ក្រុមអ្នកតវ៉ាហុងកុង និងកម្លាំងប៉ូលិសបានប៉ះទង្គិចគ្នាជាប្រចាំអស់រយៈពេល ២១សប្តាហ៍ដោយការប្រឆាំងដំបូងគឺកើតចេញពីសេចក្តីស្នើច្បាប់ដែលនឹងអនុញ្ញាតឱ្យធ្វើបត្យាប័នជនល្មើសពីដែនដីស្វយ័តហុងកុងទៅកាន់ចិនដីគោកដើម្បីជម្រះទោស។
ខណៈពេលដែលសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះត្រូវបានដកដោយប្រមុខដឹកនាំហុងកុងគឺលោកស្រី Carrie Lam នោះ ការតវ៉ានានាបានបង្កើនសំឡេងគាំទ្រលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យកាន់តែទូលំទូលាយដើម្បីប្រឆាំងនឹងការកើនឡើងនូវឥទ្ធិពលរបស់ចិននៅក្នុងទីប្រជុំជនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចនេះ។
ទោះយ៉ាងណា អំពើហិង្សាទាក់ទងនឹងការតវ៉ាបានកើនឡើងជាលំដាប់ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែនេះ ដូចដែលបានបង្ហាញតាមរយៈការវឹកវរនិងចលាចលដ៏តានតឹងរវាងក្រុមបាតុករនិស្សិត និងមន្រ្តីសន្តិសុខនៅសាកលវិទ្យាល័យហុងកុងបាទីស្ទកាលពីចុងសប្តាហ៍ដែលសាកលវិទ្យាល័យនេះបានគ្របដណ្តប់ដោយឧស្ម័នបង្ហូរទឹកភ្នែកនិងគ្រាប់បែកសាំង។
ថ្លែងប្រាប់ VOA អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគឺលោក ផៃ ស៊ីផានបានបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាបន្តគាំទ្រប្រទេសចិនដែលស្របនឹងគោលនយោបាយការបរទេសរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាដើម្បីគាំទ្រដល់គោលនយោបាយចិនតែមួយ។
លោកបាននិយាយថា ហុងកុងគឺជាផ្នែកមួយនៃប្រទេសចិន ការតវ៉ាគឺជាបញ្ហាផ្ទៃក្នុង ហើយប្រទេសកម្ពុជានឹងមិនជ្រៀតជ្រែកអ្វីដែលខ្លួនចាត់ទុកថា ជាបញ្ហារបស់ចិនឡើយ។
«ចំពោះរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគឺយើងបានបញ្ចេញសារច្រើនដងហើយពីព្រោះទី១អ្វីដែលជាសារៈសំខាន់គឺយើងគោរពនូវនយោបាយចិនតែមួយ។ ដូច្នេះយើងចាត់ទុកថា ហុងកុងជារបស់(ដែនដី)ចិនដែលមិនគួរ ឬក៏ត្រូវបានជ្រៀតជ្រែកពីសំណាក់ណាដោយហេតុផលអ្វីនោះទេ។ នេះជាចំណុចមានសារៈសំខាន់។ ទី២យើងចង់ឃើញហុងកុងត្រូវតែទទួលបានភាពក្សេមក្សាន្តនិងប្រក្រតីភាពវិលត្រឡប់មកវិញ ទីបីការដោះស្រាយគួរតែដោះស្រាយដោយអហិង្សាតាមនីតិរដ្ឋដែលមាន»។
ការលើកឡើងរបស់លោកផៃ ស៊ីផានគឺស្របនឹងគោលនយោបាយរបស់ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងការប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលនយោបាយចិនតែមួយ។ ចំពោះបញ្ហាមិនជ្រៀតជ្រែកប្រទេសផ្សេង ចិនបានធ្វើអត្ថាធិប្បាយស្រដៀងគ្នាក្នុងការគាំទ្រដល់ប្រទេសកម្ពុជា ព្រោះប្រទេសនេះបានចាត់វិធានការបង្ក្រាបយ៉ាងខ្លាំងក្លាបំផុតទៅលើក្រុមប្រឆាំងនយោបាយអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនិងអង្គភាពសារព័ត៌មាននានាដែលចាប់ផ្តើមនៅឆ្នាំ២០១៧។
កាលពីខែសីហាប្រទេសកម្ពុជាបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយគាំទ្រដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ចិនក្នុងការបង្ក្រាបការតវ៉ានៅហុងកុង។ ស្ថានទូតចិនក៏បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាភាសាខ្មែរដែលក្នុងនោះបានថ្លែងអំណរគុណដល់ប្រទេសកម្ពុជាដែលបានគាំទ្របញ្ហាដែលបែកបាក់យ៉ាងជ្រាលជ្រៅ។
សមាជិកព្រឹទ្ធសភានិងជាអ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាគឺលោក សុខ ឥសានមានប្រសាសន៍ថា វាជារឿងរបស់ប្រទេសចិនក្នុងការដោះស្រាយជាមួយនឹងការតវ៉ា ហើយប្រទេសផ្សេងទៀតមិនគួរព្យាយាមជះឥទ្ធិពលដល់ក្រុមអ្នកតវ៉ា ឬប្រទេសចិននោះទេ។
«ហើយខ្ញុំយល់ថា មហាអំណាចចិនមួយមិនមែនបណ្តែតបណ្តោយឲ្យមនុស្សណា មួយចំនួនតូចណាត្រឹម១លាននាក់(ធ្វើអ្វីស្រេចិត្តនោះទេ)។ វាអត់មានបញ្ហាទេ គ្រាន់តែគេពន្យារពេលដើម្បីមនោសញ្ចេតនាទេ កុំឲ្យវាមានការចោទដោយប្រការផ្សេងៗ។ គេបណ្តោញឲ្យផ្លែឈើហ្នឹងវាទុំជ្រុះ ឲ្យទុំជោរសភាពការណ៍ហ្នឹង បើថា ហ្នឹងនៅតែមិនស្តាប់គ្នាទៀត អាហ្នឹងវាត្រូវតែដោះស្រាយហើយ។ ខ្ញុំយល់អីចឹងណា! គេមិនបណ្តែតបណ្តោយឲ្យមានអំពើអាណាធិបតេយ្យនៅក្នុងសង្គមទេ»។
លោកបានបញ្ជាក់បន្ថែមថា ការធ្វើសេចក្តីព្រាងច្បាប់សហរដ្ឋអាមេរិកមិនអាចគ្របដណ្តប់នៅក្នុងប្រទេសចិន និងយកមកអនុវត្តនៅក្នុងប្រទេសចិនបានទេ។
«អាហ្នឹងជាអធិបតេយ្យរបស់ចិន ស្ថិតនៅក្រោមក្របខណ្ឌការដឹកនាំគ្រប់គ្រងរបស់ចិន ហើយទៅយកច្បាប់ប្រទេសដទៃមកអនុវត្តមិនគួរគប្បីទេ»។
សភាសហរដ្ឋអាមេរិកនៅសប្តាហ៍នេះបានអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់សិទ្ធិមនុស្សនិងប្រជាធិបតេយ្យហុងកុងដែលតម្រូវឱ្យមានការត្រួតពិនិត្យប្រចាំឆ្នាំនៃស្ថានភាពពាណិជ្ជកម្មរបស់ហុងកុង និងការដាក់ទណ្ឌកម្មសម្រាប់មន្ត្រីដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។ សេចក្តីព្រាងច្បាប់សិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យហុងកុងមួយទៀតហាមឃាត់ការលក់អាវុធ គ្រាប់រំសេវដែលមិនបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់ហុងកុង។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ទាំងពីរឥឡូវនេះត្រូវគេបញ្ជូនទៅតុរបស់ប្រធានាធិបតីដូណាល់ ត្រាំដោយមន្រ្តីសេតវិមានបង្ហាញថា លោកត្រាំនឹងចុះហត្ថលេខាលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ទាំងពីរនោះឲ្យក្លាយទៅជាច្បាប់។ សេចក្តីព្រាងច្បាប់ទាំងពីរនេះបានធ្វើឱ្យមានប្រតិកម្មយ៉ាងខ្លាំងពីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរដ្ឋរបស់ចិនដូចជាកាសែត Global Times បានដាក់ស្លាកថា«គាំទ្រអំពើហឹង្សានៅហុងកុង»។
លោក ផៃ ស៊ីផានក៏បានអះអាងដែរថា ជំហរសហរដ្ឋអាមេរិកចំពោះការតវ៉ារបស់ហុងកុងនឹងមានឥទ្ធិពលតិចតួចលើទីក្រុងប៉េកាំង។
«ខ្ញុំមើលសណ្តាប់ធ្នាប់ពិភពលោកសព្វថ្ងៃសហរដ្ឋអាមេរិកមិនមានឥទ្ធិពលអីមកបង្គាប់បញ្ជារឿងអធិបតេ្យភាពរបស់ចិនទេ ហើយចិននិងអាមេរិកជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអ.ស.ប.ដូចគ្នាហើយកម្លាំងថវិកាមានប្រហាក់ប្រហែលគ្នា ដូច្នេះគ្រាន់តែជាការកម្ញើញ ឬក៏ជាការលើកឡើងដើម្បីជជែកផ្តល់ឱវាទអំពីសិទ្ធិមនុស្ស ឬលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ»។
លោកបណ្ឌិត ឈាង វណ្ណារិទ្ធ នាយកវិទ្យាស្ថានចក្ខុវិស័យអាស៊ីហាក់ដូចជាមានជំហរស្របនឹងការអះអាងរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដែលថា សហរដ្ឋអាមេរិកកំពុងជ្រៀតជ្រែកក្នុងការតវ៉ានៅហុងកុង។ លោកបានបន្ថែមថា បញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចសង្គមផ្សេងៗទៀតកំពុងជំរុញអ្នកតវ៉ាផងដែរ។
«ការលូកដៃចូលពីសហរដ្ឋអាមេរិកហ្នឹងធ្វើឲ្យបញ្ហាហ្នឹងវាកាន់តែអូសបន្លាយ ហើយវាកាន់តែស្មុគស្មាញ។ ប្រសិនបើអត់មានការលូកដៃចូលពីបរទេសទេ ប្រហែលវាស្ថិតក្នុងស្ថានការណ៍មួយអាចគ្រប់គ្រងបាន»។
ទោះយ៉ាងណា លោក ឡៅ ម៉ុងហៃ អ្នកវិភាគនយោបាយ បានមានប្រសាសន៍ថា សហរដ្ឋអាមេរិកបានកាន់ខ្ជាប់ជានិច្ចនូវចលនាប្រជាធិបតេយ្យនៅទូទាំងពិភពលោកដែលទប់ទល់នឹងមនោគមវិជ្ជានយោបាយកុំម្មុយនិស្តចិន។
«រឿងនេះជាអាវុធទប់ទល់កុំឲ្យប្រព័ន្ធចិនកុម្មុយនិស្តគ្រប់គ្រងលាតសន្ធឹង គ្របដណ្តប់ហុងកុង និងប្រទេសផ្សេងទៀត និងប្រទេសក្នុងពិភពលោកដែរ»។
លោកបានបន្ថែមថា ដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យនិងការទាមទារសេរីភាព ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស នីតិរដ្ឋ តុលាការឯករាជ្យដែលត្រូវជួយជ្រោមជ្រែងរៀបចំពីអង់គ្លេស និងសហរដ្ឋអាមេរិកជាដើមនេះគឺជាគម្រូមួយដែលថា ដែនដីហុងកុងមានការរីកចម្រើន ថ្កុំថ្កើង ដោយមិនចាំបាច់ត្រូវការប្រព័ន្ធកុម្មុយនិស្ត៕
រាយការណ៍បន្ថែមដោយហ៊ុល រស្មី
