សង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែនបានធ្វើឲ្យមានហានិភ័យដល់គម្រោងខ្សែផ្លូវរថភ្លើងរបស់ចិនតភ្ជាប់ទៅទ្វីបអឺរ៉ុបពីព្រោះខ្សែផ្លូវរថភ្លើងនេះត្រូវឆ្លងកាត់ដែនដីប្រទេសរុស្ស៊ីភាគច្រើន។ សង្គ្រាមនេះជះឥទ្ធិពលដល់ជោគវាសនានៃយុទ្ធសាស្រ្តផ្លូវមួយខ្សែក្រវាត់មួយរបស់ចិនលើផ្នែកការសាងសង់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធកាត់តាមបណ្តាប្រទេសនានាទៀតផង។
បើទោះជាសង្គ្រាមនេះអាចនឹងចប់នៅពេលឆាប់ៗនេះក៏ដោយ ទាំងចិននិងអ៊ុយក្រែនអាចនឹងលែងមានបំណងបន្តគម្រោងយុទ្ធសាស្រ្តផ្លូវមួយខ្សែក្រវ៉ាត់មួយក្នុងប្រទេសអ៊ុយក្រែនទៀតទេ។ នេះបើតាមក្រុមអ្នកវិភាគ។
លោក Jacob Mardell អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសាកលលោកនិងគោលនយោបាយការបរទេសចិននៃវិទ្យាស្ថាន Mercator សម្រាប់ការសិក្សាអំពីចិនបានប្រាប់វីអូ អេថា៖«គម្រោងយុទ្ធសាស្រ្តផ្លូវមួយខ្សែក្រវ៉ាត់មួយក្នុងប្រទេសអ៊ុយក្រែន នឹងលែងត្រូវគេយកមកពិភាក្សាទៀតហើយ។ ហើយសូម្បីតែចិនខ្លួនឯងក៏ប្រហែលលែងចង់បន្តវិនិយោគក្នុងប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចខូចខាតធ្ងន់ធ្ងរបែបនេះទៀតផងដែរ»។
គម្រោងយុទ្ធសាស្រ្តផ្លូវមួយខ្សែក្រវ៉ាត់មួយជាគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធធំជាងគេក្នុងលោក គម្រោងនេះមាននៅតាមបណ្តាប្រទេសមួយចំនួនក្នុងទ្វីបអឺរ៉ុប អាស៊ីនិងអាហ្រ្វិកផងដែរ។ គេប៉ាន់ស្មានថាប្រទេសចិនបានចំណាយថវិកា៥៩,៥ពាន់លានដុល្លារសម្រាប់គម្រោងយុទ្ធ សាស្រ្តផ្លូវមួយខ្សែក្រវាត់មួយក្នុងរយៈពេលត្រឹមតែ១ឆ្នាំកន្លងទៅនេះ និងបានចំណាយថវិកា ជាង៨០០ពាន់លានដុល្លាររួចមកហើយគិតចាប់ពីគម្រោងនេះចាប់ផ្តើមកាលពីឆ្នាំ២០១៣។
មួយសប្តាហ៍មុនពេលសង្រ្គាមអ៊ុយក្រែនចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ ប្រទេសបារាំងបានព្រមព្រៀងជាមួយប្រទេសចិនក្នុងទឹកប្រាក់១,៧ពាន់លានដុល្លារលើការសាងសង់ហេដ្ឋារច នាសម្ព័ន្ធរួមគ្នាក្នុងទ្វីបអាហ្រ្វិក តំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍និងអឺរ៉ុបខាងកើត។ ផែនការនេះអាចទទួលរងការប៉ះពាល់ ខណៈពេលដែលប្រទេសលោកខាងលិចមានការខឹងសម្បាចំពោះរុស្ស៊ីនិងអាចជះឥទ្ធិពលខ្លះដែរដល់ចិនពីព្រោះប្រទេសមួយចំនួនចាត់ទុកចិនថាជាអ្នកគាំទ្រដ៏ស្ងាត់ស្ងៀមដល់រដ្ឋាភិបាលក្រុងមូស្គូ។
រថភ្លើងល្បឿនលឿនពីចិនទៅអឺរ៉ុបជាផ្លូវសម្រាប់នាំចេញទំនិញចិនហើយនិងនាំចូលខ្លះៗ មកវិញពីអឺរ៉ុបមកកាន់ទីក្រុងមួយចំនួនរបស់ចិន។ បណ្តាញខ្សែផ្លូវរថភ្លើងនេះ មានទាំងអស់៧៣ខ្សែតភ្ជាប់ពីចិនទៅប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថាន រុស្ស៊ី បេឡារុស ប៉ូឡូញ អាល្លឺម៉ង់ សាធារណ រដ្ឋឆែក បារាំងនិងអេស្ប៉ាញ។ រថភ្លើងដឹកទំនិញបានរត់លើខ្សែរថភ្លើងនេះប្រមាណ៣.៦៣០ ជើងមកហើយគិតត្រឹមត្រីមាសដំបូងក្នុងឆ្នាំនេះ នេះបើតាមប្រភពព័ត៌មានពីរដ្ឋាភិបាលចិន។
ពួកអ្នកជំនាញនិយាយថា ចំនួនជើងធ្វើដំណើរទាំងនេះ ត្រូវគេរំពឹងថា នឹងធ្លាក់ចុះចំនួនពាក់កណ្តាលឬច្រើនជាងនេះ បើបណ្តាប្រទេសអឺរ៉ុបបន្តធ្វើឲ្យរុស្ស៊ីឯកោដែលធ្វើឲ្យជើងធ្វើដំណើរធ្លាក់ចុះចំនួនពាក់កណ្តាល។
លោក Dexter Roberts អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់នៃស្ថាប័នគំនិតផ្តួចផ្តើមសន្តិសុខអាស៊ីនៃក្រុមប្រឹក្សអាល្លង់ទិកបានប្រាប់វីអូអេថា៖ «វាអាចប្រាកដដែរថាការដាក់ឱ្យប្រទេសរុស្ស៊ីនៅឯកានឹងជះផលប៉ះពាល់ដល់គម្រោងរបស់ចិនក្នុងការពង្រីកខ្សែរថភ្លើងនៃយុទ្ធសាស្រ្តផ្លូវមួយខ្សែក្រវាត់មួយតភ្ជាប់ទៅទ្វីបអឺរ៉ុបពីព្រោះខ្សែផ្លូវរថភ្លើងនេះឆ្លងកាត់ដែនដីរុស្ស៊ីមួយភាគធំដែរ»។
លោក Roberts ជាអ្នកនិពន្ធសៀវភៅដែលមានចំណងជើងថា The Myth of Chinese Capitalism បានបន្តទៀតថា៖ «វាជាពិបាកនឹងទទួលយកដែរនៅពេលដែលទំនិញជាច្រើននាំចូលនិងនាំចេញពីអឺរ៉ុបឆ្លងកាត់ដែនដីរុស្ស៊ីនោះ។ ហើយបើ ការដាក់ទណ្ឌកម្មរុស្ស៊ីមែននោះ រុស្ស៊ីទំនងនឹងមិនអនុញ្ញាតឱ្យទំនិញទាំងអស់នោះឆ្លងកាត់ទឹកដីរបស់ខ្លួនវិញដែរ»។
វិបត្តិសង្គ្រាមអ៊ុយក្រែននេះបានបង្កផលប៉ះពាល់មិនត្រឹមតែចំពោះផ្លូវរថភ្លើងដែលមានស្រាប់នេះទេ ថែមទាំងផ្លូវរថភ្លើងរបស់ចិនផ្សេងទៀតដែលកំពុងសាងសង់ឬស្ថិតក្នុងផែនការភ្ជាប់ទៅអឺរ៉ុបផងដែរ។
លោក Mohammadbagher Forough ជាអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់នៃវិទ្យាស្ថានការសិក្សាសាកលនិងតំបន់របស់អាល្លឺម៉ង់ក្នុងទីក្រុងHamburg បានសរសេរអត្ថបទចុះផ្សាយកាសែត The Diplomat ថា៖ «ក្តីសង្ឃឹមរបស់ចិនលើការតភ្ជាប់សេដ្ឋកិច្ចតាមរយៈផ្លូវរថភ្លើងអាចថយចុះវិញនាពេលនេះ។ ក្នុងរយៈពេលខ្លីកន្លងមកនេះ ខ្សែរថភ្លើងចិននេះត្រូវឆ្លងកាត់ដែនដីរុស្សី បេឡារុសនិងអាចអ៊ុយក្រែនផងដែរ»។
ជម្រើសផ្លូវផ្សេងទៀត
ដោយប្រឈមបញ្ហាក្នុងតំបន់អឺរ៉ុប ចិនបានបែរមកផ្តោតលើរបៀងតំបន់អាស៊ីកណ្តាលនិងអាស៊ីខាងលិចក្នុងគម្រោងយុទ្ធសាស្រ្តផ្លូវមួយខ្សែក្រវាត់មួយវិញ តួយ៉ាងជាមួយប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថាន អ៊ូសបេគីស្ថាន តួកគីនិងបណ្តាប្រទេសផ្សេងទៀត។ គោលបំណងគឺចិនចង់ឱ្យមានការនាំចេញទំនិញទៅក្រៅឱ្យកាន់តែច្រើនតាមច្រកប្រទេសនៅតំបន់អាស៊ីកណ្តាល តំបន់កាស៉្បេន អ៊ីរ៉ង់និងតួកគី។
ទោះជាយ៉ាងណាក្តី គម្រោងផ្លូវនេះក៏ប្រឈមបញ្ហាជាច្រើនផងដែរ។
លោក Mardell បាននិយាយទៀតថា៖«ផ្លូវរបៀងកាត់តាមប្រទេសតួកគីអាចដឹកជញ្ជួនក្នុងកម្រិតស្តួចស្តើងនៅឡើយ បើធៀបនឹងផ្លូវឆ្លងកាត់តាមប្រទេសរុស្ស៊ី។ ហើយម្យ៉ាងទៀតផ្លូវរបៀងនេះត្រូវឆ្លងកាត់សមុទ្រទៀតផង។ ជារួម ផ្លូវរបៀងនេះនេះចំណាយពេលច្រើននិងសោហ៊ុយខ្ពស់»។
ជាច្រើនឆ្នាំមកនេះ រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងធ្លាប់សង្ឃឹមថាអាចពង្រឹងផ្លូវតភ្ជាប់ពីតំបន់របៀងសេដ្ឋកិច្ចចិន-បាគីស្ថានភ្ជាប់ទៅកំពង់ផែ Gwadar នៃសមុទ្រអារ៉ាប់។
ក៏ប៉ុន្តែ ថ្មីៗនេះ ប៉ាគីស្ថានបែរជាជួបវិបត្តិនយោបាយថែមទៀតនិងមាននាយករដ្ឋមន្រ្តីថ្មីគឺលោក Shehbaz Sharif ឡើងកាន់តំណែងវិញ។ រដ្ឋាភិបាលថ្មីនេះក៏នឹងអាចមានបញ្ហាប្រ ឈមដែរក្នុងពេលបោះឆ្នោតនៅចុងឆ្នាំនេះ។ បន្ថែមលើនេះទៀត បាគីស្ថានកំពុងជួបនឹងកង្ខះខាតហិរញ្ញវត្ថុនិងកំពុងស្វះស្វែងរកជំនួយពីមូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិថែមទៀត។
ក្រុមអ្នកសង្កេតស្ថានការណ៍នយោបាយបាននិយាយថា ប៉ាគីស្ថានអាចនឹងពន្យារឬលុប ចោលគម្រោង CPEC មួយចំនួនផងដែរ ពីព្រោះប៉ាគីស្ថានពុំមានលទ្ធភាពជំពាក់បំណុលចិនច្រើនថែមទៀតឡើយ ហើយម្យ៉ាងទៀត មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិក៏មិនសាទរគាំទ្រប្រ ទេសដែលជាប់បំណុលច្រើនដូច្នេះដែរ។
ក៏ប៉ុន្តែ ក្រុមអ្នកវិភាគមួយចំនួនផ្សេងទៀតមានគំនិតផ្សេងវិញលើបញ្ហានេះ។ តួយ៉ាងលោក Roberts បានវិភាគថា«លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី Sharif ក៏មានភាពប៉ិនប្រសប់លើការរក្សាតុល្យ ភាពទំនាក់ទំនងភូមិសាស្រ្តនយោបាយផងដែរ។ បើទោះជាលោកមានទំនាក់ទំនងខិតជិតស.រ.អា.ក៏ដោយ លោកក៏នៅតែបន្តរក្សាទំនាក់ទំនងឬក៏កាន់តែពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយចិនផងដែរ»។
លោក Roberts បានបន្ថែមទៀតថា លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី Sharif អាចនឹងប្រឹងប្រែងពង្រឹងសកម្មភាពគម្រោង CPEC បន្ថែមទៀតវិញ ពីព្រោះគណបក្សសម្ព័ន្ធម៉ូស្លីមបាគីស្ថានរបស់លោកធ្លាប់ដៅអនុវត្តគម្រោងនេះតាំងពីឆ្នាំ២០១៣មកម៉្លេះ។
បើទោះជាការងារសាងសង់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធក្នុងគម្រោង CPEC បន្តឥតថមថយក៏ដោយ វាត្រូវការរង់ចាំពេលយូរបន្ថែមទៀតទម្រាំកំពង់ផែអាចមានសមត្ថភាពឱ្យចិនអាចនាំទំនិញចេញតាមផ្លួវសមុទ្រអារ៉ាប់បាន។ គម្រោងនេះ ពុំអាចដោះស្រាយបញ្ហាបន្ទាប់របស់ចិនបានទេគឺបញ្ហាអឺរ៉ុបមិនចង់ឱ្យមានការហូរចូលទំនិញរបស់តាមខ្សែរថភ្លើងចិនដោយឆ្លងកាត់ដែន ដីរុស្សីឡើយ៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក កោះ សុគន្ធី
