លោក សុក ផល មិនបានកើតនៅប្រទេសកម្ពុជាទេ ហើយក៏មិនដែលទៅប្រទេសកម្ពុជាដែរ និងបានរស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិកជាង៣៧ឆ្នាំហើយដោយចំណាយពេលជិតពាក់កណ្តាលនៃរយៈពេលនេះនៅក្នុងពន្ធនាគារនិងមន្ទីរឃុំឃាំង។
បើទោះបីជា លោក សុក ផល មកដល់សហរដ្ឋអាមេរិកតាំងពីអាយុបីខែ ប៉ុន្តែលោកមិនដែលបានចូលសញ្ជាតិអាមេរិកាំងទេ ហើយតាមច្បាប់របស់សហរដ្ឋអាមេរិកគឺត្រូវបញ្ជូនចេញទៅប្រទេសដើមវិញគឺប្រទេសកម្ពុជា ក្រោយពីជាប់ពន្ធនាគាររួចរាល់។
ឥឡូវនេះ លោក សុក ផល ត្រូវតស៊ូតាមច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍ដើម្បីបានបន្តរស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិកក្រោយពីទទួលបានការលើកលែងទោសពីលោកអភិបាលរដ្ឋ ជែរី ប្រោន (Jerry Brown)។ លោកបានបញ្ជាក់ប្រាប់ VOA ក្នុង បទសម្ភាសន៍មួយនៅការិយាល័យក្នុងទីក្រុងឡូសអាន់ជឺឡេស រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ាថា៖
«ត្រូវទៅឡើងតុលាការមួយសារទៀតទៅជួបតុលាការរឿងហ្នឹង។ ទៅទាក់ទង ICE (ប៉ូលិសអន្តោប្រវេសន៍) ថាគេព្រមបិទឬអត់ប៉ុន្តែតាមច្បាប់គេត្រូវបិទ។ ពេលទៅតុលាការសុំឱ្យគេបិទ។ ពេលបិទហើយបាន Green Card (បណ្ណស្នាក់នៅអចិន្ត្រៃយ៍) បានទុកហើយអាចសុំចូលសញ្ជាតិអាមេរិកាំង»។
កាលពីថ្ងៃទី១០ខែសីហាកន្លងមកនេះ លោកអភិបាលរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា បានលើកលែងទោសអតីតអ្នកទោសខ្មែរចំនួន៣នាក់រួមទាំងលោក សុក ផល ផងដែរ។ ការលើកលែងទោសនេះដើម្បីជួយពួកគេរួចផុតពីការបញ្ជូនទៅប្រទេសកម្ពុជាវិញដោយសារតែពួកគេបានជាប់ពន្ធនាគាររួចរាល់និងបានធ្វើកិច្ចការដើម្បីជួយសង្គម។
លិខិតរបស់លោក ជែរី ប្រោន អភិបាលរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ាបានបញ្ជាក់ថា៖
«លោក (សុក ផល) បានបង្ហាញថា ចាប់តាំងពីដោះលែងចេញពីពន្ធនាគារមក លោកបានរស់នៅប្រកបដោយជីវភាពត្រឹមត្រូវនិងស្មោះត្រង់ បង្ហាញអត្តចរិតល្អត្រឹមត្រូវ ហើយធ្វើខ្លួនជាពលរដ្ឋដែលគោរពច្បាប់»។
លោក សុក ផល មានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីប្លន់ប្រដាប់អាវុធនៅទីក្រុងឡុងប៊ិច រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ានៅពេលមានអាយុ១៧ឆ្នាំហើយត្រូវបានតុលាការជាន់ខ្ពស់រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ាកាត់ទោសដូចមនុស្សពេញវ័យឱ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល២៣ឆ្នាំ៨ខែ កាលពីពីខែមេសាឆ្នាំ២០០០។
លោក សុក ផល ត្រូវបានដោះលែងនៅឆ្នាំ២០១៥ គឺមុនកាលកំណត់ដោយសារបានប្រព្រឹត្តល្អពេលជាប់ពន្ធនាគារនិងច្បាប់ថ្មីកំណត់ថាអនីតិជនមិនត្រូវទទួលទោសដូចមនុស្សពេញវ័យទេ។
ក្រោយពីត្រូវបានដោះលែង លោក សុក ផល ត្រូវបានចាប់សារជាថ្មី ហើយបញ្ជាឱ្យបញ្ជូនទៅប្រទេសកម្ពុជាវិញដោយសារមានកិច្ចព្រមព្រៀងរវាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានិងសហរដ្ឋអាមេរិកកាលពីឆ្នាំ២០០២តម្រូវឱ្យបញ្ជូនទៅកម្ពុជាវិញនូវរាល់អ្នកទោសដែលបានជាប់ពន្ធនាគាររួចហើយ។ ក្រោយពីចាប់ដាក់ឃុំឃាំងចំនួន៦ខែ លោក សុក ផលត្រូវបានដោះលែងវិញសិន ក្នុងពេលរង់ចាំឯកសារបញ្ជូនចេញ។ ប៉ុន្តែបួនខែក្រោយមកប៉ូលិសអន្តោប្រវេសន៍បានមកចាប់ខ្លួនវិញដើម្បីត្រៀមបញ្ជូនចេញ។ នៅពេលនោះលោក សុក ផល បានតវ៉ានឹងការបញ្ជូនចេញដោយប្តឹងឱ្យតុលាការពិនិត្យមើលសំណុំរឿងឡើងវិញ។ លោកធ្វើកិច្ចការនេះដោយខ្លួនឯងដោយសារមិនមានថវិកាដើម្បីជួលមេធាវី។ លោក សុក ផល បានចំណាយពេលអានសំណុំរឿងចាស់ៗនិងស្រាវជ្រាវច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍ដែលខ្លួនធ្លាប់បានសិក្សាកាលពីនៅក្នុងពន្ធនាគារលើកមុនដើម្បីតស៊ូទល់នឹងការបណ្តេញចេញនេះ។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖
«នៅពេលនោះខ្ញុំធ្វើក្រដាសស្នាមខ្លួនឯងព្រោះកាលរយៈដែលខ្ញុំនៅក្នុងគុក១៥ ឬ១៦ឆ្នាំនោះបានរៀនច្បាប់ច្រើនគឺច្បាប់អាមេរិកខាងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ព្រហ្មទណ្ឌនិងអន្តោប្រវេសន៍។ ខំអង្គុយរៀន។ ខំរៀនមហាវិទ្យាល័យដែរដើម្បីធ្វើយ៉ាងម៉េចពេលចេញមកយើងអាចមានដំរេះមានអីខ្លះកុំចេញមកវិញអត់មានដំរេះវិជ្ជាធ្វើអ្វីនៅក្រៅ។ ដល់ពេលចូលទៅដឹងច្បាប់ហ្នឹងក៏ចាប់ផ្តើមសរសេរចាប់ផ្តើមធ្វើទៅ»។
នៅទីបំផុតសំណុំរឿងនោះបានបើកឡើងវិញហើយត្រូវបានតុលាការអនុញ្ញាតឱ្យនៅក្រៅឃុំបណ្តោះអាសន្ននៅខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ២០១៦ ដោយបង់ប្រាក់ធានាដែលសហគមន៍បានខិតខំរៃអង្គាសថវិកាដើម្បីបង់ជូនតុលាការ។
ការលើកលែងទោសរបស់លោកអភិបាលរដ្ឋមិនបញ្ឈប់ការបញ្ជូនចេញដោយស្វ័យប្រវត្តិទេប៉ុន្តែវាជួយលុបចោលការដាក់ទោសដែលអាជ្ញាធរប្រើប្រាស់ជាហេតុផលដើម្បីបញ្ជូនចេញ។ លិខិតលើកលែងទោសរបស់លោកអភិបាលរដ្ឋបានបន្ថែមថា៖
«...ដោយសារតែបានទទួលទោសសព្វគ្រប់ហើយនិងមានចរិតមារយាទល្អនៅក្នុងសហគមន៍ដែលលោករស់នៅចាប់តាំងពីចេញពីពន្ធនាគារមក លោក សុក ផល បានសងបំណុលដល់សង្គមរួចរាល់ហើយ និងទទួលបានការលើកលែងទោសពេញលេញនិងគ្មានលក្ខខណ្ឌ»។
លោក សុក ផល បានបញ្ជាក់ប្រាប់ VOA ថា៖
«តាំងពីបានអាហ្នឹង (លិខិតលើកលែងទោស) មក មើលទៅដូចជាធូរចិត្តបន្តិចដែរព្រោះបានមានតាមច្បាប់ហើយមានផ្លូវនៅទុក Green card (បណ្ណស្នាក់នៅអចិន្ត្រៃយ៍) នៅជុំបងខ្ញុំនៅទីនេះ»។
ក្រុមគ្រួសារ លោក សុក ផល បានចាកចេញពីខេត្តកណ្តាល នៃប្រទេសកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩ ដោយរត់គេចមកដល់ជំរុំនៅក្នុងប្រទេសថៃ។ លោក សុក ផលកើតនៅក្នុងជំរុំក្នុងប្រទេសថៃមុនពេលដែលគ្រួសារបានទទួលឋានៈជាជនភៀសខ្លួនមកដល់ទីក្រុងឡុងប៊ិច រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា សហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ១៩៨១។
ម្តាយបានចាកចេញពីគ្រួសារនៅពេលដែល សុក ផល មានអាយុ២ឆ្នាំ។ លោកបានប្រាប់ VOA ថា ឥឡូវនេះមិនដឹងថាម្តាយនៅឯណានិងមានមុខមាត់យ៉ាងណាទេបើសិនជាជួបគាត់ព្រោះបាត់ដំណឹងឈឹងតាំងពីពេលនោះមក។
ឪពុកបានស្លាប់ដោយជំងឺមហារីកនៅពេលដែលលោក ផល មានអាយុ១៦ឆ្នាំដែលធ្វើឱ្យលោកបាត់ទីពឹងនិងត្រូវរស់នៅតែលតោលតាមចឹញ្ចើមផ្លូវមុននឹងសេពគប់មិត្តភក្តិដែលមិនល្អហើយត្រូវសាលាបណ្តេញចេញ។
ចាប់តាំងពីលោកប្រធានាធិបតីត្រាំឡើងកាន់អំណាចដោយប្រើប្រាស់គោលនយោបាយប្រឆាំងនឹងជនអន្តោប្រវេសន៍ រដ្ឋបាលរបស់លោកបានពន្លឿនការបញ្ជូនជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់និងជនដែលប្រព្រឹត្តខុសចេញពីសហរដ្ឋអាមេរិក។ កាលពីដើមខែមេសា សហរដ្ឋអាមេរិកបានបញ្ជូនចេញពលរដ្ឋខ្មែរចំនួន៤៣នាក់និងក្នុងខែសីហាបានបញ្ជូនចេញចំនួន៣០នាក់ទៀត។
មានពលរដ្ឋខ្មែរជាង៨៨០នាក់ហើយត្រូវបានបញ្ជូនចេញពីសហរដ្ឋអាមេរិកបើគិតត្រឹមខែសីហាឆ្នាំ២០១៨នេះ ហើយមានចំនួនជិត១.៦០០នាក់ទៀតកំពុងតែមានភាពមិនច្បាស់លាស់ចំពោះអនាគតរបស់ពួកគេ។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់ពីអង្គការមជ្ឈមណ្ឌលធនធានសកម្មភាពសម្រាប់ពលរដ្ឋអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (SEARAC)។
ចាប់តាំងពីដើមឆ្នាំ២០១៨ មានពលរដ្ឋខ្មែរយ៉ាងហោចណាស់៧នាក់ដែរដែលប្រឈមនឹងការបញ្ជូនត្រឡប់ទៅប្រទេសកម្ពុជាវិញ ត្រូវបានលោកអភិបាលរដ្ឋលើកលែងទោស។
លោកស្រី ជែននី ហ្សាវ មេធាវីផ្នែកអន្តោប្រវេសន៍នៃក្រុមហ៊ុនច្បាប់អាស៊ី ដែលមានឈ្មោះថា«ស្វែងរកយុត្តិធម៌សម្រាប់ពលរដ្ឋអាស៊ីអាមេរិកាំង» បានប្រាប់ VOA ថា៖
«ពួកគេមានឱកាសច្រើនក្នុងការលុបបំបាត់ចោលបញ្ហាអន្តោប្រវេសន៍តាមរយៈការលើកលែងទោសនេះ។ ដូច្នេះការលើកលែងទោសគឺជាជំហានដ៏ធំមួយឆ្ពោះទៅទទួលបានបណ្ណស្នាក់នៅអចិន្ត្រៃយ៍វិញ»។
លោកស្រី ជែននី ហ្សាវ បានបន្ថែមថា៖
«ខ្ញុំគិតថា ការលើកលែងទោសនេះគឺជាការទទួលស្គាល់ថា ជនភៀសខ្លួនកម្ពុជាទាំងនេះបានចូលរួមចំណែកដល់សហគមន៍របស់ពួកគេអស់ជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ។ បើទោះបីជាពួកគេបានប្រព្រឹត្តកំហុសឆ្គងក្នុងពេលជាយូរឆ្នាំមកហើយកាលពីពេលពួកគេនៅក្មេង ក៏ពួកគេបានកែប្រែហើយបានមកជួយក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេ។ ជារឿងល្អខ្លាំងណាស់ដែលលោកអភិបាលរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ាបានទទួលស្គាល់ចំណុចនេះ»។
សព្វថ្ងៃនេះ លោកសុក ផលគឺជាអ្នករៀបចំកិច្ចការសហគមន៍នៅអង្គការសម្ព័ន្ធយុត្តិធម៌ សម្រាប់យុវជន (Youth Justice coalition) ដែលតស៊ូមតិដើម្បីជួយដល់ការកែទម្រង់ច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌនិងស្វែងរកយុត្តិធម៌សម្រាប់អនីតិជន។ លោកក៏បានជួយដល់ក្រុមគ្រួសារខ្មែរជាច្រើនដែលនៅជាប់នៅក្នុងមន្ទីរឃុំឃាំងរបស់ប៉ូលិសអន្តោប្រវេសន៍បានចេញមកដើម្បីតស៊ូតាមផ្លូវតុលាការបន្តទៀតប្រឆាំងនឹងការបញ្ជូនចេញ។
«តាំងពីចេញមកចូលជួយគេអ្នកដែលជាប់ទោសកំហុសដែលជាប់នៅមន្ទីរឃុំឃាំងនៅសហរដ្ឋអាមេរិកជួយគ្រួសារដែលបែកបាក់គ្នា។ ឥឡូវនេះខ្ញុំមានគ្រួសារខ្មែរទូរស័ព្ទរកផ្លូវជួយធ្វើយ៉ាងម៉េចឱ្យបានឪពុកម្តាយចេញមកវិញ។ ឥឡូវធ្វើការខាងអង្គការរបស់ខ្ញុំជួយអ្នកណាដែលធម្មតាសាលាគេបណ្តេញចេញ មកទទួលនៅសាលានេះ។ ជួយគេឱ្យបានកុំធ្វើអ្វី ផ្តេសផ្តាស»។
សវនាការបន្ទាប់ទៀតគឺនឹងធ្វើនៅថ្ងៃទី២៦ខែវិច្ឆិកានេះនៅតុលាការអន្តោប្រវេសន៍នៃទីក្រុងឡូសអាន់ជឺឡេស រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា។ បើសិនជាឈ្នះក្តីនៅសប្តាហ៍ក្រោយនេះ លោក សុក ផល ប្រាថ្នាថា នឹងដាក់សុំចូលសញ្ជាតិអាមេរិកាំងហើយសិក្សាដើម្បីជួយដល់ខ្មែរដទៃទៀតដែលមានបញ្ហាហើយនឹងកុមារដែលមានជីវភាពក្រីក្រដូចរូបលោកកាលពីពេលមុន៕
