ភ្នំពេញ —
អង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិមួយបានរិះគន់សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីអ៊ីនធឺណិតនៃប្រទេសកម្ពុជាថាមិនគោរពតាមបទដ្ឋានអន្តរជាតិនិងមានភាគឆ្គាំឆ្គងច្រើន។
ច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតដ៏សម្ងាត់និងចម្រូងចម្រាសនេះត្រូវបានស្នើឡើងដោយក្រសួងប្រៃសណីយ៍និងទូរគមនាគមន៍កាលពីខែឧសភាឆ្នាំ២០១២ និងត្រូវបានបង្ហោះលើគេហទំព័ររបស់មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃពុធ។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះចែងក្នុងមាត្រា២៨របស់ខ្លួនថារាល់សកម្មភាពតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតណាដែលចាត់ទុកថាប៉ះពាល់ដល់អធិបតេយ្យភាពនិងសុចរិតភាពនៃប្រទេសកម្ពុជា ការញុះញង់ឱ្យមានភាពអាណាធិបតេយ្យ ការបង្កឱ្យមានអសន្តិសុខ ការមួលបង្កាច់ឬធ្វើឱ្យអាប់ឱនកិត្តិយសស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាល ឬក៏ការធ្វើឱ្យខូចតម្លៃសីលធម៌និងវប្បធម៌គឺជាបទឧក្រិដ្ឋហើយទម្ងន់ទោសមានចន្លោះពី១ឆ្នាំទៅ៣ឆ្នាំនិងពិន័យជាប្រាក់ពី២លានទៅ៥លានរៀល។
ក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃច័ន្ទនិងដែលវីអូអេសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិកទទួលបានកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ អង្គការមួយដែលមានឈ្មោះថាអង្គការមាត្រា១៩ឬអង្គការ Article 19 បានថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះថាខ្លួនមាន«ការបារម្ភយ៉ាងជ្រាលជ្រៅពីសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីអ៊ីនធឺណិតនៅកម្ពុជា ដែលនៅអន់ថយខ្លាំងជាងបទដ្ឋានអន្តរជាតិនៅឡើយពាក់ព័ន្ធនឹងសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ព័ត៌មាន និងភាពឯកជន។ ប្រសិនបើច្បាប់នេះអនុម័តក្នុងទម្រង់បែបនេះ វាមានហានិភ័យធ្ងន់ធ្ងរដែលថាលំហអ៊ីនធឺណិតដ៏សេរីនាពេលនេះ នឹងវិលធ្លាក់ចូលទៅក្នុងវប្បធម៌លាក់លៀមនិងការដាក់កំហិតខ្លួនឯងសារជាថ្មី»។
អង្គការមាត្រា១៩ដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងឡុងដ៍ប្រទេសអង់គ្លេសនេះ បានអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលលុបចោលមាត្រា២៨នៃសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះចោលទាំងស្រុងដោយសារមាត្រាមួយនេះមានភាពមិនច្បាស់លាស់និងអាចបកស្រាយបំពានបាន។ ក្នុងនោះការរិះគន់អំពីអំពើពុករលួយ កំហុសរបស់រដ្ឋាភិបាល ឬក៏សកម្មភាពលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្សរបស់សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សអាចក្លាយជាបទឧក្រិដ្ឋ។ នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍ដដែលនេះ។
អង្គការនេះក៏បានរិះគន់អំពីស្ថានទម្ងន់ទោសនៃច្បាប់នេះផងដែរ។ អង្គការនេះបានលើកឧទាហរណ៍ថាតាមក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃប្រទេសកម្ពុជា ការនិយាយបង្ខូចកេរ្តិ៍ផ្ទាល់មាត់នឹងប្រឈមនឹងការដាក់ពន្ធនាគារពីមួយខែទៅមួយឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពីមួយសែនទៅមួយលានរៀល
ប៉ុន្តែការសរសេរបង្ខូចកេរ្តិ៍តាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតវិញអាចប្រឈមនឹងការជាប់ពន្ធនាគារពី១ឆ្នាំទៅ៣ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពីពីរលានទៅ៥លានរៀល។
អង្គការមាត្រា១៩ជាអង្គការសិទ្ធិមនុស្សមួយដែលធ្វើការផ្តោតលើការការពារនិងលើកកម្ពស់សេរីភាពបញ្ចេញមតិនិងសេរីភាពទទួលបានព័ត៌មាននៅជុំវិញពិភពលោក។
លោកស្រី ចក់ សុភាព នាយិកាប្រតិបត្តិនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាយល់ស្របនឹងការលើកឡើងរបស់អង្គការនេះ។
«នេះជាបញ្ញត្តិមួយដែលមជ្ឍមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សមានការបារម្ភដែរ ព្រោះវាមើលទៅដូចជាសំដៅឬអាចមានគ្រោះថ្នាក់ដល់សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស អ្នកកាសែត ឬបុគ្គលដែលគាត់ប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម»។
ប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតដូចជាបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុកនាពេលបច្ចុប្បន្នជាមធ្យោបាយដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់ចែករំលែកព័ត៌មាននិងមតិយោបល់ផ្ទាល់ខ្លួនជុំវិញបញ្ហាសង្គមនានានិងភាពខ្វះចន្លោះរបស់រដ្ឋាភិបាលបានដោយសេរី។
លោក ប្រាក់ សុខុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងប្រៃសណីយ៍និងទូរគមនាគមន៍ មិនអាចទំនាក់ទំនងសុំអត្ថាធិប្បាយបានទេនៅថ្ងៃនេះ។
ដោយឡែកលោកផៃ ស៊ីផាន រដ្ឋលេខាធិការនិងជាអ្នកនាំពាក្យនៃទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានប្រាប់វីអូអេសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិកនៅថ្ងៃពុធថាលោកមិនអាចផ្តល់មតិជុំវិញសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ មុនពេលច្បាប់ត្រូវបានអនុម័តជាផ្លូវការ។
យោងតាមរបាយការណ៍របស់ក្រសួងប្រៃសណីយ៍និងទូរគមនាគមន៍ ត្រឹមឆ្នាំ២០១៣ កម្ពុជាមានអ្នកប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតប្រមាណ៤លាននាក់ ដែលកើនឡើង៤២ភាគរយធៀបនឹងឆ្នាំ២០១២។
លោកមេធាវី សុខ សំអឿន ប្រធានអង្គការក្រុមអ្នកច្បាប់ការពារសិទ្ធិកម្ពុជាអត្ថាធិប្បាយថាភាពមិនច្បាស់លាស់នៃប្បញ្ញត្តិរបស់សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះអាចប្រើប្រាស់ដើម្បីដាក់ទោសអ្នកដែលមានមតិផ្ទុយពីរដ្ឋាភិបាល។
«បញ្ហាខ្ញុំសង្កេតឃើញថាខ្លឹមសារនៃពាក្យក្នុងច្បាប់ហ្នឹងដូចជាទូលំទូលាយពេក។ ដល់ទូលំទូលាយអញ្ចឹងវាគ្រោះថា្នក់។ បើសិនជាក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការដែលឯករាជ្យហើយមានសមត្ថភាពខ្ពង់ខ្ពស់ដូចតុលាការស្រុកគេ គឺភាពមិនច្បាស់ហ្នឹងយើងដាក់ទោសពីណាក៏មិនបានដែរ។ ប៉ុន្តែច្បាប់ក្នុងបរិបទស្រុកយើង អញ្ចឹងអាចជាប់គុកដែរ»។
អង្គការមាត្រា១៩បានអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបញ្ចេញសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ចុងក្រោយ និងឱ្យមានការពិភាក្សាដ៏ស៊ីជម្រៅមួយជាមួយសង្គមស៊ីវិល៕
ច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតដ៏សម្ងាត់និងចម្រូងចម្រាសនេះត្រូវបានស្នើឡើងដោយក្រសួងប្រៃសណីយ៍និងទូរគមនាគមន៍កាលពីខែឧសភាឆ្នាំ២០១២ និងត្រូវបានបង្ហោះលើគេហទំព័ររបស់មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃពុធ។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះចែងក្នុងមាត្រា២៨របស់ខ្លួនថារាល់សកម្មភាពតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតណាដែលចាត់ទុកថាប៉ះពាល់ដល់អធិបតេយ្យភាពនិងសុចរិតភាពនៃប្រទេសកម្ពុជា ការញុះញង់ឱ្យមានភាពអាណាធិបតេយ្យ ការបង្កឱ្យមានអសន្តិសុខ ការមួលបង្កាច់ឬធ្វើឱ្យអាប់ឱនកិត្តិយសស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាល ឬក៏ការធ្វើឱ្យខូចតម្លៃសីលធម៌និងវប្បធម៌គឺជាបទឧក្រិដ្ឋហើយទម្ងន់ទោសមានចន្លោះពី១ឆ្នាំទៅ៣ឆ្នាំនិងពិន័យជាប្រាក់ពី២លានទៅ៥លានរៀល។
ក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃច័ន្ទនិងដែលវីអូអេសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិកទទួលបានកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ អង្គការមួយដែលមានឈ្មោះថាអង្គការមាត្រា១៩ឬអង្គការ Article 19 បានថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះថាខ្លួនមាន«ការបារម្ភយ៉ាងជ្រាលជ្រៅពីសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីអ៊ីនធឺណិតនៅកម្ពុជា ដែលនៅអន់ថយខ្លាំងជាងបទដ្ឋានអន្តរជាតិនៅឡើយពាក់ព័ន្ធនឹងសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ព័ត៌មាន និងភាពឯកជន។ ប្រសិនបើច្បាប់នេះអនុម័តក្នុងទម្រង់បែបនេះ វាមានហានិភ័យធ្ងន់ធ្ងរដែលថាលំហអ៊ីនធឺណិតដ៏សេរីនាពេលនេះ នឹងវិលធ្លាក់ចូលទៅក្នុងវប្បធម៌លាក់លៀមនិងការដាក់កំហិតខ្លួនឯងសារជាថ្មី»។
អង្គការមាត្រា១៩ដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងឡុងដ៍ប្រទេសអង់គ្លេសនេះ បានអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលលុបចោលមាត្រា២៨នៃសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះចោលទាំងស្រុងដោយសារមាត្រាមួយនេះមានភាពមិនច្បាស់លាស់និងអាចបកស្រាយបំពានបាន។ ក្នុងនោះការរិះគន់អំពីអំពើពុករលួយ កំហុសរបស់រដ្ឋាភិបាល ឬក៏សកម្មភាពលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្សរបស់សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សអាចក្លាយជាបទឧក្រិដ្ឋ។ នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍ដដែលនេះ។
អង្គការនេះក៏បានរិះគន់អំពីស្ថានទម្ងន់ទោសនៃច្បាប់នេះផងដែរ។ អង្គការនេះបានលើកឧទាហរណ៍ថាតាមក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃប្រទេសកម្ពុជា ការនិយាយបង្ខូចកេរ្តិ៍ផ្ទាល់មាត់នឹងប្រឈមនឹងការដាក់ពន្ធនាគារពីមួយខែទៅមួយឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពីមួយសែនទៅមួយលានរៀល
ប៉ុន្តែការសរសេរបង្ខូចកេរ្តិ៍តាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតវិញអាចប្រឈមនឹងការជាប់ពន្ធនាគារពី១ឆ្នាំទៅ៣ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពីពីរលានទៅ៥លានរៀល។
អង្គការមាត្រា១៩ជាអង្គការសិទ្ធិមនុស្សមួយដែលធ្វើការផ្តោតលើការការពារនិងលើកកម្ពស់សេរីភាពបញ្ចេញមតិនិងសេរីភាពទទួលបានព័ត៌មាននៅជុំវិញពិភពលោក។
លោកស្រី ចក់ សុភាព នាយិកាប្រតិបត្តិនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាយល់ស្របនឹងការលើកឡើងរបស់អង្គការនេះ។
«នេះជាបញ្ញត្តិមួយដែលមជ្ឍមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សមានការបារម្ភដែរ ព្រោះវាមើលទៅដូចជាសំដៅឬអាចមានគ្រោះថ្នាក់ដល់សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស អ្នកកាសែត ឬបុគ្គលដែលគាត់ប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម»។
ប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតដូចជាបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុកនាពេលបច្ចុប្បន្នជាមធ្យោបាយដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់ចែករំលែកព័ត៌មាននិងមតិយោបល់ផ្ទាល់ខ្លួនជុំវិញបញ្ហាសង្គមនានានិងភាពខ្វះចន្លោះរបស់រដ្ឋាភិបាលបានដោយសេរី។
លោក ប្រាក់ សុខុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងប្រៃសណីយ៍និងទូរគមនាគមន៍ មិនអាចទំនាក់ទំនងសុំអត្ថាធិប្បាយបានទេនៅថ្ងៃនេះ។
ដោយឡែកលោកផៃ ស៊ីផាន រដ្ឋលេខាធិការនិងជាអ្នកនាំពាក្យនៃទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានប្រាប់វីអូអេសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិកនៅថ្ងៃពុធថាលោកមិនអាចផ្តល់មតិជុំវិញសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ មុនពេលច្បាប់ត្រូវបានអនុម័តជាផ្លូវការ។
យោងតាមរបាយការណ៍របស់ក្រសួងប្រៃសណីយ៍និងទូរគមនាគមន៍ ត្រឹមឆ្នាំ២០១៣ កម្ពុជាមានអ្នកប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតប្រមាណ៤លាននាក់ ដែលកើនឡើង៤២ភាគរយធៀបនឹងឆ្នាំ២០១២។
លោកមេធាវី សុខ សំអឿន ប្រធានអង្គការក្រុមអ្នកច្បាប់ការពារសិទ្ធិកម្ពុជាអត្ថាធិប្បាយថាភាពមិនច្បាស់លាស់នៃប្បញ្ញត្តិរបស់សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះអាចប្រើប្រាស់ដើម្បីដាក់ទោសអ្នកដែលមានមតិផ្ទុយពីរដ្ឋាភិបាល។
«បញ្ហាខ្ញុំសង្កេតឃើញថាខ្លឹមសារនៃពាក្យក្នុងច្បាប់ហ្នឹងដូចជាទូលំទូលាយពេក។ ដល់ទូលំទូលាយអញ្ចឹងវាគ្រោះថា្នក់។ បើសិនជាក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការដែលឯករាជ្យហើយមានសមត្ថភាពខ្ពង់ខ្ពស់ដូចតុលាការស្រុកគេ គឺភាពមិនច្បាស់ហ្នឹងយើងដាក់ទោសពីណាក៏មិនបានដែរ។ ប៉ុន្តែច្បាប់ក្នុងបរិបទស្រុកយើង អញ្ចឹងអាចជាប់គុកដែរ»។
អង្គការមាត្រា១៩បានអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបញ្ចេញសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ចុងក្រោយ និងឱ្យមានការពិភាក្សាដ៏ស៊ីជម្រៅមួយជាមួយសង្គមស៊ីវិល៕
