អង្គការ Freedom House បានឱ្យដឹងនៅក្នុងរបាយការណ៍ថ្មីមួយថា សេរីភាពអ៊ីនធឺណិតនៅកម្ពុជានៅដែលបន្តធ្លាក់ចុះ និងរងការរឹតត្បិតនៅឡើយ ជាពិសេសនៅមុន និងក្រោយពេលការបោះឆ្នោតជាតិ។
នៅក្នុងឆ្នាំ ២០២៣ នេះ កម្ពុជាទទួលបានពិន្ទុ ៤៤ លើ ១០០ ដែលទទួលបាន ១ពិន្ទុបន្ថែមទៀតធៀបទៅនឹងឆ្នាំ ២០២២ ដែលបានតែ ៤៣ ពិន្ទុប៉ុណ្ណោះ។
ការវាយតម្លៃលើស្ថានភាពនៃសេរីភាពអ៊ីធឺណិតសម្រាប់ឆ្នាំ ២០២៣ នេះ ធ្វើឡើង នៅមុននិងក្រោយការបោះឆ្នោតជាតិពីរលើកជាប់ៗគ្នាកាលពីខែកក្កដាឆ្នាំ ២០១៨ និងឆ្នាំ ២០២៣ ជាអំឡុងពេលដែលអាជ្ញាធរកម្ពុជាបានចាប់ខ្លួនសមាជិកគណបក្សប្រឆាំងពីបទធ្វើសកម្មភាពញុះញង់តាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត និងបង្ខំឱ្យបិទប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យជាដើម។ នេះបើតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការ Freedom House។
របាយការណ៍ដដែលនោះឱ្យដឹងទៀតថា ប្រព័ន្ធនយោបាយរបស់កម្ពុជាត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលជាគណបក្សកាន់អំណាច ដែលមានលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ជានាយករដ្ឋមន្រ្តីថ្មី។
របាយការណ៍របស់អង្គការ Freedom House បានរៀបរាប់ថា ការបោះឆ្នោតដែលប្រព្រឹត្តទៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ និង ២០២៣ នេះ គឺមានការគាបសង្កត់សិទ្ធិសេរីភាពយ៉ាងខ្លាំង ហើយរដ្ឋាភិបាលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានដាក់សម្ពាធលើអ្នកគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំង បណ្តាញសារព័ត៌មានឯករាជ្យ និងបាតុករដោយការបំភិតបំភ័យ ព្រមទាំងការកាត់ទោសក្រោមហេតុផលនយោបាយ និងអំពើហិង្សាជាដើម។
នាយកប្រតិបត្តិសមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជាហៅកាត់ថាខេមបូចា លោក ណុប វី លើកឡើងថា របាយការណ៍របស់អង្គការ Freedom House បានឆ្លុះ បញ្ចាំងជាច្រើនអំពីសកម្មភាពនៃការរឹតត្បិតសេរីភាពលើអ៊ីនធឺណិតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដូចជានៅមុនការបោះឆ្នោតជាតិ ដែលមានគេហទំព័រព័ត៌មានមួយចំនួនត្រូវបានរាំងខ្ទប់។
លោក បន្ថែមថា សេរីភាពក្នុងការប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតបច្ចុប្បន្នគឺប្រជាពលរដ្ឋអាចប្រើប្រាស់បានជាទូទៅ ប៉ុន្តែការទទួលបានព័តមាន ឬមាតិកាណាមួយដែលមានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធនោះ គឺនៅបន្តស្ថិតក្រោមការរឹតត្បិតនៅឡើយ។
លោកថ្លែងថា៖ «ហើយយើងដឹងហើយយុគសម័យឌីជីថលការប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិត បណ្តាញអ៊ីនធឺណិតគឺជាប្រព័ន្ធមួយដែលមានភាពចាំបាច់ណាស់ក្នុងការជួយលើកកម្ពស់ការទទួលបានព័ត៌មានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ ដូច្នេះប្រសិនជាប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតនៅមានការរឹតត្បិត ឬមួយក៏រំហូរនៃការផ្តល់ព័ត៌មានចម្រុះពីគ្រប់រូបភាព និន្នាការអីផ្សេងៗត្រូវទទួលរងនៅការរឹតត្បិតហ្នឹង គឺវានឹងមានផលប៉ះពាល់ទៅដល់សិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋហើយ»។
បើតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការ Freedom House កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២៣ ក្រសួងព័ត៌មានបានដកហូតអាជ្ញាបណ្ណផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានរបស់វីអូឌី VOD ពីបទរំលោភលើក្រមសីលធម៌សារព័ត៌មាន ហើយភាពចម្រុះនៃបរិយាកាសអនឡាញគឺស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់រដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសចំពោះសំឡេងរិះគន់និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ។ ហើយកាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០១៧ អាជ្ញាធរកម្ពុជាបានបញ្ជាឱ្យបិទហ្រ្វេកង់វិទ្យុអេហ្វអឹម ចំនួន ៣២ ស្ថានីយនៅទូទាំងខេត្តចំនួន ២០ ដែលជាស្ថានីយផ្សព្វផ្សាយបន្តព័ត៌មានផ្សាយជាខេមរភាសារបស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី សំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក(វីអូអេ) និងវិទ្យុសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យ (វីអូឌី)។
របាយការណ៍របស់អង្គការ Freedom House បានបង្ហាញទៀតថា អ្នកសារព័ត៌មាន សកម្មជននិងបុគ្គលមួយចំនួន បានប្រឈមមុខនឹងការបៀតបៀន តាមរយៈយុទ្ធនាការលាបពណ៌ និងអំពើហិង្សាកាន់តែខ្លាំងឡើងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជារួមទាំងពេលខ្លះមានការញុះញង់ដោយមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលផងដែរ។
ប៉ុន្តែអ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មានលោក ទេព អស្នារិទ្ធ ច្រានចោលការលើកឡើងនៅក្នុងរបាយការណ៍អង្គការ Freedom House ថាបានលាបពណ៌ទៅលើសេរីភាពអ៊ីនធឺណិតនៅកម្ពុជា ខណៈប្រជាពលរដ្ឋក្នុងប្រទេសកម្ពុជាកំពុងមានសិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញនៅក្នុងប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិត។ លោកបន្តថា អ្នកដែលធ្វើការចោទប្រកាន់មកលើកម្ពុជាក៏កំពុងតែប្រើប្រាស់ និងបញ្ចេញមតិដោយសេរីភាពលើអ៊ីនធឺណិតផងដែរ។
ទោះជាយ៉ាងណាអ្នកជំនាញខាងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ លោក ណុប វី យល់ថា រដ្ឋាភិបាលគួរតែមានការបើកទូលាយក្នុងការទទួលយកការប្រឹក្សាពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធទៅលើច្បាប់មួយចំនួន ដែលកំពុងធ្វើសេចក្តីព្រាង ដូចជាច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងទិន្នន័យបុគ្គល ច្បាប់ស្តីពីសន្តិសុខសាយប័រ និងច្បាប់ស្តីពីឧក្រិដ្ឋកម្មតាមប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យាជាដើម ដើម្បីធានាថា នៅពេលអនុម័តច្បាប់ទាំងនោះ វានឹងសមស្របទៅនឹងបទដ្ឋានជាតិ និងអន្តរជាតិស្តីពីកតិកាសញ្ញាសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិមនុស្ស។
លោកថ្លែងថា៖ «ហើយយើងជំរុញឱ្យមានការបើកទូលាយនៅក្នុងការផ្តល់ការប្រឹក្សាយោបល់ជាមួយនឹងភាគីពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីធានាឲ្យច្បាប់ហ្នឹងបានឆ្លើយតបជាមួយនឹងបទដ្ឋានអន្តរជាតិនៃកតិកាសញ្ញាសិទ្ធិពលរដ្ឋ សិទ្ធិនយោបាយ ក៏ដូចជាសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាសកលស្តីសិទ្ធិមនុស្សអ៊ីចឹងជាដើម»។
បើតាមលោក ណុប វី រដ្ឋាភិបាលក៏គួរត្រួតពិនិត្យមើលបន្ថែមទៅលើហេដ្ឋារចនាសម័្ពន្ធអ៊ីនធឺណិត ដោយធានាថា ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមតំបន់ដាច់ស្រយោលអាចមានឱកាសទទួលបានការប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិត ដើម្បីងាយស្រួលក្នុងការទទួលបានព័ត៌មាននិងដំណឹងផ្សេងៗជាដើម។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ប៉ែន បូណា ប្រាប់វីអូអេថា កម្ពុជាជាប្រទេសមួយដែលមានសេរីភាពក្នុងការប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតយ៉ាងទូលំទូលាយ។ លោកថា ប្រជាពលរដ្ឋមានសិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញក្នុងការប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិត ដោយពួកគេទាំងនោះអាចបញ្ចេញមតិយោបល់ផ្សេងៗនៅក្នុងបណ្តាញសង្គម។
លោកថ្លែងថា៖ «ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរស្ទើរតែគ្រប់គ្នាសុទ្ធតែបានប្រើប្រាស់តាមអ៊ឺនធឺណិតជាវិជ្ជាជីវៈ ឬមួយជាផ្ទាល់ខ្លួន សុទ្ធតែមានប្រើប្រាស់បណ្តាញសង្គម ហើយពួកគេអាចបញ្ចេញមតិដោយសេរីនៅក្នុងបណ្តាញសង្គមលើកលែងតែយើងបំពានច្បាប់ ឬបំពានក្រមសីលធម៌ ឬធ្វើឱ្យប៉ះពាល់សិទ្ធិអ្នកដទៃជាដើមអាចនឹងមានបញ្ហា ក្រៅពីនោះអត់មានទេ»។
នៅពេលសួរទាក់ទងនឹងស្ថានភាពផុយស្រួយរបស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ លោក ប៉ែន បូណា លើកឡើងថា កម្ពុជាមានសារព័ត៌មានជាង ២០០០ អង្គភាព ដែលបានចុះបញ្ជីដែលភាគច្រើនគឺជាសារព័ត៌មានអនឡាញ ហើយសារព័ត៌មានទាំងនោះបានគោរពតាមក្រមសីលធម៌នៃការផ្សាយ មានការគោរពសិទ្ធិទៅវិញទៅមក និងស្ថិតនៅក្រោមច្បាប់ដែលបានកំណត់។
លោកបន្ថែមថា៖ «នៅកម្ពុជាមានសារព័ត៌មានជាង ២០០០ អង្គភាព ដែលបានចុះបញ្ជីនៅក្រសួងព័ត៌មាន ហើយនៅក្នុង[ហ្នឹង]ភាគច្រើនជាសារព័ត៌មានអនឡាញតាមអ៊ីនធឺណិតហ្នឹងឯង សូម្បីតែសារព័ត៌មានបែបប្រពៃណីក៏គេមានប្រព័ន្ធអនឡាញរបស់គេដែរ ដូច្នេះសុទ្ធតែអនឡាញទាំងអស់។ ពួកគេធ្វើសកម្មភាពដោយទូលំទូលាយនៅក្នុងក្របខណ្ឌច្បាប់ ក្រមសីលធម៌ និងការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក គឺជាគោលការណ៍ដែលគេគោរពគ្រប់គ្នា ហើយអាចធ្វើសកម្មភាពបានគ្រប់បែបយ៉ាងអត់មានបញ្ហាអីទេ»។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលរូបនេះបញ្ជាក់ទៀតថា សិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាគឺមានពេញលេញ និងធានាដោយច្បាប់ ហើយពលរដ្ឋត្រូវប្រើប្រាស់សិទ្ធិទាំងនោះឱ្យចំគោលដៅដែលច្បាប់បានកំណត់។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក ស៊ឹង សែនករុណា ប្រាប់វីអូអេថា របាយការណ៍របស់អង្គការ Freedom House គឺធ្វើឡើងក្រោមបច្ចេកទេស និងអ្នកជំនាញរបស់អង្គការនោះ។ លោកថា ស្ថិតនៅក្នុងទិដ្ឋភាពជាក់ស្តែងក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គឺមានបទចោទជាច្រើនពាក់ព័ន្ធនឹងបទញុះញង់ នៅពេលដែលប្រជាពលរដ្ឋធ្វើការបញ្ចេញមតិណាមួយនៅតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត ឬបណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គម។
លោកថ្លែងថា៖ «សេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិតាមប្រព័ន្ធអនឡាញនេះមានរងការរឹតត្បិត និងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញច្រើន ដែលយើងមើលឃើញកន្លងមក ហើយមួយទៀតក៏ឃើញមានការបង្កើតច្បាប់ដែលមានលក្ខណៈជាការរឹតត្បិតសេរីភាពទាំងអស់ហ្នឹងផងដែរ»។
លោកបន្ថែមថា នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ ការបង្កើតច្បាប់គឺជារឿងមួយដ៏ល្អដែលអាចមានផលវិជ្ជមានលើការអភិវឌ្ឍ និងការពារសន្តិសុខជាតិ ប៉ុន្តែច្បាប់ទាំងអស់នោះគួរតែត្រូវបានតាក់តែងឡើងដោយមិនបង្កផលប៉ះពាល់ជាអវិជ្ជមានដល់សិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋឡើយ។
លោកថ្លែងថា៖ « គប្បីជាប្រទេសមួយដែលផ្តល់នូវសិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញនូវការការពារ និងលើកស្ទួយនូវសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ ដោយមិនមានការភ័យខ្លាចនៅក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងសេរីភាពរបស់ខ្លួននៅក្នុងបណ្តាញសង្គម ដែលយើងចាត់ទុកថាជាបណ្តាញមួយដែលអាចផ្តល់នូវឱកាសឱ្យពួកគាត់ប្រើប្រាស់នូវសិទ្ធិក្នុងការបញ្ចេញមតិយោបល់ទៅរដ្ឋាភិបាលបានដឹងអំពីទុក្ខលំបាកទាំងអស់ហ្នឹង ដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយជូនគាត់»។
របាយការណ៍របស់អង្គការ Freedom House លើកឡើងថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មានក្នុងឆ្នាំ២០១៩ មានការការពារសម្រាប់អ្នកផ្តល់ព័ត៌មាន និងមានសក្តានុពលក្នុងការជះឥទ្ធិពលជាវិជ្ជមានដល់ការបញ្ចេញមតិដោយសេរីតាមអ៊ីនធឺណិត ប្រសិនបើត្រូវបានអនុម័ត និងអនុវត្ត។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ សេចក្តីព្រាងដែលបានធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពហើយត្រូវបានចេញផ្សាយកាលពីខែសីហា ឆ្នាំ ២០១៩ បានបង្កឱ្យមានការព្រួយបារម្ភ ពាក់ព័ន្ធនឹងស្តង់ដារសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ក៏ដូចជាការប្រើប្រាស់ស្តង់ដាទូលំទូលាយ និងមិនច្បាស់លាស់ដែលអាចគំរាមកំហែងដល់ការទទួលបានព័ត៌មាន និងសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ។
ដោយឡែក ការស្ទង់មតិវាយតម្លៃការគំរាមកំហែងដែលធ្វើឡើងដោយ មជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ(CCIM)ក្នុងឆ្នាំ ២០២២ បានរកឃើញថា ៣៩ភាគរយនៃអ្នកសារព័ត៌មានដែលបានស្ទង់មតិបានរាយការណ៍ថា ពួកគេត្រូវបានវាយប្រហារដោយពាក្យសម្តីឬរងការវាយដំរាងកាយពេលបំពេញភារកិច្ចរបស់ពួកគេ ខណៈដែល ៥៦ ភាគរយបាននិយាយថា ពួកគេបានជួបប្រទះការយាយីផ្លូវច្បាប់ដែលបណ្តាលមកពីការបំពេញការងាររបស់ពួកគេ៕
