ពួកអ្នកគាំទ្រសិទ្ធិមនុស្ស និយាយថាការសម្រេចរបស់រដ្ឋអាជ្ញាតុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិដើម្បីទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់ប្រឆាំងប្រធានាធិបតី Uhuru Kenyatta នៃប្រទេសកេនយ៉ា ជាបរាជ័យដល់យុត្តិធម៌អន្តរជាតិ។ ពួកគេ និយាយថា វា ក៏ជាការដើថយក្រោយមួយសម្រាប់តុលាការដែលមានទីតាំងនៅក្នុងទីក្រុងឡាអេរ៍ដែលបានចោទប្រកាន់មនុស្សតែ២នាក់ហើយបានបិទរឿងក្តីទាំងអស់ចំនួន៣នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត១២ឆ្នាំរបស់ខ្លួន។
សេចក្តីសម្រេចចិត្តដើម្បីទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់ប្រឆាំងប្រធានាធិបតី Uhuru Kenyatta បានត្រូវប្រកាសកាលពីថ្ងៃសុក្រនៅក្នុងសេចក្តីលាយលក្ខណ៍អក្សរដ៏ខ្លីមួយដោយប្រធានរដ្ឋអាជ្ញារបស់តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ។
លោកស្រី Fatou Bensouda បានស្តីបន្ទោសរដ្ឋាភិបាលកេនយ៉ាចំពោះការខកខានមិនបានផ្តល់អ្វីដែលលោកស្រី បានហៅថា ការជួយឧបត្ថម្ភដ៏សំខាន់។លោកស្រី ក៏បានលើកឡើងពីឧបសគ្គនានា រួមមានការចោទប្រកាន់ពីសេចក្តីរាយការណ៍ខុសរបស់បណ្តាញព័ត៌មាននិងការខំប្រឹងប្រែងដើម្បីបំភិតបំភ័យអ្នកដែលនឹងធ្វើសាក្សី។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់លោកស្រី បានកើតមានឡើង២ថ្ងៃបន្ទាប់ពីចៅក្រមរបស់តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ (ICC) បានផ្តល់ពេលវេលាមួយសប្តាហ៍ដល់ពួករដ្ឋអាជ្ញាដើម្បីពង្រឹងរឿងក្តីរបស់ខ្លួនឬទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់របស់ខ្លួនប្រឆាំងនឹងប្រធានាធិបតីប្រទេសកេនយ៉ា។
លោក Kenyatta បានប្រឈមការចោទប្រកាន់បទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិពីការធ្វើមេគំនិតនៃអំពើហឹង្សាក្រោយការបោះឆ្នោតដែលបានសម្លាប់មនុស្សជាង១ពាន់នាក់កាលពីចុងឆ្នាំ២០០៧ហើយនឹងដើមឆ្នាំ២០០៨។
លោក Kenyatta ហើយនឹងពួកអ្នកគាំទ្ររបស់លោក កំពុងស្រែកអបអរសាទរដល់លទ្ធផលនេះថា ជាការបង្ហាញពីការគ្មានទោសពៃររបស់លោក។ក៏ប៉ុន្តែ ពួកអ្នកគាំទ្រសិទ្ធិមនុស្សដូចជាលោកស្រី Liz Evenson នៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch មើលឃើញថា វា ជាការដើថយក្រោយមួយសម្រាប់យុត្តិធម៌ និងបរាជ័យរបស់ជនរង្គ្រោះកេនយ៉ា។
«ដោយហេតុដូច្នេះហើយរឿងក្តីនេះ ប្រាកដជាមានសារៈសំខាន់ដើម្បីពិនិត្យមើលអ្វីដែលបានកើតមានឡើងហើយនឹងអ្វីដែលបានធ្វើដើម្បីឲ្យមានកិច្ចសហ ប្រតិបត្តិការ ធ្វើឲ្យប្រាកដថា ពួកសាក្សី បានទទួលការការពារ អ្វីដែលអាចធ្វើបានដើម្បីតបតការឃោសនារបស់រដ្ឋាភិបាលកេនយ៉ាប្រឆាំងនឹងតុលាការ ដែលមានឥទ្ធិពលពិតប្រាកដលើរឿងក្តីនេះ ពីព្រោះតែ វា បានធ្វើឲ្យមនុស្សមានឆន្ទៈតិចតួចដើម្បីធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយតុលាការនោះ»។
លោកស្រី Evenson បានមានប្រសាសន៍បន្តទៀតថា សេចក្តីសម្រេចចិត្តរបស់តុលាការ អាចធ្វើឲ្យមានចំណាត់ការកាន់តែខ្លាំងឡើងពីប្រទេសផ្សេងទៀតដែលជាផ្នែកមួយនៃតុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ (ICC)។
«តើមានមធ្យោបាយណាដែលសហគមន៍អន្តរជាតិ អាចមានប្រតិកម្មដើម្បីគាំទ្រតុលាការដើម្បីសង្កត់ពីសារៈសំខាន់នៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយប្រទេសកេនយ៉ា? កិច្ចខំប្រឹងប្រែងខ្លះ បានត្រូវធ្វើឡើង ក៏ប៉ុន្តែ តើល្មមគ្រប់គ្រាន់ដែរឬទេ?»។
ចាប់តាំងពីចូលជាធរមានក្នុងឆ្នាំ២០០២មក តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ (ICC) បានបញ្ចប់រឿងក្តី៣គត់ រួមមានរឿងក្តីមួយដែលបានបញ្ចប់នៅដើមសប្តាហ៍មុនប្រឆាំងលោក Thomas Lubanga ស្តេចក្រាញ់កុងហ្គោ។ មនុស្សខ្លះ បានរឹះគន់ថា ការកាត់ទោសធ្វើនោះ ធ្វើយឺតពែក។ហើយ ជនជាតិអាហ្វ្រិកជាច្រើន ជឿជាក់ថា វា ជាការមិនត្រឹមត្រូវដែលផ្តោតតែលើរឿងក្តីអាហ្វ្រិកដើម្បីកាត់ទោសនោះ ក៏ប៉ុន្តែ តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ (ICC)នេះ បានច្រានចោលការរឹះគន់នេះ។
ដូចជាលោកស្រី Evenson ដែរ លោក Anthony Dworkin ជាអ្នកឯកទេសសិទ្ធិមនុស្សនៅក្រុមប្រឹក្សាទំនាក់ទំនងការបរទេសរបស់សហភាពអឺរ៉ុប ជឿជាក់ថា មានមេរៀនដែលត្រូវរៀននៅក្នុងរឿងក្តីរបស់លោក Kenyatta។
«រឿងក្តីនេះ មួយកម្រិតគឺជាការបរាជ័យនៃយុទ្ធសាស្រ្តរបស់ក្រុមរដ្ឋអាជ្ញា រួមជាមួយរឿងក្តីមួយដែលប្រទេសពាក់ព័ន្ធនេះ មិនបានធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយ។ក៏ប៉ុន្តែ វា មិនបានចង្អុលបង្ហាញថា តុលាការ មិនត្រូវដេញតាមពួកមេដឹកនាំនយោបាយនោះទេ។វា អាស្រ័យទៅលើភស្តុតាងក្នុងរឿងក្តីនេះ។មេរៀនគឺថា តុលាការ ត្រូវចាត់វិធានការយ៉ាងប្រុងប្រយ័ត ជាពិសេសនៅក្នុងរឿងក្តីស្មុគ្រស្មាញទាំងនេះដើម្បីធ្វើឲ្យប្រាកដថា តុលាការ មានភស្តុតាងជាក់លាក់ដើម្បីធ្វើការចោទប្រកាន់តាមដែលខ្លួន ចង់ធ្វើ»។
តុលាការ មិនបានឲ្យលោក Kenyatta រួចខ្លួនទេ ដែលមានន័យថា ការចោទប្រកាន់ អាចត្រូវធ្វើឡើងនៅថ្ងៃអនាគត ប្រសិនបើ មានភស្តុតាងបន្ថែមទៀត។
ក្នុងខណៈនោះដែរ តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ (ICC) បន្តកាត់ទោសលោក William Ruto អនុប្រធានាធិបតីកេនយ៉ា ដែលរងការចោទប្រកាន់ពីការរៀបចំអំពើហឹង្សាក្រោយការបោះឆ្នោតនេះដែរ៕
ប្រែសម្រួលដោយ ជឹង ប៉ូជីន
