បន្ទាប់ពីរងការឈឺចាប់ដោយសារជម្លោះរាប់សិបទសវត្សរ៍កន្លងមកនេះ ប្រជាជនកម្ពុជាធ្លាប់ឃើញការបំផ្លិចបំផ្លាញសង្គមរបស់ខ្លួនដោយសារអាវុធ ដូចជា ការបាញ់សម្លាប់ ការខូចខាតហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងការបន្សល់ទុកឲ្យប្រទេសស្ថិតនៅក្នុងភាពក្រីក្រ។
អ្វីដែលប្រជាជនកម្ពុជាពិបាកយល់នោះគឺ ហេតុអ្វីបានជាសហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងឋានៈជាប្រទេសមួយប្រកបដោយអំណាច និងទ្រព្យធនច្រើនជាងគេបង្អស់នៅលើពិភពលោក មិនអាចដោះស្រាយបញ្ហាកាំភ្លើងក្នុងស្រុក និងការបាញ់សម្លាប់រង្គាល ដែលកើតមានជាញឹកញយនោះ។
អ្នកវិភាគ និងនិស្សិតកម្ពុជាមានជំនឿថា ច្បាប់គ្រប់គ្រងកាំភ្លើងនៅសហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវតែរឹតបន្តឹង ដើម្បីកាត់បន្ថយការបាត់បង់ជីវិតដោយសារអំពើហិង្សាដោយកាំភ្លើង។
លោកសាស្រ្តាចារ្យ នាក់ ចិន្តារិទ្ធិ ប្រធានដេប៉ាតឺម៉ង់សិក្សាអន្តរជាតិនៃវិទ្យាស្ថានភាសាបរទេសនៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ បានមានប្រសាសន៍ថា លោកមិនមានការភ្ញាក់ផ្អើលនឹងការបាញ់សម្លាប់រង្គាលដែលមានជាបន្តបន្ទាប់នៅសហរដ្ឋអាមេរិកនោះទេ។ លោកគិតថា ដោយសារតែប្រជាជនមានសិទ្ធិកាន់កាំភ្លើង ដូចនេះការគ្រប់គ្រងអាវុធគឺមិនអាចបាន១០០ភាគរយទេ។
«ខ្ញុំអត់មានភ្ញាក់ផ្អើលផង។ ខ្ញុំអត់មានភ្ញាក់ផ្អើលទេចំពោះរឿងបាញ់សម្លាប់រង្គាល ពីព្រោះខ្ញុំរំពឹងថា នឹងមានរឿងហ្នឹង។ គ្រាន់តែថា យើងមិនដឹងថា ពេលណា។ បាទ! ជាទំនោរ ហើយដោយសារតែទី១ ប្រជាជនមានសិទ្ធិកាន់កាំភ្លើង។ អញ្ចឹង យើងដឹងហើយ កាំភ្លើងធ្វើដើម្បីអ្វី? កាំភ្លើងធ្វើដើម្បីបាញ់។ អញ្ចឹង ចៀសមិនផុត ការគ្រប់គ្រងអាវុធ គឺមិនអាចគ្រប់គ្រងបាន១០០ភាគរយទេ»។
នៅក្រុង Orlando រដ្ឋ Florida មនុស្ស៤៩នាក់ត្រូវបានបាញ់សម្លាប់នៅក្លឹបរាត្រីមួយកាលពីថ្ងៃទី១២ ខែមិថុនា។ ហើយនេះគ្រាន់ជាការបាញ់សម្លាប់រង្គាលថ្មីថ្មោងជាងគេបំផុតមួយនៅអាមេរិក។ នៅថ្ងៃទី២ ខែធ្នូ ក្នុងក្រុង San Bernardino រដ្ឋ California មនុស្ស១៤នាក់ត្រូវបានសម្លាប់ ហើយ២២នាក់ទៀតបានរងរបួសនៅក្នុងការបាញ់សម្លាប់រង្គាលមួយ។
សារព័ត៌មាន The Washington Post កាលពីខែកក្កដា បានលើកឡើងថា មានមនុស្ស៨៧៤នាក់ត្រូវបានសម្លាប់នៅក្នុងរយៈពេល៥០ឆ្នាំនៃការបាញ់សម្លាប់រង្គាលនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ ចំនួននេះគឺគ្រាន់តែមួយភាគតូចប៉ុណ្ណោះនៃចំនួនមនុស្សដែលបានស្លាប់ដោយសារអំពើហិង្សាដោយកាំភ្លើងនៅសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលកាលពីឆ្នាំមុន មនុស្សជាង១២.០០០នាក់ត្រូវបានសម្លាប់ដោយកាំភ្លើង។
ដោយប្រៀបផ្ទឹមច្បាប់កាំភ្លើងនៅសហរដ្ឋអាមេរិកទៅនឹងច្បាប់នៅប្រទេសអូស្រ្តាលី ទីដែលកំណែទម្រង់ធំៗត្រូវបានធ្វើឡើងនៅឆ្នាំ១៩៩៦ បន្ទាប់ពីការបាញ់សម្លាប់រង្គាលនៅក្រុង Port Arthur នោះ លោកនាក់ ចិន្តារិទ្ធិ បាននិយាយថា ច្បាប់តឹងរ៉ឹងដែលត្រូវបានអនុម័តឡើងនាឆ្នាំនោះ បានការពារមិនឲ្យសោកនាដកម្មដូចនោះកើតមានសារជាថ្មី។ ប្រទេសអូស្រ្តាលីមិនធ្លាប់ជួបប្រទះការបាញ់សម្លាប់រង្គាលទេ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៦៦មក។
លោកនាក់ ចិន្តារិទ្ធបានថ្លែងថា៖
«ប្រទេសអូស្រ្តាលី កាលពីមុន ប្រជាជនមានសិទ្ធិកាន់កាំភ្លើងបានខ្លះ តែក្រោយមក ដោយសារតែមានការបាញ់ប្រហារនៅទីក្រុង Sydney នៅទសវត្សរ៍១៩៩០ ប្រទេសអូស្រ្តាលីបានធ្វើច្បាប់មិនឲ្យប្រជាជនកាន់កាំភ្លើង»។
ជាមធ្យម កុមារ និងជនវ័យជំទង់ ក្រោយអាយុ២០ឆ្នាំត្រូវបានសម្លាប់ដោយកាំភ្លើងជារៀងរាល់ថ្ងៃនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ នេះបើយោងទៅតាមយុទ្ធនាការ Brady Campaign to Prevent Gun Violence ដែលមានបេសកកម្មរក្សាសុវត្ថិភាពប្រសើរជាងមុននៅសហរដ្ឋអាមេរិក តាមរយៈការកាត់បន្ថយចំនួនអ្នកស្លាប់ដោយកាំភ្លើងឲ្យបានពាក់កណ្តាលនៅត្រឹមឆ្នាំ២០២៥។
លោកឈាង វណ្ណារិទ្ធិ ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាផ្តល់យោបល់របស់វិទ្យាស្ថានកម្ពុជាដើម្បីការសិក្សាយុទ្ធសាស្រ្ត បាននិយាយថា ការដាក់បម្រាមទៅលើកាំភ្លើងតែមួយមិនមានអាចបញ្ឈប់ការបាញ់សម្លាប់រង្គាលនោះទេ។
លោកបានបន្តថា ច្បាប់គ្រប់គ្រងអាវុធទន់ខ្សោយជាបញ្ហាមួយ ប៉ុន្តែលទ្ធិជ្រុលនិយម និងការរើសអើងនៅក្នុងសង្គមជាបញ្ហាមួយបន្ថែមទៀត។ ដំណោះស្រាយនឹងតម្រូវឲ្យមានការដោះស្រាយទៅលើកត្តាចំនួនបី រួមមាន ច្បាប់គ្រប់គ្រងកាំភ្លើង លទ្ធិជ្រុលនិយម និងការរើសអើង ដែលបានបង្កឲ្យមនុស្សមួយចំនួនធំមានការខឹងសម្បារ។
លោកឈាង វណ្ណារិទ្ធិបានថ្លែងថា៖
«ទី១គឺគ្រប់គ្រងអាវុធ។ ទីពីរគឺបន្ថយនូវនិន្នាការជ្រុលនិយម ឬក៏ការរើសអើងនៅក្នុងសហគមន៍អាមេរិក»។
លោកបានបន្ថែមថា ដំណោះស្រាយសម្រាប់បញ្ហាគ្រប់គ្រងអាវុធគឺមានច្បាស់ណាស់។
លោកបានលើកឡើងថា ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធ ឬរដ្ឋាភិបាលតាមរដ្ឋនានានៅសហរដ្ឋអាមេរិកមិនគ្រប់គ្រងលើកម្មសិទ្ធិអាវុធបានប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពនោះទេ នោះគេមិនគួរអនុញ្ញាតឲ្យប្រជាជនកាន់កាំភ្លើងឡើយ។
លោកបាននិយាយថា៖
«រដ្ឋាភិបាលថ្មីអាមេរិកគួរតែដាក់ច្បាប់គ្រប់គ្រងអាវុធឲ្យមានក្រឹត្យក្រមខ្ពស់ គឺមិនអនុញ្ញាតឲ្យប្រជាជនទិញដូរអាវុធ ឬមានអាវុធនៅក្នុងផ្ទះ ឬយកតាមខ្លួន»។
មេរៀនពីប្រទេសកម្ពុជា៖
ប្រទេសកម្ពុជាធ្លាប់បានឆ្លងកាត់ការអនុវត្តការគ្រប់គ្រងកាំភ្លើងនៅក្នុងសង្គម ដែលពោរពេញទៅដោយអាវុធ។
បន្ទាប់ពីមានសង្រ្គាមស៊ីវិលអស់រយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំមកនេះ កម្មសិទ្ធិកាំភ្លើង ជាពិសេសកាំភ្លើងប្រភេទ AK-47 គឺមានពាសពេញភូមិ និងក្រុងតូច ធំនានាទូទាំងប្រទេស។
រហូតដល់ចុងទសវត្សរ៍១៩៩០ រដ្ឋាភិបាលបានចាត់វិធានការដកហូតកាំភ្លើងចេញពីជនស៊ីវិល ហើយដាក់ការកាន់កាប់កាំភ្លើងជាអំពើខុសច្បាប់។ ប្រជាជនត្រូវបានស្នើឲ្យប្រគល់កាំភ្លើងគ្រប់យ៉ាង មានកាំភ្លើងវែង ខ្លី រ៉ូកែតប្រឆាំងរថពាសដែក និងគ្រាប់បែកដៃ។ ហើយរដ្ឋាភិបាលបានរៀបចំជាពិធីផ្សេងៗ ដែលគេឃើញគំនរអាវុធត្រូវបានបំផ្លាញចោលក្នុងទីសាធារណៈ ដូចជាកិនកម្ទេចដោយរ៉ូឡូកិនដី ឬដុតក្នុងភ្លក់ភ្លើងធំៗ។
បើទោះបីជាការរកអាវុធនៅប្រទេសកម្ពុជានៅតែមិនសូវមានការលំបាកខ្លាំងក្តី ប្រទេសនេះលែងជាសង្គមមួយដែលមានកាំភ្លើងច្រើន ដូចពីមុនទៀតហើយ។
លោកនាយឧត្តមសេនីយ៍ខៀវ សុភ័គ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ បានបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយដោយផ្ទាល់ទៅលើបញ្ហាការបាញ់សម្លាប់រង្គាលនៅសហរដ្ឋអាមេរិកទេ ដោយលោកគិតថា បញ្ហានេះជាបញ្ហាផ្ទៃក្នុងរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក្តី លោកបានមានប្រសាសន៍ថា ប្រទេសកម្ពុជាតែងតែចូលរួមរំលែកទុក្ខ កាលណាមានសោកនាដកម្មដូចនេះកើតមានឡើងនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។
«អាមេរិកសប្បាយគឺសប្បាយ...អរតាមហ្នឹង។ ប៉ុន្តែអាមេរិកមានទុក្ខគឺអាហ្នឹង ចូលរួម [រំលែកទុក្ខ]»។
យុវសិស្សស៊ូ បញ្ញា ជានិស្សិតឆ្នាំទីបួន ផ្នែកនីតិសាស្រ្តនៃមហាវិទ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្រ្ត និងវិទ្យាសាស្រ្តសេដ្ឋកិច្ច បាននិយាយថា ខ្លួនមានការភ្ញាក់ផ្អើលដែលថា ការបាញ់សម្លាប់ហាក់ដូចជារឿងធម្មតានៅសហរដ្ឋអាមេរិក ដោយហេតុថា សហរដ្ឋអាមេរិកជាប្រទេសមួយដែលជឿនលឿន និងអភិវឌ្ឍ ដោយមានការអនុវត្តច្បាប់តឹងរ៉ឹង។ យុវសិស្សរូបនេះបានបន្តថា ហេតុការណ៍បាញ់សម្លាប់រង្គាលដូចនេះបង្កឲ្យមានមតិមិនល្អទៅលើមេដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល។
លោកបានថ្លែងថា៖
«អញ្ចឹង ការប្រើប្រាស់កាំភ្លើង វាមានលក្ខណៈជាគុណសម្បត្តិ និងគុណវិបត្តិ ប៉ុន្តែជាទស្សនៈផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ខ្ញុំ ជនស៊ីវិលគឺមិនគួរប្រើប្រាស់កាំភ្លើងបែបនេះទេបាទ»។
យុវសិស្សជា ហាវ និស្សិតឆ្នាំទីមួយផ្នែកសិក្សាអន្តរជាតិនៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ មានការយល់ស្របដូចគ្នា។
«ចំពោះការបាញ់សម្លាប់រង្គាលហ្នឹង អាចភ្ញាក់ផ្អើលខ្លះ អត់ខ្លះ ព្រោះការបាញ់សម្លាប់រង្គាលហ្នឹង វាមានឱកាសកើតឡើងច្រើន ព្រោះប្រជាជនភាគច្រើនមានសិទ្ធិនៅក្នុងការកាន់អាវុធ។ .... ខ្ញុំគិតថា ការកាន់អាវុធហ្នឹងចំពោះមនុស្សគ្រប់គ្នាហ្នឹងគួរណាស់តែមានការដាក់កម្រិត និងហាមឃាត់»។
មន្រ្តីមួយចំនួននៅក្នុងរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកហាក់ដូចជាយល់ស្របថា ការដាក់កំហិតលើសិទ្ធិកាន់អាវុធប្រភេទខ្លះ នឹងមានលក្ខណៈវិជ្ជមានសម្រាប់សង្គម។
បន្ទាប់ពីមានហេតុការណ៍បាញ់សម្លាប់រង្គាលនៅក្រុង Orlando អនុប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោក Joe Biden បានបង្ហោះសារក្នុងវីដេអូមួយក្នុងគេហទំព័រសេតវិមាន ដើម្បីបង្ហាញការគាំទ្រដល់អ្នកដែលបានចុះហត្ថលេខាលើញ្ញត្តិ «We the People» ក្នុងការដាក់បម្រាមមិនឲ្យជនស៊ីវិលមានសិទ្ធិកាន់អាវុធប្រភេទ AR15។
លោកបានថ្លែងថា៖
«យើងបានប្រើឃ្លាផ្សេងៗ ដូចជា "នេះជាពេលវេលាដែលត្រូវសម្រេចរឿងនេះ។ ចូរបញ្ឈប់អំពើហិង្សាដោយកាំភ្លើង។ វាគ្រប់គ្រាន់ឆ្អែតឆ្អន់ហើយ”»។
លោកបានបន្ថែមថា៖
«ពិតណាស់ អ្នកទាំងអស់គ្នា វាល្មមគ្រប់គ្រាន់ហើយ។ អ្នកទាំងអស់គ្នាដឹងច្បាស់ណាស់»៕
