល់ធំរបស់យើង»។
បើតាមលោកវង្សី វិស្សុត អ្នកវិនិយោគក្នុងវិស័យសំណង់ និងអចលនទ្រព្យ នៅពេលបច្ចុប្បន្ន ពឹងផ្អែកខ្លាំងលើប្រាក់កម្ចី ខណៈមានតែ២០ភាគរយប៉ុណ្ណោះនៃអ្នកវិនិយោគក្នុងវិស័យនេះមានលទ្ធភាពឈរជើងដោយខ្លួនឯង ដោយមិនផ្អែកលើឥណទានដែលផ្តល់ដោយប្រព័ន្ធធនាគារ។
លោកថ្លែងថា៖ «មានតែ២០ភាគរយនៃក្រុមហ៊ុនសាងសង់និងអភិវឌ្ឍន៍អចលនទ្រព្យទេដែលមានកម្លាំងរស់ខ្លួនឯងបាន ក្រៅពីហ្នឹងគឺពឹងលើប្រព័ន្ធធនាគារច្រើន ហើយនិង cash flow ដែលបានពីអ្នកទិញ។ អាហ្នឹងបញ្ហារបស់យើង [ត្រង់]ហ្នឹង ដូច្នេះដោះស្រាយ នៅកន្លែងហ្នឹងត្រូវដោះស្រាយ។ ខ្ញុំសុំនិយាយត្រង់អ៊ីចឹង។ យើងត្រូវដោះទាំងអស់គ្នា មិនមែនអ្នកណាម្នាក់ទេ»។
បើតាមសេចក្តីសង្ខេបស្តីពីស្ថានភាពម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ឆ្នាំ២០២២-២០២៣ នៅឆ្នាំ២០២៣ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជារំពឹងថា នឹងបន្តនិន្នាការកើនឡើងក្នុងរង្វង់៥,៦ភាគរយ ប៉ុន្តែសន្ទុះកំណើនមានការថមថយជាងការរំពឹងទុកបន្តិច។ ក្នុងនោះ វិស័យបម្រើការនាំចេញ ជាពិសេស វិស័យកាត់ដេរ រំពឹងថា មានកំណើនថមថយ ប៉ុន្តែនៅអាចរក្សាបានកំណើនវិជ្ជមានក្នុងរង្វង់៥,៥ភាគរយ ដោយសារការរំពឹងទុកការថមថយតម្រូវខាងក្រៅ ជាពិសេសទីផ្សារអឺរ៉ុប។
ដោយឡែក វិស័យសំណង់ និងអចលនទ្រព្យរំពឹងថា នឹងបន្តកើនឡើង ប៉ុន្តែក្នុងល្បឿនយឺត ក្នុងរង្វង់១,១ភាគរយ និង១,២ភាគរយ ដោយសារការរំពឹងទុកនូវការងើបឡើងវិញយឺតនៃលំហូរវិនិយោគទុនពីបរទេស ខណៈវិស័យនេះរំពឹងថា នឹងបន្តទ្រទ្រង់ដោយការវិនិយោគ និងតម្រូវការក្នុងស្រុក (ផ្នែកលំនៅដ្ឋាន) និងនិន្នាការសកម្មភាពសំណង់បម្រើឲ្យឧស្សាហកម្ម និងសេវាកម្មក្នុងស្រុក។
ធនាគារពិភពលោកក៏បានវាយតម្លៃថា ទស្សនវិស័យសម្រាប់វិស័យសំណង់ និងអចលនទ្រព្យនៅតែមិនច្បាស់លាស់ ទោះបីក្រោយពីការឆ្លងរាតត្បាតជំងឺកូវីដ១៩លែងមានតទៅទៀត។
របាយការណ៍ស្តីពីបច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ដែលបានចេញផ្សាយជាសាធារណៈកាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ បានលើកឡើងថា៖ «វាទំនងជានឹងមិនអាចទៅរួចទេ ដែលវិស័យសំណង់នឹងនៅជាក្បាលម៉ាស៊ីនចម្បងនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចបន្តទៀតនៅពេលអនាគតដ៏ខ្លី បើទោះបីជាបន្តមានការងើបឡើងវិញនៃឧស្សាហកម្មទេសចរណ៍ និងការធ្វើដំណើរ»។
របាយការណ៍បង្ហាញទៀតថា អស់ជាច្រើនមកនេះ មុនពេលវិបត្តិនៃការកើតមានជំងឺឆ្លង ប្រទេសកម្ពុជាមានកំណើនសំណង់ និងអចលនទ្រព្យដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមក ដែលបង្កើតឲ្យការផ្គត់ផ្គង់លើសតម្រូវការ។ របាយការណ៍បន្តឲ្យដឹងទៀតថា ក្រុងព្រះសីហនុគឺជាតំបន់ទីក្រុងមួយស្ថិតក្នុងចំណោមតំបន់ទីក្រុងជាច្រើនរបស់ប្រទេសកម្ពុជាដែលបានឃើញការរីកលូតលាស់ខ្លាំង និងឆាប់រហ័សបំផុតនៅមុនអំឡុងពេលមានការឆ្លងជំងឺរាតត្បាត ជាមួយលំហូរនៃការវិនិយោគរបស់ចិន ដោយមានការរំពឹងថា នឹងបានផលចំណេញមកវិញពីសកម្មភាពទេសចរណ៍គាំទ្រដោយឧស្សាហកម្មកាស៊ីណូដែលបានដំណើរការបានតែមួយរយៈពេលខ្លី។
បើតាមរបាយការណ៍ដដែល ក្រុងនៅជាប់មាត់សមុទ្រមួយនេះទទួលបានទឹកប្រាក់ចំនួនប្រមាណ៥,៨ពាន់លានដុល្លារអាមេរិកពីគម្រោងសាងសង់ដែលត្រូវបានយល់ព្រមនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៩ និងឆ្នាំ២០២០។
នៅឯវេទិកាសាធារណៈស្តីពី៖ «ការគ្រប់គ្រងម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច និងច្បាប់ថវិកាឆ្នាំ២០២៣» ដែលធ្វើឡើងក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃទី២៥ ខែមករា រដ្ឋលេខាធិការក្រសួង សេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ លោកវង្សី វិស្សុតក៏បានលើកឡើងអំពីស្ថានភាពសាងសង់នៅខេត្តព្រះសីហនុ ដែលបានធ្វើឡើងច្រើនលើសពីតម្រូវការក្នុងទីផ្សារផងដែរ។
លោកថ្លែងថា៖ «អារឿងអគារជាប់គាំងក្រុងព្រះសីហនុនេះ ព្រោះខ្ញុំចង់បញ្ជាក់ថា ខ្ញុំនិយាយអម្បាញ់មិញពីបញ្ហាទីផ្សារ reallocation of resource [ការបែងចែកធនធានក្នុងសង្គម] នៅក្នុងសង្គម ការបែងចែកធនធានក្នុងសង្គម ក្នុងសេដ្ឋកិច្ចហ្នឹង ទីផ្សារអាហ្នឹង ឃើញវា deficiency [អត់ប្រសិទ្ធភាព] ទេ market [ទីផ្សារ] វា distortion [មានការខូចខាត] វិនិយោគទៅ វាអត់មានទីផ្សារ ចេះតែនាំគ្នាវិនិយោគ ហើយវាសល់អ៊ីចឹង។ អាហ្នឹងហើយដែលថា វិនិយោគដោយអត់មានការក្របខណ្ឌស្ថាប័នគ្រប់គ្រងច្បាស់លាស់»។
ជុំវិញបញ្ហាជាប់គាំងអគារនៅខេត្តព្រះសីហនុ អ្នកជំនាញសេដ្ឋកិច្ចនៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា លោកគី សេរីវឌ្ឍន៍ យល់ថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវតែលើកទឹកចិត្តអ្នកវិនិយោគ តាមរយៈការប្រើប្រាស់យន្តការលើកលែងពន្ធតាមច្បាប់វិនិយោគថ្មី ដើម្បីទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគឲ្យត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ និងត្រូវចូលរួមពិនិត្យមើលលើកិច្ចសន្យាសាងសង់អគារទាំងនោះ ថាតើមានការសម្របសម្រួលរវាងភាគីអ្នកវិនិយោគបែបណា ឬអាចឈានទៅបញ្ចប់កុងត្រានោះបែបណា ដើម្បីឈានទៅទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគជនជាតិចិនថ្មី ឬប្រែក្លាយតំបន់នោះយ៉ាងណាបន្តទៀត។
ប៉ុន្តែលោកថា រដ្ឋាភិបាលមិនអាចចាប់បង្ខំអ្នកវិនិយោគ ឬរំលាយកិច្ចសន្យាសាងសងអគារបានទេ ប្រសិនបើកិច្ចសន្យាទាំងនោះត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ ដោយទុកឲ្យអ្នកវិនិយោគដោះស្រាយជាមុន មុននឹងរដ្ឋាភិបាលប្រើប្រាស់ដំណោះស្រាយផ្សេងក្នុងការរៀបចំឡើងវិញនោះ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ឧទាហរណ៍ថា យើងអនុញ្ញាតឲ្យមានការសាងសង់ដោយមិនយកពន្ធ ឬមិនយកថ្លៃសាងសង់សុំច្បាប់ជាដើម។ អាហ្នឹងជាឧទាហរណ៍មួយទេ អ៊ីចឹងមានយន្តការច្រើនមានន័យថា អាចធ្វើឲ្យអ្នកវិនិយោគអាចទទួលបានផលចំណេញ ឬអាចឲ្យអ្នកវិនិយោគហ្នឹង បើសិនជាគាត់សង់ជាសំណង់សណ្ឋាគារ ទេសចរណ៍គឺអាចមានការលើកលែងពន្ធតាមច្បាប់វិនិយោគថ្មីជាដើម អាហ្នឹងនឹងអាចជួយឲ្យគាត់អាចវិនិយោគបាន»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ហើយទី២ កំណត់ទិសដៅថា តើតំបន់នៅក្នុងខេត្តព្រះសីហនុហ្នឹងតំបន់ណាសម្រាប់វិនិយោគលើវិស័យអ្វី។ បើសិនជាធ្វើឲ្យទៅជាផ្សារ ធ្វើឲ្យទៅជាកន្លែងកម្សាន្ត ឬអីហ្នឹង ថាតើរដ្ឋាភិបាលត្រូវលើកលែងពន្ធឲ្យគាត់យ៉ាងម៉េច? ត្រូវផ្តល់ការលើកទឹកចិត្តគាត់បែបណានោះ អាហ្នឹងជាកត្តាជំរុញឲ្យពួកគាត់មកវិនិយោគ»។
បើតាមលោកគី សេរីវឌ្ឍន៍ ប្រជាពលរដ្ឋដែលមានអគារជួលក៏ត្រូវចូលរួមដោះស្រាយបញ្ហាទាំងអស់នេះ ដោយត្រូវបន្ថយថ្លៃជួលដើម្បីអាចទាក់ទងអ្នកវិនិយោគចិនដែលចាប់ផ្តើមហោះត្រង់មកខេត្តព្រះសីហនុ ប្រទេសកម្ពុជាកាលពីពេលថ្មីនេះ។
លោកបន្ថែមថា វិបត្តិនៃអគារដែលសាងសង់មិនទាន់រួចនេះនឹងមិនកើតមានក្នុងខេត្តផ្សេង ឬក្នុងរាជធានីភ្នំពេញទេ ព្រោះវិបត្តិមួយនេះកើតចេញពីអាជីវកម្មអនឡាញ និងសន្ទុះនៃការកើនឡើងយ៉ាងគំហុកនៃភ្ញៀវចិនកាលពីកន្លងទៅ។
លោកបន្ថែមថា៖ «វិស័យឯកជនអាចត្រូវជជែកគ្នាថា បើសាងសង់អគារ អ៊ីចឹងត្រូវតែផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានចំនួនប៉ុន្មានមុនជា minimum [ជាកម្រិតអប្បបរមា] ដើម្បីឲ្យការសាងសង់ធ្វើឲ្យបានស្ទើរតែជិតចប់ចុងចប់ដើម។ អាហ្នឹងបាននៅពេលវាមានវិបត្តិគាំងទៀត យើងអាចបង្ហើយវាខ្លួនឯងបាន»។
បើតាមទិន្នន័យចុងក្រោយបំផុតរបស់ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ គិតចាប់តាង់ពីឆ្នាំ២០០០ដល់ដំណាច់ឆ្នាំ២០២២ គម្រោងសាងសង់ដែលត្រូវបានអនុញ្ញាតមានចំនួនជាង៦ម៉ឺនគម្រោង ស្មើនឹងទឹកប្រាក់ប្រមាណ៦៩.១៧៤.៨១២.៦៣៣គឺជិត៧ម៉ឺនលានដុល្លារ៕
