មេដឹកនាំសហជីពនិងតំណាងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួន ជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាប្រឹងប្រែងស្តារឡើងវិញនូវការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យដែលគួរឲ្យជឿជាក់បាន ដើម្បីមានឱកាសទទួលបានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធទូទៅ GSP ឡើងវិញសម្រាប់កម្ពុជា ក្នុងអាណត្តិរបស់លោកប្រធានាធិបតីអាមេរិកជាប់ឆ្នោត Donald Trump។
ការអំពាវនាវរបស់សហជីពនិងសង្គមស៊ីវិលនៅកម្ពុជាកើតមានឡើង នៅពេលការចូលកាន់តំណែងរបស់លោក Donald Trump កំពុងខិតជិតចូលមកដល់ ពោលគឺលោកនឹងស្បថចូលកាន់តំណែងនៅថ្ងៃទី ២០ ខែមករា ឆ្នាំ ២០២៥ ខាងមុខនេះ។
ថ្លែងក្នុងបទសម្ភាសន៍ជាមួយវីអូអេនៅថ្ងៃសុក្រ លោក ឃុន ថារ៉ូ អ្នកគ្រប់គ្រងកម្មវិធីការងារនៃអង្គការសង់ត្រាល់ លើកឡើងថា ប្រទេសកម្ពុជានៅតែត្រូវការទីផ្សារសហភាពអឺរ៉ុបនិងសហរដ្ឋអាមេរិកជាចាំបាច់ ដើម្បីទ្រទ្រង់ខឿនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសនៅក្នុងការនាំចេញ ខណៈកម្ពុជាកំពុងស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលមួយដែលប្រជាពលរដ្ឋត្រូវមានចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់។
លោកបន្តថា កម្ពុជាគួរតែមានកំណែទម្រង់ឲ្យបានស៊ីជម្រៅចំពោះគ្រប់លក្ខខណ្ឌ ពាក់ព័ន្ធនឹងដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ និងការកសាងនីតិរដ្ឋឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ដើម្បីទទួលបានការទុកចិត្តពីសហរដ្ឋអាមេរិក នៅក្នុងការផ្តល់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធឡើងវិញមកកម្ពុជា។
លោក ឃុន ថារ៉ូ ថ្លែងថា៖ «ការកំណែទម្រង់អភិបាលកិច្ច ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ការជំរុញឲ្យមាននូវគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនេះ វាគឺជាកត្តាចាំបាច់ណាស់សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា។ ចង់មិនចង់ យើងត្រូវមានឆន្ទៈផ្នែកនយោបាយក្នុងការកំណែទម្រង់ទៅនឹងលម្ហសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានទាំងអស់ហ្នឹង [...] បញ្ហាដែលសំខាន់នោះ ចំណុចដែលយើងត្រូវទាមទារឲ្យមានការឆ្លើយតបជាចាំបាច់នោះ គឺឆន្ទៈផ្នែកនយោបាយដែលជាកត្តាគន្លឹះក្នុងការដោះស្រាយអំពីស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចសង្គមនយោបាយ សិទ្ធិពលរដ្ឋ សេរីភាពអង្គការសង្គមស៊ីវិលអីជាដើម»។
បើតាមលោក ឃុន ថារ៉ូ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាពឹងផ្អែកលើការនាំចេញទៅអាមេរិកនិងអឺរ៉ុបស្មើនឹងប្រមាណ ៥០% នៃការនាំចេញសរុបរបស់កម្ពុជា។ លោកបានឲ្យដឹងទៀតថា ជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្មរបស់ចិន កូរ៉េខាងត្បូង និងបណ្តាប្រទេសដទៃទៀតមិនទាន់អាចមកជំនួសទីផ្សារទាំងពីរនេះបាននៅឡើយទេ។
លោក គង់ អាទិត្យ ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា (CLC) ប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃសុក្រថា ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធទូទៅរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ហៅកាត់ថា GSP នៅតែមានសារសំខាន់សម្រាប់កម្ពុជា នៅក្នុងការទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគ ដើម្បីបង្កើតឱកាសការងារបន្ថែមទៀតដល់កម្មករ។ លោកថា ទំនិញកម្ពុជាក៏នៅតែត្រូវការទីផ្សារអាមេរិកនិងអឺរ៉ុប។
លោក គង់ អាទិត្យ ថ្លែងថា៖ «ប្រាកដហើយ! ដោយសារតែសហរដ្ឋអាមេរិក ក៏ដូចជាអឺរ៉ុបជាទីផ្សារធំពីររបស់កម្ពុជានិងការពង្រីកបន្ថែមថ្មីៗនេះ ក៏មិនទាន់ទៅទីផ្សារផ្សេងៗរបស់ប្រទេសផ្សេងៗ ក៏មិនទាន់អាចប្រៀបជាមួយអឺរ៉ុបនិងអាមេរិកដែរ»។
លោកសង្ឃឹមថា សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងផ្តល់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ GSP មកកម្ពុជាឡើងវិញក្នុងអាណត្តិលោក Donald Trump និងថា កម្ពុជាក៏ត្រូវពង្រឹងបន្ថែមនូវការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងធានាឲ្យបានចំពោះសិទ្ធិចរចាជាសមូហភាពក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្ម។
ប្រធានាធិបតីអាមេរិកជាប់ឆ្នោតលោក Donald Trump ត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាប្រធានាធិបតីដែលនឹងផ្តល់អាទិភាពខ្ពស់លើវិស័យសេដ្ឋកិច្ច និងការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម នៅពេលលោកចាត់ចែងកិច្ចការរដ្ឋបាលនៅសេតវិមានជាថ្មីម្តងទៀត។
រដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារលោក កត្តា អ៊ន ប្រាប់វីអូអេជាសារអក្សរតាមប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនងតេឡេក្រាមនៅថ្ងៃសុក្រថា ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ GSP របស់អាមេរិកផ្តល់ផលប្រយោជន៍ជាច្រើននៅក្នុងការលើកកម្ពស់សេដ្ឋកិច្ចប្រទេសកម្ពុជា ជាពិសេសជីវភាពរស់នៅរបស់កម្មករនិយោជិតនៅក្នុងឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ។
លោកបន្ថែមថា សហរដ្ឋអាមេរិកគួរពិចារណាតម្កល់ផលប្រយោជន៍ប្រជាជនកម្ពុជា និងទំនាក់ទំនងរវាងរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកនិងកម្ពុជាជាធំ ហើយថាអាមេរិកក៏ត្រូវផ្តល់ភាពត្រឹមត្រូវអំពីប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សរបស់កម្ពុជាផងដែរ។
វីអូអេមិនអាចទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយពីអគ្គលេខាធិការសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា (GMAC) លោក ខេន លូ បាននៅឡើយទេ។
ដោយឡែក លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លើកឡើងថា ការឲ្យឬមិនឲ្យប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធមកកម្ពុជានោះ គឺជារឿងធម្មតាទេសម្រាប់កម្ពុជា ដោយលោកអះអាងថា កម្ពុជានឹងក្លាយទៅជាប្រទេសមានចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់ នាពេលខាងមុខ បន្ទាប់ពីទទួលបានការវាយតម្លៃពីអង្គការសហប្រជាជាតិ។
លោក សុខ ឥសាន ថ្លែងថា៖ «ចំពោះការនិយាយពីអ្នកក្រីក្រ ខ្ញុំយល់ថា នៅអាមេរិកក៏អត់ខ្វះអ្នកក្រីក្រដែរ។ អ្នកណាខ្ជិល វាក្រអ៊ីចឹងហើយ។ ឥឡូវនេះ បើក្រ អង្គការសហប្រជាជាតិទើបតែវាយតម្លៃថា កម្ពុជាប៉ុន្មានឆ្នាំទៀតចេញផុតពីប្រទេសក្រីក្រហើយ វាចូលទៅដល់ប្រទេសដែលមានចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់ នាឆ្នាំខាងមុខៗហ្នឹងហើយ។ ដូច្នះ EBA GSP អី ចង់ឲ្យឬមិនឲ្យ អាហ្នឹងជារឿងធម្មតារបស់កម្ពុជាទៅហើយ»។
GSP គឺជាកម្មវិធីអនុគ្រោះពាណិជ្ជកម្មធំបំផុត និងចំណាស់ជាងគេរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលមិនគិតពន្ធលើការនាំចេញទំនិញរបស់កម្ពុជា ហើយប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះ បានផុតកំណត់កាលពីថ្ងៃទី ៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២០ គ្រាដែលស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាមិនទាន់ប្រសើរឡើង៕
វេទិកាបញ្ចេញមតិ