កាលពីថ្ងៃទី ១៦ ខែឧសភាកន្លងទៅនេះ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីន និងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល Papua New Guinea បានចុះហត្ថាលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងមួយស្តីអំពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងវិស័យកសិកម្ម ជាពិសេសផលិតកម្មស្រូវអង្ករ ការនេសាទត្រីក្នុងប្រទេស និងដំណាំឧស្សាហកម្មនានា។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីប្រកាសរបស់ការិយាល័យប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីនក្នុងទីក្រុងម៉ានីល។
លោក Jonathan Ravelas ប្រធានផ្នែកយុទ្ធសាស្រ្តទីផ្សារនៃធនាគារ Banco de Oro UniBank ក្នុងទីក្រុងម៉ានីល បាននិយាយថា ដំណាំស្រូវប្រហែលជាបញ្ហាអាទិភាពនៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងរបស់ពួកគេ ដោយសារតែប្រទេសហ្វីលីពីនធ្លាប់បានចែករំលែកយុទ្ធសាស្ត្រដាំស្រូវនៅឯបរទេសកាលពីលើកមុន។
លោកបាននិយាយថា៖ «ការដាំស្រូវមានលក្ខណៈលំបាកបន្តិចបន្តួច ជាពិសេសនៅពេលដែលអ្នករស់នៅក្នុងប្រទេសតំបន់ត្រូពិក។ មុនពេលច្រូតកាត់ ធាតុអាកាសនឹងមានភ្លៀង។ យើងមានឧបករណ៍ជំនួយដែលអាចផ្តល់ឲ្យអ្នកនូវពូជស្រូវខុសៗគ្នា ដែលពូជស្រូវទាំងនោះអាចធន់នឹងទឹកក៏ថាបាន»។
ហ្វីលីពីនក្នុងនាមជាអ្នកទទួលជំនួយបរទេស
ប្រទេសហ្វីលីពីនក្នុងនាមជាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍបានទទួលជំនួយ និងការវិនិយោគក្នុងទឹកប្រាក់រាប់ពាន់លានដុល្លារអាមេរិកពីប្រទេសផ្សេងៗ។
ភាគច្រើននៃជំនួយ និងការវិនិយោគទាំងនេះគឺមកពីប្រទេសចិន ជប៉ុន និងសហរដ្ឋអាមេរិក។ ជាឧទាហរណ៏ នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ប្រទេសចិនកំពុងជួយប្រទេសហ្វីលីពីនក្នុងការសាងសង់ផ្លូវរថភ្លើងដែលជាផ្នែកមួយនៃគម្រោងសាងសង់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធក្នុងប្រទេសហ្វីលីពីនរហូតដល់ឆ្នាំ២០២២ ដែលមានទឹកប្រាក់ ១៦៩ ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។ កាលពី ២ ឆ្នាំមុន រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងបានផ្ដល់ជំនួយ និងការវិនិយោគសរុបក្នុងទឹកប្រាក់ ២៤ ពាន់លានដុល្លារអាមេរិកដល់ប្រទេសហ្វីលីពីន។
លោក Christian de Guzman ដែលជាអនុប្រធាន និងជាមន្រ្តីឥណទានជាន់ខ្ពស់នៃក្រុមហ៊ុន Moody's នៃប្រទេសសិង្ហបុរី បាននិយាយថា សព្វថ្ងៃនេះ ប្រទេស Papua New Guinea ត្រូវការជំនួយដើម្បីធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនមានលក្ខណៈបែបផ្សេង ដោយសារតែការធ្លាក់ចុះនៃតម្លៃប្រេងក្នុងពិភពលោកបានធ្វើឲ្យចំណូលដែលបានមកពីប្រេង និងឧស្ម័នមានការថយចុះ។
លោក de Guzman បាននិយាយថា៖ «ដោយសារតែតម្លៃប្រេងធ្លាក់ចុះ ដូច្នេះបញ្ហានៅក្នុងប្រទេស Papua New Guinea គឺថា កាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំមុន ពួកគេរំពឹងថាតម្លៃប្រេងនឹងឡើងដល់ ១ រយដុល្លារក្នុងមួយបារ៉ែល ដូច្នេះហើយពួកគេគិតថានឹងបានចំណូលច្រើន ហើយក៏បានបង្កើនការចាយវាយ។ នៅទីបំផុត ពួកគេកំពុងជួបផលវិបាកបន្តិចបន្តួចនៅពេលឥឡូវនេះ»។
លោក de Guzman បាននិយាយថា៖ «នេះគឺជាផ្នែកមួយនៃការធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចផ្អែកលើផ្នែកផ្សេងៗ។ ពួកគេមិនចង់ឲ្យសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនផ្ដោតតែទៅលើប្រេងមួយមុខប៉ុណ្ណោះនោះទេ»។ លោកលើកឡើងដូច្នេះដោយសំដៅទៅលើការជំរុញណាមួយនៅក្នុងការធ្វើកសិកម្មពីប្រទេសហ្វីលីពីន។
កាលពីឆ្នាំ ២០១៤ ប្រទេស Papua New Guinea បានចាប់ផ្ដើមប្រតិបត្តិការអាជីវកម្មនៃឧស្ម័នធម្មជាតិដែលត្រូវបានពង្រាវ។ ឧស្ម័ន ប្រេងឆៅ និងប្រេងឥន្ធនៈផ្សេងទៀតអាចនឹង «បង្កើត» បាននូវចំណូលពីនាំចេញរបស់ប្រទេសនេះប្រមាណ ៦០ ភាគរយ។ នេះបើយោងតាមបញ្ជាក់របស់ក្រុមហ៊ុនសេវាកម្មប្រកបដោយវិជ្ជាជីវៈ PwC។
ការរីកចម្រើននៃផលិតផលក្នុងប្រទេសសរុបរបស់ប្រទេសដ៏ក្រីក្រមួយនេះបានធ្លាក់ចុះពី ១០,៥ ភាគរយ មកនៅត្រឹម ២ ភាគរយ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ ហើយធនាគារអភិវឌ្ឍអាស៊ីបានទស្សន៍ទាយថា នឹងមានការធ្លាក់ចុះចំនួន ១,៣ ភាគរយ នៅក្នុងឆ្នាំនេះ។
នាយករដ្ឋមន្ត្រីប្រទេស Papua New Guinea លោក Peter O'Neill បានថ្លែងក្នុងវេទិកាពាណិជ្ជកម្មមួយនៅក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលីថា សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសលោកត្រូវតែផ្ដោតលើផ្នែកផ្សេងៗគ្នា ដើម្បីជៀសវៀងមិនឲ្យមានស្ថានការណ៍ដែលសេដ្ឋកិច្ចរីកចម្រើនខ្លាំងហើយធ្លាក់ចុះវិញយ៉ាងឆាប់រហ័សកើតឡើងនោះទេ។
ហ្វីលីពីនជាប្រទេសល្បីឈ្មោះផ្នែកស្រូវ
លោក O'Neill ត្រូវបានវិបសាយរបស់ប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីនដកស្រង់សម្ដីដើមថា កិច្ចសហប្រតិបត្តិការផ្នែកកសិកម្ម «នឹងជួយធានាឲ្យបាននូវសន្តិសុខស្បៀងអាហារសម្រាប់ប្រទេសទាំងពីរ»។ លោក O'Neil បានជួបជាមួយនឹងប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីនលោក Rodrigo Duterte នៅក្នុងទីក្រុងម៉ានីលកាលពីពាក់កណ្ដាលខែឧសភាកន្លងទៅនេះ។
ប្រទេសហ្វីលីពីនអាចផ្ដល់ជំនាញខាងពូជស្រូវរាប់រយពូជ ដែលក្នុងនោះមានទាំងពូជស្រូវមួយចំនួនដែលធន់នឹងអាកាសធាតុអាក្រក់ៗនានា ដូចជាខ្យល់ព្យុះជាដើម។ នេះបើយោងតាមការបញ្ជាក់របស់លោក Jaime Manolo នៃផ្នែកអភិវឌ្ឍនិងទំនាក់ទំនងនៃវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវពូជស្រូវនៅហ្វីលីពីន។
លោកបាននិយាយថា វិទ្យាស្ថានដែលបានដំណើរការបាន ៣៣ ឆ្នាំមួយនេះទទួលបានថវិកាផ្គត់ផ្គង់ពីរដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីន។ វិទ្យាស្ថាននេះ កាលពីមុនបានជួយផ្នែកបច្ចេកវិទ្យាស្រូវដល់ប្រទេសប្រ៊ុយណេ និងប្រទេសផ្សេងទៀតនៅក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រិក។
លោក Jaime Manolo បាននិយាយយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «យើងមានបច្ចេកវិទ្យាសម្រាប់ទីតាំងជាក់លាក់ជាច្រើន ដែលកំពុងត្រូវបានជំរុញឲ្យប្រើប្រាស់នៅក្នុងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីផ្សេងៗគ្នា ដែលខ្ញុំគិតថា វាក៏ធ្វើឡើងផងដែរនៅក្នុងប្រទេសដទៃទៀតដែលមានបំណងចង់ធ្វើកសិកម្មដំណាំស្រូវ។ ដូច្នេះខ្ញុំគិតថា វិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវពូជស្រូវនៅហ្វីលីពីន មានជំនាញ និងបច្ចេកវិទ្យាដែលអាចជួយប្រទេស Papua New Guinea ឲ្យបង្កើនផលិតផលស្រូវរបស់ខ្លួនបានផងដែរ»។
ប្រយោជន៍ដែលរំពឹងបានមកវិញ
អ្នកវិភាគមួយចំនួននិយាយថា ប្រទេសហ្វីលីពីនប្រហែលជាទទួលបានអ្វីត្រឡប់មកវិញសម្រាប់ការផ្ដល់ជំនួយរបស់ខ្លួនដល់ប្រទេស Papua New Guinea។
ប្រទេសហ្វីលីពីនមានពលករដែលកំពុងធ្វើការនៅក្នុងប្រទេស Papau New Guinea ដែលពលករទាំងនោះជាផ្នែកមួយនៃពលករចំណាកស្រុករបស់ហ្វីលីពីនសរុបចំនួន ២ លាន ៣ សែននាក់ នៅទូទាំងពិភពលោក។
ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរបស់ហ្វីលីពីនរាយការណ៍ថា មានប្រជាជនហ្វីលីពីនចំនួន ១ ម៉ឺន ៥ ពាន់ ៥ រយនាក់កំពុងធ្វើការក្នុងប្រទេស Papua New Guinea គិតមកត្រឹមឆ្នាំ ២០១២ ប៉ុន្តែតួលេខនេះបានកើនឡើង។ លោក de Guzman បាននិយាយថា បុគ្គលិកបច្ចេកទេសរបស់ប្រទេសហ្វីលីពីនអាចមានលទ្ធភាពជួយប្រទេស Papua New Guinea ឲ្យមានជំនាញប្រសើរខាងផ្នែកកសិកម្ម។
ចំណូលរបស់ពលករទាំងនេះគឺជាផ្នែកមួយនៃប្រាក់រាប់ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក ដែលពលករហ្វីលីពីនធ្វើការនៅបរទេសផ្ញើទៅកាន់ក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេនៅក្នុងប្រទេសហ្វីលីពីន។
លោក Carl Baker នាយកកម្មវិធីមួយចំនួននៃវេទិកាប៉ាស៊ីហ្វិករបស់មជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រ និងកិច្ចការអន្តរជាតិនៅក្នុងទីក្រុង Honolulu រដ្ឋហាវ៉ៃ សហរដ្ឋអាមេរិក បាននិយាយថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងម៉ានីលក៏ចង់ឲ្យប្រទេស Papua New Guinea លុបចោលច្បាប់ប្រឆាំងនឹងការនេសាទត្រីធូណា ដោយទូកនេសាទបរទេសផងដែរ។
ទូកនេសាទនានាធ្លាប់បានចូលទៅដល់ដែនទឹករបស់ប្រទេស Papua New Guinea ពីកោះ Mindanao នៅភាគខាងត្បូងប្រទេសហ្វីលីពីន ហើយនេសាទត្រីធូណាយកមកឲ្យរោងចក្រកែច្នៃត្រីនេះ។ កាលពីឆ្នាំមុន លោក Duterte នៃប្រទេសហ្វីលីពីនបានស្នើឲ្យលោក O'Neill ពិចារណាឡើងវិញចំពោះការហាមឃាត់នេះ។
លោក Baker បាននិយាយថា៖ «វិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវពូជស្រូវក្នុងប្រទេសហ្វីលីពីនគឺជាវិទ្យាស្ថានដ៏ល្បីឈ្មោះនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហើយវិទ្យាស្ថាននេះបានធ្វើការស្រាវជ្រាវជាច្រើនអំពីការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវផលិតកម្មកសិដ្ឋានតូចៗ ដូច្នេះចំណុចនេះគឺវាសក្ដិសមសម្រាប់ប្រទេស Papua New Guinea»។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «កន្លងមក ប្រទេសហ្វីលីពីនមិនបានផ្ដល់ជំនួយច្រើនណាស់ណាទៅឲ្យប្រទេសផ្សេងៗនៅក្នុងតំបន់នោះទេ។ ខ្ញុំសង្ស័យថា ករណីនេះគឺពិតជាធ្វើឡើងដោយសារតែចំណាប់អារម្មណ៍នៅក្នុងការព្យាយាមការពារប្រយោជន៍របស់រោងចក្រកែច្នៃត្រីធូណា»៕
ប្រែសម្រួលដោយ ទុំ ម្លិះ
