ក្រុមអ្នកវិភាគនិយាយថា នៅពេលសន្និសីទកំពូល G20 ចាប់ផ្តើមនៅក្នុងរដ្ឋធានីញូដេលី នៅថ្ងៃសៅរនេះ អវត្តមានរបស់មេដឹកនាំចិន លោក Xi Jinping ទំនងជាក្លាយជារឿងធំជាងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាសាកលលោកជាបន្ទាន់ ដូចជាការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនិងសង្គ្រាមរបស់រុស្ស៊ីនៅក្នុងប្រទេសអ៊ុយក្រែនជាដើម។
រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងមិនបាននិយាយច្រើនទេអំពីមូលហេតុ លោក Xi នឹងមិនទៅចូលរួមក្នុងសន្និសីទកំពូលនោះ។ នៅក្នុងកំណត់សម្គាល់មួយឃ្លានៅលើគេហទំព័ររបស់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃចន្ទ ក្រសួងការបរទេសចិនបានប្រកាសថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី Li Qiang នឹងចូលរួមសន្និសីទកំពូលនោះជំនួសវិញ។ នៅឯសន្និសីទកាសែតក្រោយមកនៅថ្ងៃនោះ លោកស្រី Mao Ning អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសចិន មិនបាននិយាយបន្ថែមច្រើនទេ ដោយគ្រាន់តែនិយាយថា «ចិនតែងតែចាត់ទុកថា G20 មានសារៈសំខាន់ ហើយបានចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងកិច្ចប្រជុំរបស់ G20»។
ក្រុមអ្នកវិភាគនិយាយថា ការសម្រេចរបស់លោក Xi ដើម្បីមិនចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំនេះ ធ្វើឱ្យមានសំណួរហើយនឹងបង្ហាញការផ្លាស់ប្តូរអាទិភាពនៃរបៀបវារៈគោលនយោបាយការបរទេសរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង។ ពួកគេនិយាយថា ការមិនចូលរួមន័យថា ជាការបាត់បង់ឱកាសដើម្បីទាក់ទងជាមួយបណ្តាមេដឹកនាំពិភពលោកនៅឯជំនួបកម្រិតខ្ពស់បំផុត ហើយនឹងធ្វើឱ្យទំនាក់ទំនងប្រសើរឡើង។
លោក Moritz Rudolf អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់នៅមជ្ឈមណ្ឌលចិនឈ្មោះ Paul Tsai នៅសាកលវិទ្យាល័យ Yale បានប្រាប់ VOA នៅក្នុងបទសម្ភាសន៍មួយតាមទូរសព្ទថា «ចិនចង់ក្លាយជាមេដឹកនាំនៅក្នុងវិស័យការទូតសាកលលោក ក៏ប៉ុន្តែ អវត្តមានរបស់លោក Xi ផ្ទុយគ្នាទៅនឹងរូបភាពនេះ»។
លោក Rudolf បាននិយាយទៀតថា ការសម្រេចនេះក៏ឆ្លុះបញ្ចាំងនូវការផ្លាស់ប្តូរការផ្តោតយកចិត្តទុកដាក់នៃរបៀបវារៈគោលនយោបាយការបរទេសរបស់ចិន ដែលផ្តល់អាទិភាពលើការទាក់ទងជាមួយក្រុមប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ដែរ។
លោក Rudolf បានបន្ថែមទៀតថា៖ «ចាប់តាំងពីសន្និសីទកំពូល BRICS និងពិធីការទូតផ្សេងៗទៀត រួមទាំងសន្និសីទកំពូលចិននិងតំបន់អាស៊ីកណ្តាល កាលពីខែឧសភា និងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក Xi ទៅកាន់តំបន់មជ្ឈឹមបូព៌ា យើងអាចមើលឃើញអាទិភាពសម្រាប់គោលនយោបាយការបរទេសរបស់ចិន»។ លោកបានបន្ថែមទៀតថា ការផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់របស់ចិនគឺនៅតំបន់ភាគខាងត្បូងរបស់សាកលលោក។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «អាទិភាពនៃគោលនយោបាយការបរទេសរបស់ចិន គឺមិនមែននៅឯសន្និសីទកំពូល G20 ពីព្រោះវាមិនមែនជាវេទិកាដែលចិនអាចទទួលអត្ថប្រយោជន៍ច្រើននោះទេ។ វាជាការកាន់តែងាយស្រួលឡើងសម្រាប់ចិន ក្នុងការផ្តល់អាទិភាពលើកិច្ចប្រជុំផ្លូវក្រវ៉ាត់ពាណិជ្ជកម្មនៅពេលខាងមុខ ដែលជាទីកន្លែងដែលចិននឹងប្រារព្ធខួបលើកទី ១០»។
ចិនធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះនៃខួបលើកទី ១០ នៃកិច្ចប្រជុំនេះ នៅក្នុងទីក្រុងប៉េកាំង នៅខែក្រោយនេះ។
មិត្តជិតស្និទ្ធជាអាទិភាព
ចាប់តាំងពីឡើងកាន់អំណាចជាងមួយទសវត្សកន្លងទៅនេះ លោក Xi មិនដែលខកខានចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូល G20 ម្តងណាទេ។ នៅឆ្នាំនេះ ថ្វីបើចិនបានដកវិធានការតឹងតែងបង្ការការឆ្លងជំងឺកូវីដ១៩ និងមានការចាប់ផ្តើមអាណត្តិទី ៣ របស់ប្រធានាធិបតីចិនដែលខុសពីប្រពៃណីកន្លងមកក្តី ក៏ការធ្វើដំណើរទៅក្រៅប្រទេសរបស់លោក Xi ត្រូវបានកាត់បន្ថយយ៉ាងខ្លាំង។
មកទល់នឹងពេលនេះ លោក Xi បានចាកចេញពីប្រទេសចិនតែពីរដងប៉ុណ្ណោះក្នុងឆ្នាំនេះ គឺម្តងធ្វើដំណើរទៅទីក្រុងមូស្គូដើម្បីទៅជួបប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ីលោក Vladimir Putin កាលពីខែមីនា និងថ្មីៗនេះលោកទើបបានទៅចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលក្រុមប្រទេស BRICS នៅប្រទេសអាហ្វ្រិកខាងត្បូង។ ប្រទេសទាំងពីរដែលលោក Xi បានធ្វើដំណើរទៅសុទ្ធតែត្រូវបានចាត់ទុកថាជាប្រទេសដែលមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយចិន។
អ្នកស្រី Yun Sun នាយិកាកម្មវិធីចិននៅមជ្ឈមណ្ឌល Stimson ដែលជាវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវមួយនៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន បានថ្លែងប្រាប់វីអូអេក្នុងបទសម្ភាសន៍តាមទូរសព្ទថា៖ «ដើម្បីឱ្យលោក Xi ធ្វើដំណើរទៅប្រទេសណាមួយ សូម្បីតែដើម្បី[ចូលរួម]វេទិកាពហុភាគីមួយក្តី វាតម្រូវឱ្យប្រទេសជាម្ចាស់ផ្ទះនោះមានទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីល្អបង្គួរដែរជាមួយនឹងប្រទេសចិន»។
ឧទាហរណ៍ខ្លះដែលបង្ហាញពីប្រពៃណីនេះ រួមមានការចូលរួមរបស់លោក Xi នៅកិច្ចប្រជុំកំពូល G20 នៅប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី និងការចូលរួមរបស់លោកនៅកិច្ចប្រជុំ APEC នៅប្រទេសថៃកាលពីឆ្នាំ ២០២២។
អ្នកស្រី Yun Sun បន្ថែមថា៖ «ប្រទេសទាំងនេះមានទំនាក់ទំនងល្អបង្គួរជាមួយចិន ដូច្នេះខ្ញុំមិនមានការភ្ញាក់ផ្អើលទេ ដែលលោក Xi សម្រេចមិនចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូល G20 នៅប្រទេសឥណ្ឌា»។
អ្នកស្រី Yun Sun និងអ្នកវិភាគដទៃទៀតយល់ថា ភាពតានតឹងដែលមិនទាន់ដោះស្រាយបានរវាងចិននិងឥណ្ឌា បានរួមចំណែកដល់អវត្តមានរបស់លោក Xi នៅកិច្ចប្រជុំ G20។
អ្នកស្រី Yun Sun ថ្លែងថា៖ «តាមទស្សនៈរបស់ចិន ឥណ្ឌា មិនធ្វើការជាមួយចិនទេ។ ចិនបានត្អូញត្អែរថា ឥណ្ឌាបានប្រើកិច្ចប្រជុំ G20 និងកិច្ចប្រជុំទាក់ទងផ្សេងទៀត ដើម្បីជំរុញការទាមទាររបស់ខ្លួនចំពោះដែនដីមានជម្លោះ»។
ទោះបីចិននិងឥណ្ឌាបានធ្វើការសន្ទនាគ្នាជាច្រើនលើកក្នុងបំណងដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែនដែលមានជម្លោះដ៏យូរលង់ក្តី ក៏ផែនទីថ្មីមួយដែលត្រូវរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងប៉េកាំងផ្សព្វផ្សាយកាលពីសប្តាហ៍មុន បង្ហាញអំណះអំណាងរបស់ចិនលើដែនដីមានជម្លោះ បានជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលក្រុងញូវដែលីធ្វើការតវ៉ាខាងការទូតចំពោះចិន។
ក្រៅពីភាពតានតឹងមិនស្រាកស្រាន្តជាមួយឥណ្ឌា អ្នកវិភាគផ្សេងទៀតគិតថា កិច្ចប្រឹងប្រែងរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីទប់ទល់នឹងចិន និងការគាំទ្រផ្នែកយោធានាពេលថ្មីៗនេះរបស់ក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនចំពោះកោះតៃវ៉ាន់ អាចរួមចំណែកដល់ការសម្រេចរបស់លោក Xi ក្នុងការមិនចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូល G20។
លោក Zhiqun Zhu អ្នកជំនាញខាងគោលនយោបាយការបរទេសរបស់ចិន នៅសាកលវិទ្យាល័យ Bucknell បានឆ្លើយតបតាមសារអ៊ីមែលមកកាន់វីអូអថា៖ «ទស្សនកិច្ចរបស់លោក Biden ទៅប្រទេសឥណ្ឌា និងវៀតណាម ត្រូវគេមើលឃើញពីទីក្រុងប៉េកាំង ថាជាកិច្ចប្រឹងប្រែងដើម្បីហ៊ុមព័ទ្ធប្រទេសចិន ហើយរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងប៉េកាំងមានការបារម្ភខ្លាំងចំពោះការបង្កើនជំនួយយោធារបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនដល់កោះតៃវ៉ាន់»។
អវត្តមាននៅ APEC ទៀត?
ប្រតិកម្មពីមេដឹកនាំនានាក្នុងពិភពលោកចំពោះអវត្តមានរបស់លោក Xi នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំ G20 មានភាពចម្រុះ ដោយប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកលោក Joe Biden បានសម្តែងការខកចិត្តនឹងដំណឹងនេះ ហើយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសឥណ្ឌា លោក Subrahmanyam Jaishankar កត់សម្គាល់ថា អវត្តមានរបស់លោក Xi នឹងមិនប៉ះពាល់ដល់កិច្ចប្រឹងប្រែងរបស់មេដឹកនាំ G20 ក្នុងការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមនោះទេ។
ថ្វីបើអ្នកសង្កេតការណ៍ខ្លះថា វានឹងជាការបាត់បង់ឱកាស អ្នកវិភាគខ្លះទៀតយល់ថា ការសម្រេចចិត្តរបស់ចិនមិនចូលរួមជាមួយប្រទេសជាក់លាក់មួយចំនួន ជាផ្នែកមួយនៃកិច្ចប្រឹងប្រែងដើម្បីជំរុញឱ្យប្រទេសទាំងនោះផ្លាស់ប្តូរឥរិយាបថ។
អ្នកស្រី Sun ពីមជ្ឈមណ្ឌល Stimson ថ្លែងប្រាប់វីអូអេក្នុងបទសម្ភាសន៍តាមទូរសព្ទថា៖ «ជាឧទាហរណ៍ ប្រសិនបើគោលដៅគឺដើម្បីផ្លាស់ប្តូរឥរិយាបថរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក អ្នកខ្លះនឹងនិយាយថា ការណ៍ដែលទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនបានបញ្ជូនរដ្ឋមន្ត្រីរហូត ៤ រូបទៅកាន់ក្រុងប៉េកាំងចាប់តាំងពីខែមិថុនាមក ជាសញ្ញាល្អមួយដែលបង្ហាញថា យុទ្ធសាស្ត្ររបស់ចិនកំពុងបានសម្រេច»។
គេមិនទាន់ដឹងទេថា តើចិននឹងប្រើយុទ្ធសាស្ត្រនេះ ចំពោះកិច្ចប្រជុំកំពូលមេដឹកនាំ APEC ដែលសហរដ្ឋអាមេរិកធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះនៅក្នុងទីក្រុង San Francisco នៅពេលខាងមុខ ឬយ៉ាងណា៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ជឹង ប៉ូជីន និងលោក សឹង សុផាត
