ខណៈភពផែនដីកំពុងឡើងកម្ដៅ កិច្ចពិភាក្សារបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីអាកាសធាតុកាលពីថ្ងៃអាទិត្យបានផ្តោតលើផលប៉ះពាល់នៃការឡើងកម្ដៅផែនដីនេះលើសុខភាពមនុស្ស។ នេះបើយោងតាមសេចក្ដីរាយការណ៍របស់ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន AP។
ក្រោមផ្ទៃមេឃដែលមានផ្សែងអ័ព្ទនៅក្នុងទីក្រុង Dubai នៃប្រទេសអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម សន្និសីទអង្គការសហប្រជាជាតិលើកទី ២៨ ស្ដីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ (COP28) រយៈពេល ២ ថ្ងៃដំបូងមានការពិភាក្សាប្រកបដោយវោហាសាស្ត្រខ្ពង់ខ្ពស់និងការអំពាវនាវពីសំណាក់មេដឹកនាំកំពូលៗឱ្យមានសាមគ្គីភាពចំពោះក្ដីបារម្ភអំពីផលប៉ះពាល់នៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុលើសុខភាពដូចជាការស្លាប់របស់មនុស្សយ៉ាងតិច ៧ លាននាក់ នៅទូទាំងពិភពលោក ដោយសារការបំពុលខ្យល់អាកាសជារៀងរាល់ឆ្នាំនិងការរីករាលដាលនៃជំងឺនានា ដូចជាជំងឺអាសន្នរោគនិងជំងឺគ្រុនចាញ់ជាដើម នៅពេលដែលបញ្ហានៃការឡើងកម្តៅផែនដីប៉ះពាល់ដល់ប្រព័ន្ធអាកាសធាតុ។
អគ្គនាយកអង្គការសុខភាពពិភពលោក (WHO) លោក Tedros Adhanom Ghebreyesus បានថ្លែងថា វាជាពេលវេលាដ៏សំខាន់សម្រាប់សន្និសីទអង្គការសហប្រជាជាតិលើកទី ២៨ ស្ដីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ នៅក្នុងការរៀបចំទិវាសុខភាពដំបូងបង្អស់របស់ខ្លួនលើកនេះ ដោយសារតែការគំរាមកំហែងនៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុលើសុខភាពគឺ «មានភាពទាន់ហន់និងកើតឡើងក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន»។
លោកបាននិយាយដូច្នេះថា៖ «ទោះជាវិបត្តិអាកាសធាតុជាវិបត្តិសុខភាពក៏ដោយ ក៏សន្និសីទអង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុចំនួន ២៧ លើកកន្លងមកបានធ្វើឡើងដោយពុំមានការពិភាក្សាគ្នាឱ្យបានម៉ឺងម៉ាត់លើបញ្ហាសុខភាពនោះទេ។ សុខភាពគឺជាហេតុផលសំខាន់បំផុតមិនអាចប្រកែកបាន ដែលយើងត្រូវចាត់វិធានការដោះស្រាយបញ្ហាអាកាសធាតុ»។
បន្ទាប់ពីមានការថ្លែងសុន្ទរកថារបស់ប្រធានាធិបតី នាយករដ្ឋមន្ត្រី ព្រះមហាក្សត្រ និងថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលនានាអស់រយៈពេល ២ ថ្ងៃកន្លងមក អ្នកដែលមានវត្តមាននៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនេះបានបង្វែរចំណាប់អារម្មណ៍របស់ខ្លួនទៅលើការចរចាគ្នាដ៏តឹងតែងសម្រាប់រយៈពេលសេសសល់នៃកិច្ចប្រជុំនេះ ដើម្បីជំរុញឱ្យមានការព្រមព្រៀងគ្នាច្រើនជាងនេះទៀតនៅក្នុងការកម្រិតការឡើងកម្តៅផែនដីឱ្យនៅត្រឹម ១,៥ អង្សារសេ ឱ្យដូចកាលពីមុនសម័យឧស្សាហកម្ម។
កិច្ចប្រជុំកាលពីថ្ងៃសៅរ៍បានបញ្ចប់ទៅដោយប្រធានកិច្ចប្រជុំនេះប្រកាសថា ក្រុមហ៊ុនប្រេងឥន្ធនៈនិងឧស្ម័នចំនួន ៥០ បានព្រមព្រៀងគ្នាកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័នមេតានឱ្យបានក្បែរសូន្យ និងបញ្ឈប់ការដុតឧស្ម័នជាប្រចាំនៅក្នុងប្រតិបត្តិការរបស់ខ្លួនឱ្យបាននៅត្រឹមឆ្នាំ ២០៣០ ខាងមុខ។ ពួកគេក៏បានប្តេជ្ញាផងដែរថា នឹងធ្វើយ៉ាងណាឱ្យការបញ្ចេញឧស្ម័នស្រូបកម្ដៅទៅក្នុងបរិយាកាសមានតុល្យភាពនៅត្រឹមឆ្នាំ ២០៥០។
អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិលោក Antonio Guterres បានថ្លែងថា៖ «ការសន្យានានាធ្វើឡើងដោយខ្វះចន្លោះលើចំណុចដែលចាំបាច់ត្រូវធ្វើ»។
នៅក្នុងការលើកឡើងកាលពីថ្ងៃអាទិត្យ លោក Guterres បានហៅការកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័នមេតានថាជា «ជំហានមួយដែលដើរត្រូវទិសដៅ»។
ប៉ុន្តែលោកបានរិះគន់ទៅលើការប្តេជ្ញាចំពោះការបញ្ចេញឧស្ម័នស្រូបកម្ដៅទៅក្នុងបរិយាកាស ដែលមានតុល្យភាពថាមិនបានរួមបញ្ចូលនូវការបញ្ចេញឧស្ម័នពីការប្រើប្រាស់ប្រេងឥន្ធនៈផូស៊ីល ដែលឧស្ម័ននេះជាឧស្ម័នស្រូបកម្ដៅច្រើនជាងគេបង្អស់នៅក្នុងបរិយាកាស និងបាននិយាយថា ការប្រកាសនេះមិនបានបញ្ជាក់ឱ្យបានច្បាស់អំពីរបៀបដែលក្រុមហ៊ុនទាំងនោះគ្រោងនឹងធ្វើដើម្បីសម្រេចឱ្យបាននូវគោលដៅរបស់ខ្លួន។
លោកបញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖ «ការលើកឡើងមិនពិតឬនាំឱ្យមានការយល់ច្រឡំណាមួយអំពីផលប្រយោជន៍បរិស្ថាននៃទង្វើណាមួយគឺមិនអាចទទួលយកបានជាដាច់ខាត»។
ការកើនឡើងនៃសីតុណ្ហភាពដែលបង្កឡើងដោយការដុតប្រេងឥន្ធនៈ ឧស្ម័ន និងធ្យូងថ្ម បានធ្វើឱ្យគ្រោះធម្មជាតិនានាដូចជាគ្រោះទឹកជំនន់ រលកកម្តៅ និងគ្រោះរាំងស្ងួតកាន់តែអាក្រក់ឡើង និងធ្វើឱ្យមនុស្សជាច្រើនត្រូវផ្លាស់ទីទៅកាន់តំបន់ដែលមានសីតុណ្ហភាពប្រសើរជាង បន្ថែមពីលើផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានលើសុខភាពមនុស្ស។
លោក John Kerry ប្រេសិតផ្នែកអាកាសធាតុរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក បានបញ្ជាក់ថា លោកមានការ «ភ្ញាក់ផ្អើលយ៉ាងខ្លាំង» ដែលគេបានចំណាយពេលយ៉ាងយូរបែបនេះដើម្បីលើកយកបញ្ហាសុខភាពមកធ្វើជាបញ្ហាផ្ដោតចម្បងនៅក្នុងការពិភាក្សាអំពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនេះ។
លោក Kerry បានថ្លែងថា៖ «រាងកាយរបស់យើងជាប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី ហើយពិភពលោកក៏ជាប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីដែរ។ ប្រសិនបើយើងបំពុលដីរបស់យើង បំពុលទឹករបស់យើង និងបំពុលខ្យល់អាកាសរបស់យើង នោះមានន័យថា យើងបំពុលរាងកាយរបស់យើងផងដែរ»។
សេចក្ដីប្រកាសរបស់សន្និសីទអង្គការសហប្រជាជាតិលើកទី ២៨ ស្ដីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនេះដែលគាំទ្រដោយប្រទេសប្រមាណ ១២០ បានសង្កត់ធ្ងន់លើទំនាក់ទំនងរវាងសុខភាពនិងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ៕
ប្រែសម្រួលដោយអ្នកនាង ស្រេង លក្ខិណា
