សមាជិកព្រឹទ្ធសភានិងតំណាងរាស្រ្តសហរដ្ឋអាមេរិកមួយចំនួនបានដាក់លិខិតស្នើទៅក្រសួងការបរទេសអាមេរិក ដោយជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ រួមទាំងកញ្ញា សេង ធារី មេធាវីខ្មែរអាមេរិកាំងផងដែរ។ នេះបើតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយរបស់ការិយាល័យលោក Edward J. Markey សមាជិកព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកនៃគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យប្រចាំរដ្ឋ Massachusetts ចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣។
សមាជិកព្រឹទ្ធសភា និងតំណាងរាស្ត្រសរុបចំនួន១៨រូបបានចូលរួមក្នុងការស្នើលិខិតនេះឡើង។ សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់សមាជិកព្រឹទ្ធសភាបញ្ជាក់ជាភាសាអង់គ្លេស និងត្រូវបានប្រែសម្រួលជាភាសាខ្មែរថា៖ «ចាប់តាំងពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២០មក សង្គមស៊ីវិលកម្ពុជា និងមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងប្រមាណ២៥០ នាក់បានប្រឈមមុខនឹងការយាយីតាមប្រព័ន្ធតុលាការ ដែលបណ្តាលឱ្យពួកគេជាច្រើននាក់ត្រូវបានជាប់ពន្ធនាគារ និរទេស ឬចាកចេញពីគណបក្សប្រឆាំង។ យោងតាមក្រសួងការបរទេស អាជ្ញាធរកម្ពុជាបានគំរាមកំហែង និងយាយីមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង សង្គមស៊ីវិល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់រដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ប្រទេស និងកាតព្វកិច្ចអន្តរជាតិ និងបដិសេធនូវលទ្ធភាពរបស់ប្រជាជនក្នុងការចូលរួមកំណត់អនាគតរបស់ប្រទេសរបស់ពួកគេ»។
សមាជិកព្រឹទ្ធសភា និងតំណាងរាស្ត្រអាមេរិកបញ្ជាក់ក្នុងលិខិតដែលដាក់ទៅកាន់រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាមេរិក លោក Antony Blinken ថា៖ «យើងមានការរំខានជាពិសេសចំពោះការជាប់ពន្ធនាគាររបស់កញ្ញា សេង ធារី ដែលមិនត្រឹមត្រូវ និងអយុត្តិធម៌ ហើយកញ្ញាត្រូវបានកាត់ទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល៦ឆ្នាំសម្រាប់ការបង្ហោះសារនៅលើហ្វេសប៊ុក ដែលគ្មានបង្កហានិភ័យអ្វី សោះ រួមទាំងការរិះគន់លោក ហ៊ុន សែន និងសារមួយទៀតដែលជំរុញឱ្យលោក ហ៊ុន សែន អនុញ្ញាតឱ្យលោក សម រង្ស៊ី ត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ»។
បើតាមលិខិតរបស់សមាជិកព្រឹទ្ធសភា ក្រុមការងារអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីការឃុំខ្លួនតាមអំពើចិត្តបានប្រកាសថាការឃុំខ្លួនកញ្ញា សេង ធារី ធ្វើឡើងតាមអំពើចិត្ត មានហេតុផលនយោបាយ និងបំពានច្បាប់អន្តរជាតិ ហើយបានអំពាវនាវឱ្យមានការដោះលែងកញ្ញាជាបន្ទាន់ និងដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌ។
រដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន ប្រាប់វីអូអេតាមប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនងតេឡេក្រាមថាការស្នើសុំរបស់សមាជិកព្រឹទ្ធសភា និងតំណាងរាស្រ្តសហរដ្ឋអាមេរិកគឺជាសិទ្ធិក្នុងការស្នើសុំ ដោយលោកបញ្ជាក់ថាកម្ពុជារដ្ឋអធិបតេយ្យ ហើយរាល់ការសម្រេចចិត្តអ្វីគឺផ្អែកទៅលើច្បាប់ និងរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់កម្ពុជា។
លោកបន្តថារដ្ឋាភិបាលមិនមានសិទ្ធិក្នុងការដោះលែងអ្នកនយោបាយជាប់ទោសណាមួយនោះទេ ដោយពួកគេទាំងនោះត្រូវចូលស្រាយបំភ្លឺតាមនីតិវិធីរបស់តុលាការ និងផ្អែកតាមច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា។
លោកថ្លែងថា៖ «ហើយផ្អែកតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់យើងក៏អត់មានអ្នកទោសនយោបាយដែរ មានតែអ្នកនយោបាយដែលមានទោសដោយសារប្រព្រឹត្តបទល្មើស។ អ៊ីចឹងជាគោលការណ៍ច្បាប់មានតែការចូលរួមក្នុងដំណើរការនីតិវិធីតុលាការ ហើយធ្វើការការពារខ្លួនតាមផ្លូវច្បាប់ បង្ហាញទឡ្ហីករណ៍ ភស្តុតាង សក្ខីកម្មរឹងមាំ ក្នុងដោះបន្ទុកតតាំងនឹងបទចោទ។ រដ្ឋាភិបាលមិនមានសិទ្ធិលូកដៃចូលក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់តុលាការដែលជាស្ថាប័នឯករាជ្យនោះទេ ហ្នឹងផ្អែកលើរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់ជាតិរបស់កម្ពុជា»។
កាលពីខែកក្កដា លោក Edward J. Markey សមាជិកព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកនៃគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យធ្លាប់បានស្នើសេចក្តីព្រាងច្បាប់មួយ ក្នុងគោលបំណងជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទទួលខុសត្រូវចំពោះសកម្មភាពរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងបំផ្លាញលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ដោយដាក់ទណ្ឌកម្មនានាលើមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា តាមរយៈការបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ពួកគេដែលមាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក ហាមឃាត់ទិដ្ឋាការមិនឱ្យចូលសហរដ្ឋអាមេរិក និងមិនឱ្យពលរដ្ឋអាមេរិកាំងធ្វើពាណិជ្ជកម្មជាមួយ។
កាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០២២ សមាជិកព្រឹទ្ធសភាសហរដ្ឋអាមេរិក លោក Edward J. Markeyបានមកបំពេញទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា ដោយលោកជំរុញកម្ពុជាសម្រេចឱ្យបាននូវការសន្យាតាមកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ឆ្នាំ១៩៩១ ដោយឈរលើការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។
នេះមិនមែនជាលើកទីមួយនោះទេ ដែលសមាជិកព្រឹទ្ធសភា និងតំណាងរាស្រ្តសហរដ្ឋអាមេរិកធ្វើការស្នើសុំមកកាន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងការដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ រួមទាំងអំឡុងពេលដែលលោកប្រធានាធិបតីអាមេរិក Joe Biden ដែលមកចូលរួមកិច្ចប្រជុំអាស៊ាន គ្រាដែលកម្ពុជាធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះក្នុងឆ្នាំ២០២២។ នេះបើតាមការលើកឡើងរបស់អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក ស៊ឹង សែនករុណា។
លោកបញ្ជាក់ថាការស្នើសុំនេះអាចជាការពញ្ញាក់មកកាន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទៅលើអ្វីដែលសហរដ្ឋអាមេរិកបានធ្លាប់ស្នើសុំពេលកន្លងទៅ ដោយសារតែកម្ពុជាមិនទាន់បានអនុវត្តសកម្មភាពណាមួយពីការស្នើសុំទាំងនោះឡើយ។
លោកថ្លែងថា៖ «អ៊ីចឹងក្នុងករណីនេះសម្រាប់ខ្ញុំយល់ថា កម្ពុជាគួរតែមានការពិនិត្យឡើងនូវសំណើរនេះ ហើយធ្វើការឆ្លើយតបជាវិជ្ជមានដើម្បីទទួលបាននូវផលប្រយោជន៍ត្រឡប់មកវិញមកដល់កម្ពុជា ទាំងការទំនាក់ទំនងការទូតល្អជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ទាំងការទទួលបាននូវការជួយជ្រោមជ្រែងផ្អែកអភិវឌ្ឍនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើង ក៏ដូចជាការបើកនៅលំហប្រជាធិបតេយ្យដែលជាអ្វីសំខាន់ចាំបាច់នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាយើងមានកំណត់ឡើង មានចែងឡើងអំពីប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស»។
បើតាមការសង្កេតឃើញរបស់អ្នកនាំពាក្យសមាគមអាដហុករូបនេះ លោកមានការព្រួយបារម្ភពីការរងនូវសម្ពាធ ឬការគាបសង្កត់ណាមួយពីបណ្តាប្រទេសលោកសេរី ដោយសារតែកម្ពុជាមិនបានធ្វើការឆ្លើយតបជាវិជ្ជមានណាមួយទៅតាមសំណើដែលបានស្នើសុំ។ លោកបន្ថែមទៀតថាកម្ពុជាក៏ជាប្រទេសដែលបានផ្តល់សច្ចាប័នទៅលើឧបករណ៍សិទ្ធិមនុស្សជាច្រើន ដូច្នេះការទាមទារឱ្យមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្សពីសំណាក់ប្រទេសលោកសេរីមិនមែនជាការជ្រៀតជ្រែកលើកម្ពុជានោះទេ។
លោកថ្លែងថា៖ «អ៊ីចឹងខ្ញុំមិនចង់ឃើញប្រទេសកម្ពុជាយើងកាន់តែធ្លាក់ទៅក្នុងសភាពមួយដែលរងនូវគំនាប ឬក៏វិធានការផ្សេងៗនោះទេ ហើយការធ្វើបែបនេះបណ្តាប្រទេសលោកសេរីគេមានសិទ្ធិក្នុងការធ្វើដោយសារតែកម្ពុជាយើងបានផ្តល់នូវសច្ចាប័នជាច្រើននូវឧបករណ៍សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិយកមកអនុវត្តនៅកម្ពុជា។ ហើយសហរដ្ឋអាមេរិកក៏ជាប្រទេសសមាជិកនៃហត្ថាលេខីក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសដែរ អ៊ីចឹងគេមានសិទ្ធិក្នុងការជំរុញឱ្យយើងគោរពទៅតាមអ្វីដែលយើងបានផ្តល់សច្ចាប័នហ្នឹង ហើយវាមិនមែនជាការជ្រៀតជ្រែក ឬក៏ការធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់អធិបតេយ្យភាពកម្ពុជាទេ»។
នៅថ្ងៃទី១៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣នេះ អង្គការថ្នាក់តំបន់ដែលធ្វើការលើការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាប្រជាធិបតេយ្យ រួមមានសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស(APHR) បណ្តាញប្រជាធិបតេយ្យអាស៊ី(ADN) វេទិកាអាស៊ីសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍសិទ្ធិមនុស្ស (FORUM-ASIA) បណ្តាញអាស៊ីសម្រាប់ការបោះឆ្នោតដោយសេរី(ANFREL) សម្ព័ន្ធពិភពលោកសម្រាប់ការចូលរួមរបស់ពលរដ្ឋ(CIVICUS) និងអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស (Human Rights Watch)បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមមួយ ដោយជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអនុវត្តច្បាប់ស្របតាមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ព្រមទាំងការបើកលំហនយោបាយពេញលេញសម្រាប់ការបោះឆ្នោតព្រឹទ្ធសភាក្នុងឆ្នាំ២០២៤ ខាងមុខ ក៏ដូចជាទទូចដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឱ្យបញ្ចប់រាល់ទម្រង់នៃការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញផ្នែកនយោបាយ ហើយដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយជាបន្ទាន់ និងដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌ៕
សមាជិកព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកស្នើរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាមេរិកជួយជំរុញឱ្យដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយនៅកម្ពុជា
ភ្នំពេញ —
