ស្ថានទូតប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យសំខាន់ៗចំនួនបីបានប្រតិកម្មជាបន្តបន្ទាប់ទៅនឹងការចាប់ខ្លួននិងចោទប្រកាន់របស់តុលាការកម្ពុជាមកលើសកម្មជនបរិស្ថាន៣នាក់ពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើស«រួមគំនិតក្បត់» ដែលអាចជាប់ពន្ធនាគាររហូតដល់១០ឆ្នាំនិងបទ«ប្រមាថអង្គព្រះមហាក្សត» ដែលអាចជាប់ពន្ធនាគាររហូតដល់៥ឆ្នាំ។
លោក អ៊ឹម វណ្ណៈ ចៅក្រមស៊ើបសួរនៃសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃចន្ទ បានសម្រេចឃុំខ្លួនសកម្មជនបរិស្ថាន៣នាក់ដែលក្នុងនោះមាន២នាក់ គឺកញ្ញា ស៊ុន រដ្ឋា និងលោក យីមលាងហ៊ី ក្រោមការចោទប្រកាន់២បទល្មើស គឺ«រួមគំនិតក្បត់»និង«ប្រមាថអង្គព្រះមហាក្សត្រ»។ ចំណែកលោក លី ចាន់ដារ៉ាវុទ្ធ ត្រូវបានចោទប្រកាន់មួយបទល្មើស គឺ«រួមគំនិតក្បត់»។ សហស្ថាបនិកនៃក្រុមបរិស្ថានចលនាមាតាធម្មជាតិ គឺលោក Alejandro Gonzalez Davidson ដែលជាជនជាតិអេស្ប៉ាញ ក៏ត្រូវចោទពីបទ«រួមគំនិតក្បត់»និង«ប្រមាថអង្គព្រះមហាក្សត្រ» ដោយកំបាំងមុខ។ នេះបើតាមលោក សំ សុគង់ មេធាវីការពារក្តីឲ្យពួកគេ។
ការចាប់ខ្លួននិងចោទប្រកាន់នេះនាំឲ្យឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជាលោក W.Patrick Murphy បង្ហោះសារនៅលើប្រព័ន្ធ Twitter របស់លោកថាវាជាការរំខានចិត្តជាខ្លាំងដែលបានទទួលដំណឹងអំពីការចាប់ខ្លួនសកម្មជនយុវជនបន្ថែមទៀត ដែលកន្លងទៅលោកធ្លាប់បានលើកចំៗនៅចំពោះមុខរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង ដោយអំពាវនាវឲ្យដោះលែងសកម្មជនបរិស្ថានដែលត្រូវបានកាត់ទោសកាលពីខែឧសភា។
លោកអធិប្បាយក្នុងន័យដើមថា៖ «ការកត់ត្រាទុកសកម្មភាពបំពុលបរិស្ថានគឺជាសេវាសាធារណៈមិនមែនជាអំពើភេរវកម្មទេ។ យើងទទូចដល់អាជ្ញាធរឲ្យមានការទទួលខុសត្រូវចំពោះពលរដ្ឋខ្លួនមិនមែនបំបិទសំឡេងរបស់ពួកគេទេ»។
ចំណែកស្ថានទូតប្រទេសស៊ុយអែតបានលើកឡើងលើប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនងសង្គម Twitter របស់ខ្លួនតាមន័យដើមថា៖ «ប្រទេសស៊ុយអែតបារម្ភអំពីវិធានការច្បាប់កាលពីពេលថ្មីៗនេះប្រឆាំងនឹងសកម្មជនបរិស្ថានវ័យក្មេងនៅប្រទេសកម្ពុជា។ ការទំនាក់ទំនងលក្ខណៈស៊ីវិលលទ្ធភាពទទួលបានព័ត៌មានតម្លាភាពនិងការសន្ទនាជាចលករសំខាន់ៗសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព។ ការចូលរួមរបស់យុវជនជាផ្នែកមួយនៃអនាគតនិងគួរតែត្រូវបានលើកទឹកចិត្ត»។
បន្ថែមពីលើនេះស្ថានទូតអូស្ត្រាលីក៏បានបញ្ជាក់ពីក្តីបារម្ភរបស់ខ្លួនផងដែរចំពោះការតស៊ូមតិដោយអហិង្សាលើបញ្ហាបរិស្ថាន ដោយនិយាយថា៖ «យើងមិនជឿថាសកម្មភាពប្រកបដោយសន្តិវិធីបែបនេះគឺជាការគំរាមកំហែងដល់ស្ថិរភាពនយោបាយឬសង្គមឡើយហើយយើងលើកទឹកចិត្តដល់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងការគាំទ្រដល់យុវជនកម្ពុជាក្នុងការបង្ហាញនូវកង្វល់របស់ពួកគេទៅលើបញ្ហាដែលពួកគេយកចិត្តទុកដាក់។ ការសន្ទនាដោយសេរីនិងបើកចំហគឺជាវិធីល្អបំផុតដើម្បីបង្កើនសន្តិភាពនិងវិបុលភាពបន្ថែមទៀតទាំងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានិងក្នុងតំបន់របស់យើង»។
ក្រោយការចាប់ខ្លួនសកម្មជនបរិស្ថានខាងលើនោះលោកឧត្តមសេនីយ៍ឯក ឆាយ គឹមខឿន អ្នកនាំពាក្យរបស់អគ្គស្នងការដ្ឋាននគរបាលជាតិ បានប្រាប់សារព័ត៌មាន Freshnews ថាពួកគេជាក្រុមភេរវករ ដែលទទួលបានថវិកាពីបរទេស។
នៅថ្ងៃអង្គារនេះផងដែរ សារព័ត៌មាន Freshnews ដែលស្និទ្ធនឹងរដ្ឋាភិបាល បានបង្ហោះវីដេអូ មួយប្រមាណ៨នាទី ដែលលើកឡើងអំពីការសន្ទនាគ្នាតាមប្រព័ន្ធ Zoom ដែលអះអាងថាជាការសន្ទនារវាងលោក Alejandro Gonzalez Davidson និងសកម្មជនបរិស្ថានទាំង៣នាក់ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួន។ ក្នុងវីដេអូនោះ ក៏មានការនិយាយអំពីព្រះមហាក្សត្រនិងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ផងដែរ។
អ្នកនាំពាក្យអយ្យការរបស់តុលាការរាជធានីភ្នំពេញលោក ប្លង់ សុផល បដិសេធមិនផ្តល់ការអធិប្បាយលើការចោទប្រកាន់របស់តុលាការទៅលើសកម្មជនបរិស្ថានទាំង៣នាក់នៃចលនាមាតាធម្មជាតិ។ អ្នកនាំពាក្យមួយរូបទៀតរបស់សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញលោក អ៊ី រិន្ទមិនឆ្លើយសំណួរតាមប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនង Telegram។
អ្នកស្រី ដួង រី អាយុ៥៩ឆ្នាំម្តាយបង្កើតរបស់កញ្ញា ស៊ុន រដ្ឋា ប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃអង្គារនេះថាកិច្ចការគាំពារបរិស្ថានមិនមែនជាអំពើឧក្រិដ្ឋនោះទេ។ អ្នកស្រីស្នើឲ្យអាជ្ញាធរពិចារណាដោះលែងកូនស្រីរបស់អ្នកស្រីឲ្យមានសេរីភាពវិញ។
អ្នកស្រីបានអំពាវនាវថា៖ «ខាងអាជ្ញាធរហ្នឹងជួយដោះលែងកូនខ្ញុំទៅកូនខ្ញុំអត់មានខុសអីផង»។
លោក សំ សុគង់មេធាវីការពារក្តីឲ្យសកម្មជនបរិស្ថានដែលរងការចោទប្រកាន់សុំមិនផ្តល់ការអធិប្បាយទៅលើដំណើរអង្គហេតុដែលឈានដល់ការចោទប្រកាន់កូនក្តីរបស់លោកដោយលើកហេតុផលថាសំណុំរឿងកំពុងស្ថិតក្រោមការស៊ើបអង្កេតបន្ថែមរបស់តុលាការ។
កាលពីថ្ងៃទី១៦ខែមិថុនាសកម្មជនបរិស្ថាននៃចលនាមាតាធម្មជាតិ៣នាក់ ដែលរួមមានកញ្ញា ស៊ុនរដ្ឋា អាយុ២៦ឆ្នាំ លោក លី ចាន់ដារ៉ាវុទ្ធ អាយុ២២ឆ្នាំលោកយីម លាងហ៊ី អាយុ៣២ឆ្នាំត្រូវបានចាប់ខ្លួនតាមដីការបស់តុលាការរាជធានីភ្នំពេញ។ ដីកាបញ្ជាក់ថា ការចាប់ខ្លួនដើម្បីឲ្យពួកគេមកបង្ហាញខ្លួននៅនាយកដ្ឋានសន្តិសុខកណ្តាលនៃអគ្គស្នងការដ្ឋាននគរបាលជាតិក្រោយពីនាយកដ្ឋាននេះបានបញ្ជូនរបាយការណ៍មួយចុះថ្ងៃទី១២ ខែមិថុនាទៅតុលាការរាជធានីភ្នំពេញ។
ក្រុមអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សមួយចំនួនបានប្រតិកម្មទៅនឹងការចាប់ខ្លួនសកម្មជនបរិស្ថានខាងលើ។ អង្គការលីកាដូថ្លែងថាការចាប់ខ្លួននេះទំនងអាចពាក់ព័ន្ធនឹងសកម្មភាពរបស់ពួកគេក្នុងការចងក្រងឯកសារអំពីការបង្ហូរទឹកស្អុយចូលទៅក្នុងបឹងទន្លេសាបនៅក្នុងខណ្ឌដូនពេញរាជធានីភ្នំពេញ។
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិកបានស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទម្លាក់ចោលជាបន្ទាន់ការចោទប្រកាន់ពីបទរួមគំនិតក្បត់និងការប្រមាថព្រះមហាក្សត្រដោយគ្មានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់។
នាយករងអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៅតំបន់អាស៊ីលោក Phil Robertson ថ្លែងក្នុងសេចក្តីប្រកាសមួយចេញផ្សាយនៅថ្ងៃអង្គារនេះថា៖ «រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបង្កើនយុទ្ធនាការរបស់ខ្លួនដើម្បីបំបិទសំឡេងសកម្មជនដែលធ្វើការតស៊ូមតិដោយសន្តិវិធីដើម្បីការពារបរិស្ថាន»។
គួរបញ្ជាក់ថាកាលពីដើមខែឧសភាសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញបានសម្រេចផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារសកម្មជនបរិស្ថាន៤នាក់និងស្ថាបនិកចលនាមាតាធម្មជាតិផងដែរ ឲ្យជាប់ពន្ធនាគារចន្លោះពី១៨ខែដល់២០ខែពាក់ព័ន្ធនឹងសកម្មភាពរបស់ពួកគេក្នុងការការពារបរិស្ថានកាលពីពេលកន្លងមក។ ពួកគេត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទ«ញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍»៕
