គណបក្សគ្រប់គ្រងប្រទេសកម្ពុជាគឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានបន្ទរតាមជំហររបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែនទាក់ទងនឹងជម្លោះនៅដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូង ទាក់ទងនឹងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមនិងការមិនគាំទ្រដល់សាលដីការបស់តុលាការអន្តរជាតិមួយពាក់ព័ន្ធនឹងជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាយកគោលការណ៍មិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់សមាជិកអាស៊ានដទៃ។
គោលការណ៍មិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់សមាជិកអាស៊ានដទៃមានន័យថា ទុកឲ្យប្រទេសដែលមានជម្លោះរឿងដណ្តើមកម្មសិទ្ធិនៅដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូងនីមួយៗក្នុងប្លុកនេះ ដោះស្រាយតាមរយៈទ្វេភាគីដោយផ្ទាល់ជាមួយចិន។ ការប្រកាន់ជំហរយ៉ាងដូច្នេះរបស់កម្ពុជាអាចធ្វើឲ្យអាស៊ានទាំងមូលគ្មានសាមគ្គីភាព និងគ្មានការមូលមតិគ្នា ហើយធ្វើឲ្យអាស៊ានទាំងមូលមិនអាចចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមគ្នាបាន។ នេះជាជំហរដែលចិនចង់បានគឺការដោះស្រាយបញ្ហាទ្វេភាគី។
សេចក្តីរាយការណ៍បណ្តាញព័ត៌មានបរទេសនានាបាននិយាយថា សមាគមអាស៊ានបានយល់ព្រមចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមគ្នាក្រោយពីកិច្ចប្រជុំក្រុមរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ានជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិន កាលពីសប្តាហ៍មុននៅ គុនមីង (Kunming) ប្រទេសចិន។
ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបរទេសបានរាយការណ៍ថា នៅនាទីចុងក្រោយ ប្រទេសកម្ពុជា ឡាវ ហើយនឹងភូមា ដែលគេដឹងថា ស្និទនឹងប្រទេសចិន ហើយទទួល ជំនួយពីចិនជាច្រើនដើម្បីការអភិវឌ្ឍប្រទេសនោះ បានប្តូរជំហររបស់ខ្លួនវិញ ដែលធ្វើឲ្យការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម ដែលតែងតែធ្វើរួមគ្នាជាច្រើនទសវត្សរ៍មកនោះ ត្រូវខកខាន ដូចកាលពីឆ្នាំ២០១២ដែរ នៅពេលកម្ពុជារៀបចំកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន។ ការខកខានលើកចុងក្រោយ និងការខកខានលើកមុននោះ ត្រូវបណ្តាញព័ត៌មានរាយការណ៍ថា កើតមានដោយសារសម្ពាធពីប្រទេសចិន។ តែកម្ពុជាប្រតិកម្មចំពោះការចោទប្រកាន់ទាំងនោះ ដោយលើកឡើងថា ជារឿងអយុត្តិធម៌។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែនបានបញ្ជាក់ជំហរកម្ពុជាជាថ្មីបន្ថែមទៀតថា បញ្ហាជម្លោះដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូងជាបញ្ហាជម្លោះទ្វេភាគី មិនមែនជាបញ្ហាអាស៊ានទេ។ លោកថា ជំហរកម្ពុជាតាំងពីដើមទី គឺប្រើប្រាស់យន្តការអាស៊ាន-ចិន ដើម្បីអនុវត្តឲ្យបានត្រឹមត្រូវគឺសេចក្តីថ្លែងការណ៍ភាគីសមុទ្រចិនខាងត្បូង DOC និងការខិតខំរវាងអាស៊ាននិងចិនបង្កើតឲ្យចេញនូវក្រមប្រតិបត្តិដែលហៅថា COC ហើយនឹងចុងក្រោយគឺប្រទេសដែលមានបញ្ហាជាមួយគ្នាគឺត្រូវដោះស្រាយបញ្ហាជាមួយគ្នា។
គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលដឹកនាំដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន ដែលជាប្រធានផងនោះ បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍បញ្ជាក់បន្ថែមថា៖
«ក្នុងនាមជាសមាជិកអាស៊ាន កម្ពុជាគោរពគោលការណ៍មិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុង ស្មារតីសហគមន៍ (គោលការណ៍មូលមតិគ្នា) សមាហរណកម្មសេដ្ឋកិច្ច ការអភិវឌ្ឍ និងការតភ្ជាប់និងការប្រើប្រាស់អាស៊ានជាច្រកការទូតសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងតំបន់និងក្នុងពិភពលោក»។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍កាលពីល្ងាចថ្ងៃពុធដដែលបានបញ្ជាក់ពីឯករាជ្យភាព និងអព្យាក្រិត្យភាពរបស់កម្ពុជា ហើយបានបដិសេធការចោទប្រកាន់ដែលថា កម្ពុជាជាអ្នកបំផ្លាញការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមអាស៊ាន ទាំងនៅទីក្រុងគុនមីង ប្រទេសចិន និងនៅភ្នំពេញក្នុងឆ្នាំ២០១២។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះក៏បានសង្កត់ធ្ងន់ដែរថា កម្ពុជាមិនចូលរួមចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ណាមួយ ដែលគាំទ្រដល់សាលដីការបស់តុលាការមជ្ឈត្តការពាក់ព័ន្ធនឹងជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងឡើយ។
ទាំងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងទាំងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែនបានអះអាងជាឯកតោភាគីថា ប្រទេសកម្ពុជាបានដើរតួនាទីយ៉ាងល្អក្នុងការសម្របសម្រួលលើ បញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដើម្បីរក្សាសាមគ្គីភាព និងសុខុដមរមនាក្នុងទំនាក់ទំនងអាស៊ានចិន។
ថ្វីដ្បិតតែជំហរកម្ពុជាពេលនេះត្រូវគេឃើញថា ហាក់ដូចជាងាកបែរចេញពីវៀតណាមដែលជាមិត្តដ៏យូរលង់របស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នផង និងមានជំហរផ្ទុយពី បណ្តាប្រទេសអាស៊ានដែលចង់ដោះស្រាយបញ្ហាដោយពហុភាគីឬតាមរយៈអាស៊ានទាំងមូលផងក្តី តែជំហរកម្ពុជានេះស្របនឹងអ្វីដែលចិនចង់បាន។
លោកយឹម សុវណ្ណ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានអះអាងថា គណបក្សរបស់លោកកំពុងពិនិត្យមើលពីរឿងនេះ ហើយលោកពុំទាន់អាចធ្វើអត្ថាធិប្បាយអ្វីនៅឡើយទេ នៅពេលនេះ។
តែយ៉ាងណាក៏ដោយ លោកកែម ឡី អ្នកវិភាគសង្គមមួយរូប បានអះអាងថា ជំហរកម្ពុជាងាកបែរផ្តាច់មុខទៅរកចិន ហើយការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានេះគឺដោយសារអ្វីមួយដែលលោកកែម ឡីអះអាងថានៅក្នុងគណបក្សប្រជាជនមានមន្ត្រីមួយចំនួនក៏គាំទ្រវៀតណាមដែរ។
«ទី១ ខ្ញុំយល់ឃើញថា ប្រទេសយើងកំពុងតែស៊ីឈ្នួលចិន ដោយសារតែយើងចង់ធានាអំណាចរដ្ឋបានយូរអង្វែងដោយខ្លួនឯង ហើយយើងសុខចិត្តស៊ីឈ្នួលចិនម្តងទៀត មិនខុសពីមុនឆ្នាំ១៩៧៥ ពួកតំបន់រំដោះមួយចំនួន... ហើយក្រោយឆ្នាំ១៩៧៥ សុខចិត្តស៊ីឈ្នួលចិនដើម្បីធ្វើឲ្យមានបញ្ហាផ្ទៃក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ទី២ ខ្ញុំមើលឃើញជាធម្មតាទេ នៅក្នុងរដ្ឋាភិបាលក៏ដូចនៅក្នុងគណបក្សកាន់អំណាចមានអ្នកគាំទ្រនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហើយក៏អាចមានអ្នកគាំទ្រយួនដែរ»។
បើតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ក្រសួងការបរទេសថ្ងៃនេះបានអះអាងថា រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសកម្ពុជាគឺលោកប្រាក់ សុខុនបានបំពេញទស្សនកិច្ចក្នុងប្រទេសវៀតណាមចាប់ពីថ្ងៃទី២១ដល់២៣មិថុនាដើម្បីរឹតចំណងទាក់ទងទ្វេភាគីគ្រប់ជ្រុងជ្រោយរវាងប្រទេសទាំងពីរ ដើម្បីសន្តិភាព ស្ថិរភាព និងការអភិវឌ្ឍ។
លោកកែម ឡី ដែលមិនចង់ឃើញកម្ពុជាមានជំហរផ្កាប់មុខទៅប្រទេសណាមួយ ដែលខុសនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនោះ បានពន្យល់ថា កម្ពុជានឹងអាចការពារអំណាចបានក្នុងការងាកបែរទៅចិននោះ តែមិនធ្វើឲ្យពលរដ្ឋ និងសេដ្ឋកិច្ចរីកចម្រើនទេ ដោយសារតែបស្ចឹមប្រទេសដែលបានរំដោះកម្ពុជាឲ្យរួចពីកុម្មុយនិស្តនឹងមិនអនុញ្ញាតឲ្យកម្ពុជាធ្លាក់ចូលទៅក្នុងរបបកុម្មុយនិស្តជាថ្មីទៀតទេ។
ក្នុងសមាគមអាស៊ាន១០ប្រទេស មានប្រទេសចំនួនបួនដែលមានជម្លោះដណ្តើមកម្មសិទ្ធិពីការគ្រប់គ្រងរបស់ចិនក្នុងតំបន់ដែលជាច្រកសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកដ៏ធំនោះ។ ប្រទេសទាំងបួននេះមាន វៀតណាម ហ្វីលីពីន ដែលប្តឹងតុលាការអន្តរជាតិកាលពីឆ្នាំ២០១៣អំពីបញ្ហានេះ និងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ហើយនឹងប្រ៊ុយណេ ដែលចង់ឲ្យមានការដោះស្រាយតាមក្របខណ្ឌពហុភាគី ឬក្របខណ្ឌអាស៊ាន៕
