រដ្ឋសភាសហអាមេរិកបានអនុម័តនូវសេចក្តីស្នើច្បាប់ស្តីពី «លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា» ថ្មីមួយទៀតលេខ H.R.4686 កាលពីថ្ងៃអង្គារកន្លងទៅនេះដែលមានគោលដៅដាក់ទណ្ឌកម្មលើក្រុមមន្ត្រីកម្ពុជាដែលត្រូវរកឃើញថាជាអ្នកទទួលខុសត្រូវចំពោះការធ្វើឲ្យខូចប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសស្ថិតក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយនេះ។
សេចក្តីស្នើច្បាប់ដែលអនុម័តដោយរដ្ឋសភាក្នុងរដ្ឋបាលលោកប្រធានាធិបតី Joe Biden នេះគឺស្រដៀងគ្នាទៅនឹងសេចក្តីស្នើច្បាប់មុនៗ ដែលធ្វើឡើងក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំជាប់គ្នាគឺឆ្នាំ២០១៨ និង២០១៩ប៉ុន្តែព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកមិនបង្ហាញការយកចិត្តទុកដាក់លើសេចក្តីស្នើច្បាប់ទាំងនោះទេ។
ប្រសិនបើសេចក្តីស្នើច្បាប់ថ្មីលេខ H.R.4686 ហៅថា Cambodia Democracy Act of 2021 ចូលជាធរមានពោលគឺមានការអនុម័តពីព្រឹទ្ធសភានិងចុះហត្ថលេខាដោយលោកប្រធានាធិបតី Biden នោះវានឹងបើកផ្លូវឲ្យរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកអាចបង្កករាល់ទ្រព្យសម្បត្តិនៅសហរដ្ឋអាមេរិក រឹតត្បិតប្រតិបត្តិការហិរញ្ញវត្ថុជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក និងហាមឃាត់មិនឲ្យជាន់លើទឹកដីសហរដ្ឋអាមេរិកចំពោះមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្នុងរដ្ឋាភិបាល យោធា និងកងកម្លាំងសន្តិសុខនៅកម្ពុជាដែលរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកចាត់ទុកថា បានធ្វើឲ្យខូចលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដោយផ្ទាល់និងយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរនៅកម្ពុជា។
ក្រុមសមាជិករដ្ឋសភាអាមេរិកមកពីគណបក្សទាំងពីរគឺគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យនិងគណបក្សសាធារណរដ្ឋបានបោះឆ្នោតជាសំឡេងយល់ស្របចំនួន ៤០៣សំឡេង សំឡេងជំទាស់ចំនួន ១៧ និងអនុប្បវាទចំនួន ១២ចំពោះសេចក្តីស្នើច្បាប់ស្តីពី «លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា» លេខ H.R.4686 នោះ។
បន្ទាប់ពីឆ្លងកាត់ការបោះឆ្នោតគាំទ្រពីកិច្ចប្រជុំសភាពេញអង្គនៅរដ្ឋសភាសេចក្តីស្នើច្បាប់នេះត្រូវបញ្ជូនបន្តទៅព្រឹទ្ធសភា ដើម្បីពិភាក្សានិងអនុម័ត។ ហើយបន្ទាប់មកសេចក្តីស្នើច្បាប់ដដែលនោះនឹងត្រូវបញ្ជូនទៅការិយាល័យរបស់ប្រធានាធិបតីអាមេរិក ដើម្បីចុះហត្ថលេខាប្រកាសឲ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការ។
សេចក្តីស្នើច្បាប់ស្តីពី «លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា» ត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយលោក Steve Chabot សមាជិករដ្ឋសភាមួយរូបនៃគណបក្សសាធារណរដ្ឋមកពីរដ្ឋ Ohio និងលោក Alan Lowenthal សមាជិកគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមកពីរដ្ឋ California និងជាសហប្រធានក្រុមសមាជិកសភាចម្រុះគណបក្សដែលគិតគូពីបញ្ហាកម្ពុជា(The Congressional Caucus of Cambodia)។
នៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់លោក សមាជិកសភាអាមេរិកលោក Alan Lowenthal បានសាទរការអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់ខាងលើនេះពីសំណាក់សភាអាមេរិកដែលមានសមាជិកមកពីគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យនិងគណបក្សសាធារណរដ្ឋ។
លោកបានលើកឡើងនៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានជាភាសាអង់គ្លេសនិងត្រូវបានប្រែសម្រួលជាភាសាខ្មែរថា៖ «ទោះបីជាមានចំណាត់ការជាបន្តបន្ទាប់ដោយសហរដ្ឋអាមេរិកនិងសហគមន៍អន្តរជាតិ របបផ្តាច់ការរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បន្តច្រានចោលការសន្យានិងដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដែលលោកបានព្រមព្រៀងនៅក្នុងសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ១៩៩១»។
លោក Lowenthal បានបន្តថា៖ «ដោយមានចាប់ពីការបំបិទសេរីភាពសារព័ត៌មាន ការបង្ក្រាបលើគូប្រជែងនយោបាយការលុបបំបាត់ចោលការបោះឆ្នោតដោយសេរីនិងយុត្តិធម៌ និងបន្ទាប់មកបានប្រកាសខ្លួនឯងជាជម្រើសរបស់ប្រជាជន របបដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន បន្តធ្វើអ្វីគ្រប់យ៉ាងនៅក្នុងអំណាចខ្លួនដើម្បីបំផ្លាញក្តីសង្ឃឹមពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ សេចក្តីស្នើច្បាប់ស្តីពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាគឺជា សំណងមួយដែលលោក ហ៊ុន សែន និងរបបរបស់លោកត្រូវរ៉ាប់រងត្រឡប់ទៅវិញ ចំពោះការវាយប្រហារឥតស្រាកស្រាន្តមកលើសេរីភាពរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា»។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាលោក ផៃ ស៊ីផានប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃពុធនេះថា ការអនុម័តលើសេចក្តីស្នើច្បាប់ខាងលើពីសំណាក់សភាអាមេរិកគឺពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាភូមិសាស្ត្រនយោបាយតែប៉ុណ្ណោះ ហើយមិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីស្ថានភាពពិតប្រាកដនៅកម្ពុជានោះទេ។
លោកបានថ្លែងថា៖ «អាហ្នឹងជាសិទ្ធិហ្នឹងអធិបតេយ្យភាពរបស់សភាអាមេរិក អាហ្នឹងជារឿងនយោបាយសុទ្ធសាធមិនមែនឆ្លុះបញ្ចាំងពីអ្វីដែលឆ្លើយតបនឹងការពិតនៃការចោទប្រកាន់នោះទេ»។
លោក ផៃ ស៊ីផាន បានបន្តថា សេចក្តីស្នើច្បាប់នេះគឺគ្រាន់តែជាការដាក់សម្ពាធមកលើបុគ្គលមួយចំនួនតែប៉ុណ្ណោះ ហើយមិនមែនលើប្រទេសកម្ពុជាទាំងមូលនោះទេ។ លោកបានបន្ថែមថាកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនានារវាងកម្ពុជានិងសហរដ្ឋអាមេរិកគឺមានជាធម្មតា ហើយថា រឿងពាក់ព័ន្ធនឹងការដាក់ទណ្ឌកម្មនេះគឺសហរដ្ឋអាមេរិកចង់ឲ្យកម្ពុជាធ្វើតាមបំណងអ្វីមួយដែលខ្លួនចង់បានតែប៉ុណ្ណោះ។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាលោក សុខ ឥសាន បាននិយាយថា ជាសិទ្ធិរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងការដាក់ចេញជាសេចក្តីស្នើច្បាប់ផ្សេងៗពាក់ព័ន្ធនឹងកម្ពុជា ប៉ុន្តែលោកយល់ថា សេចក្តីស្នើច្បាប់ទាំងនោះមិនមានឥទ្ធិពលណាមួយមកលើដំណើរការរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានោះទេ។
លោកបានថ្លែងថា៖ «យើងអត់មានធ្វើអីទេ អាហ្នឹងជាសិទ្ធិរបស់គាត់។ គាត់ចង់ធ្វើអីស្រេចតែគាត់ទៅ គាត់ចង់ទៅជាមេសង្ក្រាញនៅលើពិភពលោកទៅហើយ។ ដូច្នេះយើងអត់មានមតិអីទេចង់ធ្វើអីធ្វើទៅ។ ក៏ប៉ុន្តែខ្ញុំយល់ថា ទោះច្បាប់ហ្នឹងចេញឬមិនចេញយ៉ាងណា វាអត់មានប្រសិទ្ធភាពអីដល់ការអនុវត្តនៅផ្ទៃក្នុងកម្ពុជាទេ»។
លោក សុខ ឥសាន ដែលជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភាគណបក្សកាន់អំណាចមួយរូបផងនោះបានកត់សម្គាល់ថាសេចក្តីស្នើច្បាប់ដែលមានគោលដៅដាក់ទណ្ឌកម្មមកលើមន្ត្រីនៅកម្ពុជា គឺមានចរិតលក្ខណៈលម្អៀងផ្នែកនយោបាយ។ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារូបនេះបានបន្ថែមថាប្រសិនបើមានការធ្វើឲ្យរង្គោះរង្គើលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានឹងមិនអាចរក្សាបាននូវសន្តិភាពនិងស្ថិរភាពនយោបាយបានទេ។
អ្នកវិភាគនយោបាយលោក សេង សារី បានប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃពុធនេះថា ការសម្រេចអនុម័តជាធរមានលើសេចក្តីស្នើច្បាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មលើមន្ត្រីកម្ពុជាគឺអាស្រ័យលើស្ថានភាពទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជានិងសហរដ្ឋអាមេរិកអំឡុងពេលរដ្ឋបាលដឹកនាំដោយលោកប្រធានាធិបតី Joe Biden។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ប្រសិនបើក្នុងករណីទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរវាងសហរដ្ឋអាមេរិកនិងកម្ពុជាមានភាពតានតឹងអាហ្នឹងការអនុវត្តច្បាប់នេះនឹងអាចពន្លឿនហើយអាចអនុវត្តឆាប់។ ក៏ប៉ុន្តែបើសិនជាក្នុងករណីទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរវាងសហរដ្ឋអាមេរិកនិងកម្ពុជានេះមានភាពប្រសើរឡើងវិញ ឬក៏មានផលប្រយោជន៍ណាមួយទៅវិញទៅមកឡើងវិញ ខ្ញុំគិតថាច្បាប់នេះនឹងពិបាកនៅក្នុងការយកមកប្រើ ឬក៏ប្រើដែរតែវាអាស្រ័យលើការសម្រេចរបស់ប្រធានាធិបតីឬក៏រដ្ឋបាលរបស់លោក Joe Biden បាទ»។
លោកបញ្ជាក់ទៀតថា គោលបំណងរបស់សភាសហរដ្ឋអាមេរិកដែលផ្តល់ការយល់ព្រមលើសេចក្តីស្នើច្បាប់ខាងលើនោះគឺចង់ជំរុញឲ្យមានការអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពការបើកលម្ហបរិយាកាសនយោបាយដើម្បីពង្រឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ ការបោះឆ្នោតដោយសេរីនិងយុត្តិធម៌ និងការគោរពសិទ្ធិទូទៅរបស់ប្រជាជននៅកម្ពុជា។
នៅពេលសួរពាក់ព័ន្ធជំហរលើសេចក្តីស្នើច្បាប់«លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា» ដែលសភាអាមេរិកទើបនឹងអនុម័តថ្មីៗនេះអ្នកនាំពាក្យស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជា លោក Chad Roedemeierបានឆ្លើយតបយ៉ាងខ្លីនៅក្នុងសារអ៊ីម៉ែលមកកាន់វីអូអេជាភាសាអង់គ្លេសនិងត្រូវបានប្រែសម្រួលជាខេមរភាសាក្នុងន័យដើមថា៖ «សហរដ្ឋអាមេរិកនៅតែព្រួយបារម្ភពីការថមថយផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស និងការចុះខ្សោយស្ថាប័ននានាដែលគាំពារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ យើងសូមបង្វែរសំណួរលម្អិតទៅកាន់សមាជិកសភាអាមេរិកដែលជ្រោមជ្រែងរៀបចំសេចក្តីស្នើច្បាប់នេះជំនួសវិញ»។
ក្នុងបទសម្ភាសន៍ជាមួយវីអូអេនៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោនកាលពីថ្ងៃទី២១ ខែកញ្ញាមេដឹកនាំគណបក្សជំទាស់លោកសម រង្ស៊ី ដែលកំពុងមានវត្តមាននៅសហរដ្ឋអាមេរិកថ្លែងថា ក្រុមអ្នកធ្វើច្បាប់នៅសភានិងព្រឹទ្ធសភាសហរដ្ឋអាមេរិកនឹងមានពេលគ្រប់គ្រាន់ក្នុងអាណត្តិរដ្ឋបាលប្រធានាធិបតីថ្មី លោក Joe Biden ដើម្បីជំរុញឲ្យសេចក្តីស្នើច្បាប់ខាងលើក្លាយជាច្បាប់បន្ទាប់ពីសហរដ្ឋអាមេរិកបានបញ្ចប់ការបោះឆ្នោតជាបន្តបន្ទាប់រួមមានការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតី។
លោកថ្លែងថា៖ «ច្បាប់ដែលបានធ្វើ ដែលបានសម្រេចពាក់កណ្តាលហើយត្រូវអាក់ខានទៅវិញ។ តែឥឡូវនេះយើងចាប់ផ្តើមអណត្តិថ្មី ទាំងរដ្ឋសភា ទាំងព្រឹទ្ធសភាមានពេលគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីរៀបចំច្បាប់នេះឲ្យចេញជារូបរាងហើយយកទៅអនុវត្តយ៉ាងពិតប្រាកដ យ៉ាងឆាប់»។
ប៉ុន្តែលោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន អតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនិងជាអនុប្រធានបណ្តោះអាសន្នរបស់គណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា (Cambodia Reform Party) ដែលទើបបង្កើតថ្មីមិនមានសុទិដ្ឋិនិយមថាសេចក្តីស្នើច្បាប់ថ្មីចុងក្រោយនេះនឹងទទួលបានការពិចារណារបស់ព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកនោះបើមើលទៅលើស្ថានភាពច្របូកច្របល់ខាងនយោបាយក្នុងប្រទេសមួយចំនួនរួមមានប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា និងអាហ្គានីស្ថាន ក៏ដូចជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងជាដើមនោះ។
លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំមិនរំពឹងថាអាចយកមកអនុវត្តភ្លាមៗបាននោះទេពីព្រោះការដែលត្រៀមធ្វើនេះត្រូវមានយន្តការវាយូរវាមិនងាយដូចការគិតរបស់យើងវាអាចនឹងបន្តពេលយូរ[អញ្ចឹងហើយ]ជាការត្រៀម។ សម្រាប់ខ្ញុំគិតថាជាការត្រៀមសម្រាប់ស្ថានភាពពេលក្រោយៗទៀតនោះ»។
គួររំឭកផងដែរនៅមុនពេលរដ្ឋសភាអាមេរិកអនុម័តសេចក្តីស្នើច្បាប់កាលពីថ្ងៃអង្គារកន្លងទៅនេះ សេចក្តីស្នើច្បាប់ស្តីពី«លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា»ឆ្នាំ២០១៩ លេខ៥២៦ និងសេចក្តីស្នើច្បាប់ស្តីពី«លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា» ឆ្នាំ២០១៨ លេខ៥៧៥៤ ធ្លាប់ត្រូវបានរដ្ឋសភាអាមេរិកអនុម័ត ប៉ុន្តែមិនបានឆ្លងការសម្រេចពីព្រឹទ្ធសភានោះទេ ដែលព្រឹទ្ធសភាកាលពីគ្រានោះស្ថិតនៅក្រោមការដឹកនាំរបស់គណបក្សសាធារណរដ្ឋ៕
